Meer datacenters nodig om onze AI-honger te stillen

Het is dringen op het stroomnetwerk. En de gevolgen zijn voelbaar in de economie en de samenleving, zeker voor grootverbruikers zoals datacenters. Groei gaat minder makkelijk dan gewenst en nieuw ondernemerschap is al helemaal complex. De energiehonger van AI speelt daarbij een doorslaggevende rol. Volgens het recente 'special report' van het internationaal energie agentschap IEA, Energy and AI, zal de wereldwijde vraag naar elektriciteit van datacenters in 2030 hierdoor meer dan verdubbeld zijn tot ongeveer 945 terawattuur (TWh), meer dan het totale elektriciteitsverbruik van Japan op dit moment.

Nederland telt zo’n 200 datacenters en deze zijn essentieel voor onze digitale infrastructuur en economie. Om de digitale samenleving te versterken zijn er meer datacenters nodig, al is het alleen maar om onze honger naar AI-toepassingen te kunnen blijven stillen. De actieplannen van de Europese Commissie voor “leiderschap van Europa op het gebied van AI” zijn anders niet uitvoerbaar, waarschuwt zegt Stijn Grove, Managing Director bij Dutch Data Center Association, de brancheorganisatie voor datacenters in Nederland. “Mooi die plannen, maar dan moet er wel ruimte zijn op het netwerk.”

Die zoektocht naar ruimte is op vele fronten gaande. Zo liet netwerkbeheerder Tennet eerder weten voor zo’n 9,1 gigawatt aan verborgen netwerkcapaciteit vrij te maken. Daarbij wordt gebruikt gemaakt van de stille uren, zoals 's nachts of vroeg in de ochtend. Dat zijn de uren waarop er toch al weinig stroom wordt gebruikt. Grove: “Afschalen voor 15% van de tijd kunnen wij als datacenters niet doen. Dat kan alleen als een datacenter op lange termijn zelf stroom kan produceren. Een gemiddeld datacenter heeft een vermogen van zo’n 15 - 20 megawatt, er is een even zo groot batterijenpark nodig om alleen al een uur stroom te kunnen leveren. Dat is niet werkbaar.”

Sectordeals

Ook het Ministerie van Klimaat en Groene Groei zoekt naar oplossingen. Vorig jaar november werd de eerste Sectordeal Netcongestie tussen het Rijk, netwerkerbeheerders en de waterschappen gepubliceerd. Eind maart volgde de tweede met de openbaar vervoer-sector.

De waterschappen hebben steeds meer energie, netaansluitingen en transportcapaciteit nodig voor het drooghouden van Nederland en het zuiveren van rioolwater. Met de sectordeal maken netbeheerders en waterschappen afspraken om tot oplossingen te komen. Voor het OV staat de continuïteit en de duurzame groei van het openbaar vervoer centraal en moeten de afspraken bijdragen aan de landelijke energietransitie door het beperken van de netcongestie.

Soevereine cloud

Als brancheorganisatie heeft Dutch Data Center Association samen met de netwerkbeheerders, waaronder Tennet, een intentieverklaring opgesteld om ook te komen een sectordeal. “Onze intentieverklaring ligt nu zo’n vijf maanden bij het ministerie”, zegt Grove. In een reactie laat een woordvoerder van het ministerie Klimaat en Groene Groei daarover het volgende weten: “We zijn met verschillende sectoren in gesprek over mogelijkheden om het stroomnet te ontlasten, een daarvan zijn inderdaad de datacenters. We zijn nog aan het onderzoeken of de datacenters daar een rol in kunnen spelen. We werken op dit moment niet toe naar een sectorakkoord met de datacenters, zoals laatst met de ov-sector.”

Onder meer de roep om soevereine clouds draagt volgens Grove bij aan de noodzaak om te groeien. Binnen een soevereine cloud worden de data 100% eigenhandig gecontroleerd, beheerd en bewaakt, op Nederlandse bodem en binnen de Nederlandse wet- en regelgeving. “Zodoende zijn we niet afhankelijk van de Amerikaans en Chinese clouds.” In het licht van de AI-discussie is ook dat een essentiële wens.

