We hoeven niet naar de VS voor een AWACS vervanger

De VS heeft besloten om niet mee te doen aan het vervangingsprogramma van de AWACS-vliegtuigen van de NAVO. Daardoor worden de Europese landen zoals Nederland gedwongen om op zoek te gaan naar een alternatief voor de verouderde Boeing E-3 Sentry. Dit creëert een dilemma, want de Boeing E-7 Wedgetails waren in eerste instantie het plan, maar nu de VS is afgehaakt wordt de prijs voor de nieuwe radarvliegtuigen naar verwachting hoger. Maar, zeker in de huidige politieke context, is het verstandig om niet naar de VS te kijken. En juist in Europe, bij recent toegetreden NAVO bondgenoot Zweden, is een prima alternatief; de GlobalEye van SAAB.

AWACS: De ogen en oren in de lucht

Een Airborne Warning and Control System (AWACS) fungeert als de ogen en oren in de lucht voor militaire operaties. Deze 'vliegende radarstations' zijn uitgerust met krachtige radars en sensoren die een breed overzicht bieden van het luchtruim, maar ook van maritieme en landgebieden. AWACS-vliegtuigen zijn cruciaal voor het vroegtijdig opsporen van vijandelijke vliegtuigen, het coördineren van luchtverdediging en het ondersteunen van grondtroepen door real-time informatie te verstrekken. Zo hielp een AWACS-vliegtuig in september nog met het opsporen en neerhalen van Russische drones boven Polen. Ze zijn daarmee een onmisbare schakel in de moderne oorlogsvoering, omdat ze een strategisch en tactisch voordeel bieden door een compleet en actueel beeld van het strijdtoneel te geven.

Boeing E-3 Sentry: Een geschiedenis van waakzaamheid

De Boeing E-3 Sentry, beter bekend als AWACS, is een Amerikaans vliegtuig voor airborne early warning and control, ontwikkeld door Boeing. Het is afgeleid van de Boeing 707 en wordt sinds 1982 door de NAVO gebruikt, onder meer vanaf de basis Geilenkirchen net over de grens in Duitsland. De E-3 is uitgerust met een roterende radarkoepel (rotodome) die een continue 360-graden dekking biedt. De productie van de E-3 Sentry eindigde in 1992, nadat er 68 waren gebouwd. Hoewel de E-3 door de jaren heen is gemoderniseerd, begint de leeftijd van het platform zijn tol te eisen. De vliegtuigen zijn luidruchtig, verbruiken veel brandstof en naderen het einde van hun technische levensduur. De NAVO is daarom al langer op zoek naar een vervanger om de capaciteit van airborne early warning and control te waarborgen.

Amerikaans kiest niet voor deBoeing E-7 Wedgetail

De Boeing E-7 Wedgetail leek lange tijd de aangewezen vervanger voor de E-3 Sentry. De E-7 is een militaire versie van de bekende Boeing 737 en biedt geavanceerde radar- en communicatiesystemen. Echter, de Verenigde Staten hebben besloten zich terug te trekken uit het vervangingsprogramma. De Amerikanen vinden het programma te duur en geven de voorkeur aan de E-2D Hawkeye, een kleiner vliegtuig, en waarneming vanuit de ruimte. Dit besluit zet de plannen van Nederland en andere NAVO-landen op losse schroeven. Door het afhaken van de VS wordt verwacht dat de prijs van de E-7 zal stijgen, waardoor het voor Europese landen minder aantrekkelijk wordt. Bovendien onderstreept de terugtrekking van de VS het belang van investeringen in de Europese defensie-industrie, aldus demissionair staatssecretaris Gijs Tuinman, tegenover nu.nl.

SAAB GlobalEye: Een Europees alternatief

Nu de E-7 Wedgetail minder aantrekkelijk is geworden, is het tijd om naar alternatieven te kijken. Een uitstekende optie is de GlobalEye van het Zweedse SAAB. De GlobalEye is een geavanceerd airborne early warning and control system dat bestaat uit de Erieye ER (Extended Range) radar gemonteerd op een Bombardier Global 6000, een zakenjet. In tegenstelling tot de E-3 Sentry, die gebruik maakt van een mechanisch draaiende radar, heeft de GlobalEye een AESA (Active Electronically Scanned Array) radar. Dit betekent dat de radarstraal elektronisch wordt gestuurd, zonder bewegende delen, wat resulteert in een snellere en nauwkeurigere detectie van doelen. Frankrijk heeft inmiddels al gekozen voor de GlobalEye als vervanging van hun verouderde Boeing E-3F AWACS vliegtuigen. De Franse defensie-inkooporganisatie kondigde op 18 juni aan dat Frankrijk twee GlobalEye-vliegtuigen zal aanschaffen, met een optie voor nog twee.

Voordelen van de GlobalEye

De SAAB GlobalEye biedt verschillende voordelen ten opzichte van andere AWACS-systemen. De Erieye ER radar heeft een bereik van meer dan 650 kilometer, dat kan worden vergroot door de radar's energie te focussen. De GlobalEye heeft een uithoudingsvermogen van meer dan 13 uur en een topsnelheid van 450 knopen. Een ander voordeel is de multi-inzetbaarheid; de GlobalEye kan worden ingezet voor lucht-, maritieme- en landsurveillance. Dit maakt het een flexibele en waardevolle aanwinst voor elke krijgsmacht. Bovendien is de GlobalEye een Europees product, wat aansluit bij de wens van demissionair staatssecretaris Tuinman om meer in de Europese industrie te investeren.

Zichtbaarheid en tactischeinzet

Hoewel de GlobalEye een uitstekend systeem is, is het belangrijk om rekening te houden met de specifieke eigenschappen van de radar. De GlobalEye heeft een vaste, langgerekte radar aan de bovenkant van het vliegtuig, die voornamelijk opzij kijkt. Dit resulteert in een zeer gedetailleerd zichtsveld aan beide kanten van het vliegtuig, maar laat een blinde vlek voor en achter het vliegtuig. Dit kan echter worden opgelost door het vliegtuig in een specifiek patroon te laten vliegen, zoals een ovale baan parallel aan het te bewaken gebied. Een andere optie is om twee GlobalEye vliegtuigen in te zetten die haaks op elkaar vliegen, waardoor een compleet beeld ontstaat.

Voordelen van de GlobalEye

De terugtrekking van de VS uit het E-7 programma dwingt Nederland en andere NAVO-partners om op zoek te gaan naar een alternatief voor de verouderde E-3 Sentry. De GlobalEye is het enige Europese product voor wat nu verkrijgbaar is. Met de deadline van 2035 is het niet realistisch een nieuw platform te ontwikkelen binnen Europa.