NW-Europa moet zijn energie-infrastructuur opnieuw uitvinden

Noordwest-Europa wil koploper worden in de energietransitie, met waterstof als spil in de verduurzaming van de zware industrie. Maar terwijl plannen en ambities zich opstapelen, blijven infrastructuur en investeringen achter. Het HY3+ rapport van TNO en Arcadis onthult de risico’s én kansen van het Europese waterstofnetwerk, en benadrukt dat snelle, grensoverschrijdende samenwerking essentieel is.

Waterstof is veelzijdig inzetbaar: als brandstof, grondstof, energiedrager en buffer voor elektriciteit. Vooral de mogelijkheid om grote hoeveelheden windenergie van de Noordzee landinwaarts te transporteren, maakt waterstof cruciaal voor de verduurzaming van de industrie in Nederland, België en Duitsland.

Toch waarschuwt het HY3+ rapport: “Als het netwerk wordt uitgerold zoals gepland, is er in 2030 nog geen verbonden infrastructuur tussen de belangrijkste industriële clusters in de drie landen.” Pas vanaf 2032 worden deze verbindingen voorzien.

From the report

Een goed verbonden waterstofnetwerk is “van grote waarde en wederzijds voordeel,” aldus de onderzoekers, “maar vertragingen kunnen lokale knelpunten verergeren en de ontwikkeling van de hele waardeketen ondermijnen.”

De bottleneck is opslag

Waterstofopslag is essentieel om fluctuaties in aanbod en vraag – veroorzaakt door wisselvallige wind- en zonne-energie – op te vangen. HY3+ evalueerde de rol van ondergrondse zoutcavernes als buffer voor het systeem.

De conclusie is onvermijdelijk: “De voorziene ondergrondse waterstofopslag is onvoldoende om aanbod en vraag betrouwbaar te balanceren.” Bij vertragingen in de ontwikkeling van opslagfaciliteiten nemen die verliezen snel toe. “Flexibiliteit in havens, bijvoorbeeld via lokale opslag of flexibele ammoniakkrakers, kan uitkomst bieden wanneer ondergrondse opslag niet toereikend is,” stellen de onderzoekers.

EU waterstofstrategie bekritiseerd als 'onrealistisch'

De doelstelling voor 2030 om 10 miljoen ton waterstof per jaar te produceren wordt gezien als onrealistisch en gedreven door politieke wil. Zo luidt de conclusie van de Europese Rekenkamer.

Lees meer

Het HY3+ model simuleerde op uurbasis de waterstofstromen tussen productie, vraag en opslaglocaties in Nederland, België en Duitsland. De resultaten tonen aan dat zonder oost-westverbindingen tussen productie- en afnameclusters én opslaglocaties, de stabiliteit van het systeem in gevaar komt.

Het rapport roept dan ook op tot actie: “Verbind de belangrijkste clusters met elkaar – en vooral met de opslaglocaties – via essentiële oost-westverbindingen.” Daarnaast is het noodzakelijk om “grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van standaarden, codes en tarieven te versterken”.

Investeringen blijven achter

Naast de technische analyse bevat HY3+ ook een PESTLE-analyse (Politiek, Economisch, Sociaal, Technologisch, Juridisch, Ecologisch) van de waterstofwaardeketen. Belangrijkste conclusie: investeringen lopen achter op de ambities.

“De huidige investeringsbeslissingen in elektrolysecapaciteit zijn onvoldoende om de beoogde waterstofeconomie te realiseren,” stellen de auteurs. Ook de plannen voor waterstofimport liggen achter op schema – zelfs als alle projecten zouden doorgaan.

Dit vertraagt niet alleen de infrastructuur, maar ondermijnt ook het vertrouwen in de waterstofmarkt als geheel.

TNO analyseert groene waterstof voor Nederlandse transportsector

Een TNO-rapport onderzoekt het potentieel van groene waterstof in transport, waarbij raffinaderij- en directe gebruiksmethoden tegenover elkaar worden gezet en zowel economische als milieueffecten worden bekeken.

Lees meer

Aanbevelingen: bouw slimmer, niet later

Om de kloof tussen visie en uitvoering te dichten, doen TNO en Arcadis een aantal concrete aanbevelingen:

1. Versnel de ontwikkeling van ondergrondse opslag, zodat deze beschikbaar is zodra het netwerk operationeel wordt.
2. Voeg flexibiliteit toe in havens, bijvoorbeeld via oppervlakteopslag en ammoniakkrakers.
3. Zorg voor goede verbindingen tussen vraag, aanbod en opslag, nationaal én grensoverschrijdend.
4. Stimuleer flexibiliteit in productie en consumptie, zodat minder druk op opslagcapaciteit ontstaat.
5. Onderzoek alternatieven, zoals opslag van elektriciteit vóór elektrolyse of tijdelijke oppervlakte-opslag.

Het rapport eindigt voorzichtig positief: als de geplande infrastructuur en opslagcapaciteit tijdig worden gerealiseerd, “kan het netwerk het industriële waterstofgebruik in Noordwest-Europa balanceren”.

Maar dat vereist politieke daadkracht, investeringen en bovenal samenwerking. Zonder die elementen blijft waterstof een belofte – mét potentie, maar zonder impact.

Bron:
TNO & Arcadis (2025), HY3+: Enabling and balancing the hydrogen infrastructure in North Western Europe