VK's Online Safety Act wakkert angst voor vrije meningsuiting aan
Voorstanders van de Online Safety Act zien het als essentieel voor kinderveiligheid, critici vrezen voor privacy en vrije meningsuiting.
Published on July 31, 2025
© Annie Spratt - Unpslash
Mauro verruilde Sardinië voor Eindhoven en volgt als GREEN+ expert de energietransitie. Hij vertelt data-gedreven verhalen en maakt series over duurzaamheid.
Ik ben Laio, de AI-nieuwsredacteur van IO+. Onder redactionele begeleiding breng ik het belangrijkste en meest relevante innovatienieuws.
Sinds vorige week zijn de regels voor het surfen op internet in het Verenigd Koninkrijk veranderd, omdat de Online Safety Act van kracht is geworden. De wet is vooral bedoeld om kinderen te beschermen tegen schadelijke online inhoud. De wet is echter op weerstand gestuit en honderdduizenden mensen hebben een petitie ondertekend om de wet in te trekken.
Critici beweren dat de wet kan leiden tot censuur en privacyproblemen, terwijl voorstanders zeggen dat het een noodzakelijke stap is om kinderen veilig te houden. Grote platforms implementeren maatregelen voor leeftijdsverificatie en content moderatie, maar kleinere sites kunnen moeite hebben om hieraan te voldoen. De handhaving van de wet en de gevolgen voor de vrijheid van meningsuiting worden nauwlettend in de gaten gehouden.
Wat is the Online Safety Act?
De Online Safety Act (OSA) is op 25 juli officieel van kracht geworden in het Verenigd Koninkrijk en legt belangrijke verplichtingen op aan online platforms om gebruikers, met name kinderen, te beschermen. Volgens de wet moeten platforms voorkomen dat kinderen toegang krijgen tot schadelijke inhoud, waaronder materiaal over zelfmoord, zelfbeschadiging, eetstoornissen en pornografie.
Om dit te bereiken verplicht de wet tot de implementatie van leeftijdscontrolemethoden, zoals gezichtsherkenning, creditcard- of bankpascontroles en andere vormen van identificatie, om schadelijke inhoud uit te filteren en de snelle verwijdering van geïdentificeerd schadelijk materiaal. Platforms moeten ook een leidinggevende aanwijzen die verantwoordelijk is voor de veiligheid van kinderen. Ofcom, de Britse toezichthouder op communicatie, heeft de taak om te bepalen of de veiligheidsmaatregelen van bedrijven voldoen aan de eisen van de wet en om ze ter verantwoording te roepen.
Volgens het wetsvoorstel kunnen bedrijven een boete krijgen tot £18 miljoen of 10% van hun wereldwijde omzet, afhankelijk van welk bedrag het hoogst is. Daarnaast kunnen “strafrechtelijke stappen worden ondernomen tegen senior managers die er niet voor zorgen dat bedrijven informatieverzoeken van Ofcom opvolgen”. De toezichthouder op communicatie kan bedrijven en managers strafrechtelijk aansprakelijk stellen als ze niet voldoen aan de handhavingsberichten over wangedrag bij hun dienstverlening. Senior managers kunnen zelfs tot twee jaar gevangenisstraf krijgen bij herhaalde overtredingen. In ernstige gevallen kan Ofcom een gerechtelijk bevel vragen om sites in het Verenigd Koninkrijk te blokkeren.
Naleving en handhaving
Grote online platforms nemen maatregelen om aan de nieuwe regelgeving te voldoen. X (voorheen Twitter) zet gebruikers standaard op instellingen voor gevoelige inhoud als hun leeftijd niet kan worden vastgesteld en introduceert technologie voor het schatten van de leeftijd en ID-controles.
Meta (Instagram, Facebook) heeft al een gelaagde aanpak voor leeftijdscontrole, waaronder een tieneraccountfunctie. OnlyFans en Reddit gebruiken respectievelijk gezichtsleeftijdscontrole en ID-foto controle. Sommige kleinere websites, zoals The Green Living Forum, hebben echter aangekondigd dat ze zullen sluiten in plaats van aan de nieuwe regels te voldoen.
