Opinie: 'Het komt niet meer goed met ondernemen in Europa'

Enkele weken geleden ging circulair plasticbedrijf en 'Nationaal Icoon' Ioniqa failliet. Deze week hebben we discussie over steun aan Tata steel en nieuwe vergunningaanvragen van Chemours.

Dit bij elkaar is alles wat je moet weten over het Nederlandse en Europese ondernemingsklimaat. De VS heeft Tesla, China heeft BYD, wij kijken naar subsidie voor Volkswagen en Stellantis. Oude vieze, logge bedrijven die we maar blijven we steunen. We willen de energietransitie doen samen met Shell en Total. Miljarden belastinggeld sluizen we er naartoe.

Jonge ondernemers

Bedrijven als Ioniqa of Lightyear kunnen nergens op rekenen. Jonge eigewijze ondernemers weten toch niet hoe het zit? We moeten bij de topmannen van oude grote ondernemingen zijn. Daar zit de kennis, daar zit de toekomst.

Maar dat is niet overal. Kijk naar Amazon. Jarenlang verlies draaien, miljarden investeren in groei en innovatie. Dat kan in Amerika. Hier moet je elk kwartaal zwarte cijfers schrijven, anders trekt de bank de stekker eruit. Onze 'durfkapitalisten' willen binnen drie jaar rendement zien. Echte innovatie? Daar hebben we het geduld niet voor.

We willen niet veranderen. Je ziet het in het stemgedrag in heel Europa. Dichte grenzen! Hogere dijken! Minder innovatie, meer subsidie voor oude belangen. Houden wat we hebben en vooral geen nieuwe wegen zoeken.

Ondergang biedt kansen

Nokia was ooit Europa's trots. Marktleider in mobiele telefoons. Ze hielden vast aan hun succes tot het te laat was. Nu is Finland's tech sector levendiger dan ooit, juist omdat Nokia's ondergang ruimte maakte voor nieuwe ideeën en bedrijven. Maar die les willen we niet leren.

Het is een houding die we niet lang zullen volhouden. We lopen achter en dat wordt alleen maar erger. Dat gaan we niet oplossen met een innovatiefondsje of een startersubsidietje. Er moeten dingen kapot. Er moeten bedrijven failliet. Er moeten organisaties een kopje kleiner.

De lessen van Brainport

Brainport Eindhoven wordt vaak genoemd als een succes, daar is toch innovatie? Daar is toch toekomst? Dat klopt, het gaat nu heel erg goed in Brainport. Maar was dat beleid of visie? Niet echt, in elk geval niet op het niveau Den Haag of Brussel, maar door een schitterend ongeluk. DAF ging failliet, Philips ging nagenoeg failliet en moest haar kroonjuwelen, haar IP, verpanden aan de Rabobank om te overleven. In de regio Eindhoven ging het echt heel erg slecht begin jaren '90. Dingen gingen kapot, het deed pijn, veel pijn.

Lokaal goed bestuur en ondernemerschap, een geloof in het kunnen van de mensen die er woonden heeft ervoor gezorgd dat Eindhoven nu Brainport is, en niet Detroit. Maar het had echt niet veel gescheeld. De creative destruction kwam per ongeluk.

Zonder pijn geen toekomst

Europa heeft creative destruction nodig. Er zit kennis en talent bij Tata, Shell, Chemours, maar dat talent zit opgesloten omdat die bedrijven niet hoeven te veranderen. Er is geen druk, er is geen noodzaak. Elke vergroening die ze voorstellen is vooral blijven doen wat ze doen met een groen sausje.

Europa wordt niet beter zonder pijn. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Europa en de Europese lidstaten moeten niet zozeer startups helpen en subsidiëren, ze moeten stoppen met de markt te verzieken door zombie bedrijven overeind te houden. Terwijl Ligthyear het niet redde, klaagt Volkswagen dat ze 'maar' €400 miljoen kregen van de Spaanse overheid.

Maar echte verandering in Europa is onwaarschijnlijk. Hoe plan B eruitziet? Investeer in cultuur en pretparken en maak van Europa een museum voor rijke Amerikanen, Chinezen, Indiërs en andere toeristen. Europese cultuur verkoopt goed, en veel meer hebben we straks niet te bieden.