Grove werkt met de sector aan verschillende oplossingen om de congestie op zowel de korte als de lange termijn te verzachten of te vermijden. “Wij denken dat er zo’n gigawatt aan ruimte vrijgemaakt kan worden met deze maatregelen.”

Slimmer plannen

Denk daarbij aan het opwekken van stroom met waterstof of gasgedreven turbines. Een oplossing die Dutch Data Center Association met Tennet onderzoekt. “Nu heeft elk datacenter een wisselgenerator als noodvoorziening. Als we die bij nieuw te bouwen datacenters vervangen met gasturbines, die we uiteindelijk op waterstof kunnen laten draaien, dan kunnen we op de lange termijn echt flexibel zijn.” 

Een andere optie ligt in het efficiënter gebruik maken van transformatoren die de spanning van het net aanpassen aan de behoefte van de apparatuur in het datacenter. “Vaak zijn dat er twee, maar bij sommige datacenters is 1 voldoende. Dat scheelt aan infrastructuur en dat creëert ruimte. Of je zou ze kunnen aansluiten op het middenspanningsnet in plaats van op het hoogspanningsnet.”

Door slim te plannen, is de restwarmte van datacenters te gebruiken om huizen of kassen te verwarmen, gaat Grove verder. “Zo zijn slimme ketens te maken waarbij groene energie eerst naar het datacenter gaat en de warmte die daarbij vrijkomt naar de huizen of kassen. Dat is op een andere manier nadenken over het energiesysteem, vanuit meerdere perspectieven: planologie, energieplanning en economische planning. We moeten slimmer alles bij elkaar laten komen.” 

Vooral groener

Op 9 april lichtte Eric Schmidt voor Congress de impact van AI toe. De ex-CEO van Google sprak onder meer over het gevaar van China, maar vooral ook over de enorme taak voor datacenters en de gigantische hoeveelheid aan benodigde energie. Volgens Grove wijst Schmidt terecht op de explosieve groei van de digitale en energievraag. “De Nederlandse datacenter sector herkent deze urgentie volledig. Als sector vinden we dat deze groei echter moet samengaan met onze klimaatdoelstellingen, de energietransitie en het vertrouwen van de samenleving.” 

“Onze focus ligt niet op het bouwen van megaschaal-datacenters die draaien op welke energiebron dan ook.  Nederland is vooral geschikt voor het gebruiken van bestaande AI-modellen en niet voor het trainen van enorme AI-modellen.” Dat laatste kost extreem veel energie en ruimte. Bij het gebruik van bestaande modellen zijn er geen megadatacenters nodig en is het energieverbruik lager. De brancheorganisatie gaat voor slimme opschaling, zegt Grove: “Maximale efficiëntie, slimme integratie in het energiesysteem en directe bijdrage aan lokale gemeenschappen.”

Vaart

De ideeën zijn er, maar er moet echt vaart achter komen, zegt Grove. “Die hele discussie over een soevereine cloud kan nu helemaal niet, want er is geen ruimte voor partijen die het netwerk continu nodig hebben. We lopen als Europa echt achter op Amerika en China. Dat is een geopolitiek spel geworden en we moeten nu tempo gaan maken. We roepen dringend op tot versnelde uitbreiding van het stroomnet, snellere vergunningstrajecten — maar altijd binnen een kader van duurzaamheid en maatschappelijke meerwaarde.”

Dat de EU met regelgeving komt waarmee het makkelijker wordt om datacenters te bouwen is volgens Grove mooi, “maar dan is daar wel stroom voor nodig”. Alles hangt met alles samen: “We moeten op meerdere vlakken gewoon sneller en slimmer en urgenter aan de slag.” 

Van stagiair tot ceo: Yousef Yousef's reis naar LG Sonic

Yousef Yousef is de ceo van LG Sonic, een bedrijf dat hij tijdens zijn stage overnam.

Lees meer