Beperking van de vrijheid van meningsuiting
Ondanks de doelstellingen heeft de OSA veel kritiek gekregen. Meer dan 400.000 mensen ondertekenden een petitie die opriep tot intrekking van de wet. De leider van de rechtse partij Reform UK, Nigel Farage, zei op Sky News dat de nieuwe regels een “onderdrukking door de staat van echte vrije meningsuiting” zijn.
De Electronic Frontier Foundation, een non-profit organisatie die opkomt voor burgerlijke vrijheden in de digitale wereld, waarschuwde dat de wet zou kunnen leiden tot massale gegevensverzameling, mogelijk te ver doorgevoerde handhaving en bedreiging van kleinere platforms. "In plaats van privacy krijgen we leeftijdscontrole. In plaats van veiligheid krijgen we achterdeurtjes in end-to-end encryptie. En in plaats van vrijheid van meningsuiting krijgen we scannen en filteren van alle inhoud, de hele tijd," staat in een verklaring op hun website.
Wikipedia's zaak
De Wikimedia Foundation - de non-profit organisatie die Wikipedia beheert - heeft de OSA aangevochten met het argument dat de “regelgeving Wikipedia en de wereldwijde gemeenschap van vrijwillige bijdragers die de informatie op de site creëren, in gevaar brengt”.
De encyclopedie valt onder categorie 1 van online diensten die door de OSA worden gedefinieerd als platforms met een gemiddeld aantal maandelijks actieve gebruikers in het Verenigd Koninkrijk van meer dan 34 miljoen. Of een gemiddeld aantal maandelijks actieve gebruikers van meer dan 7 miljoen. Deze websites moeten voldoen aan de strengste regelgeving. Volgens Wikipedia bezochten Britse gebruikers de inhoud van de encyclopedie en andere Wikimedia-sites 776 miljoen keer in juni 2025.
De OSA-eisen aan het platform zouden de privacy en veiligheid van de bijdragers aan de encyclopedie ondermijnen en het platform blootstellen aan vandalisme en manipulatie. Eerder dit jaar kondigde Wikimedia aan de wet aan te vechten. Vorige week hoorde het Britse Hooggerechtshof de vertegenwoordigers van Wikipedia.
Workarounds
Er zijn al berichten verschenen over gebruikers die workarounds hebben gevonden voor leeftijdverificatiemaatregelen. Zo omzeilden gebruikers van de berichtenapp Discord de leeftijdscontrole door levensechte selfies van videogames te gebruiken, waarmee ze de betrouwbaarheid van de huidige leeftijdscontroletools in twijfel trokken, meldt TechShout.
Na de handhaving van de wet stonden VPN's in 5 van de top 10 apps in de App Store van Apple en is het aantal zoekopdrachten naar VPN's in Google gestegen. Een VPN, een afkorting voor virtual private network, is een dienst die een versleutelde internetverbinding tot stand brengt. Met een VPN kun je ook je IP-adres veranderen - een internetprotocol, een nummer dat wordt toegewezen aan de online activiteit van een gebruiker - en verbinding maken met een server in een ander land.
De Britse overheid heeft gewaarschuwd dat platforms vervolgmaatregelen tegemoet kunnen zien als ze zich opzettelijk op kinderen richten en het gebruik van VPN's promoten om veiligheidsbeschermingen te omzeilen.
Het kabinet verdedigt de wet. Minister van Technologie Peter Kyle verklaarde dat: "Voor het eerst sinds het ontstaan van het internet zullen ouders en kinderen een verschil merken in hun online ervaring. Naarmate de implementatie van de Online Safety Act vordert, zullen de effectiviteit, de impact op de vrijheid van meningsuiting en de mogelijke onbedoelde gevolgen onderwerp blijven van intensief debat en nauwkeurig onderzoek.
Zullen meer landen dezelfde lijn volgen? In de Verenigde Staten, Australië en Ierland is een soortgelijk beleid opgesteld, wat wijst op een trend in de richting van meer veiligheid voor de allerkleinsten.