Kopenhagen en Aarhus zeggen Microsoft vaarwel: een voorbeeld voor Nederlandse gemeenten?
De twee grootste gemeenten van Denemarken stappen af van Microsoft-producten.
Published on July 1, 2025
.webp&w=3840&q=75){kind=small}
Team IO+ selecteert en brengt de belangrijkste nieuwsverhalen over innovatie en technologie, zorgvuldig samengesteld door onze redactie.
De twee grootste gemeenten van Denemarken, Kopenhagen en Aarhus, stappen af van Microsoft-producten en omarmen open-source alternatieven. Dit besluit is beïnvloed door toenemende licentiekosten en geopolitieke spanningen met de VS. Aarhus is al gestart met de implementatie van Nextcloud, terwijl Kopenhagen nog aan het begin van hun overgang staat. Deze stap markeert niet alleen een leverancierswissel, maar een volledige herziening van de digitale infrastructuur van de gemeenten. In Nederland is er eerder alarm geslagen over de sterke afhankelijkheid van Amerikaanse IT-leveranciers. Zou Nederland het voorbeeld van Denemarken kunnen en willen volgen?
Geopolitieke drijfveren voor de Deense wissel
Het besluit van Kopenhagen en Aarhus om Microsoft de rug toe te keren, vindt zijn oorsprong in een zorgwekkend geopolitiek klimaat. De verhouding met de Verenigde Staten onder Donald Trump heeft onder druk gestaan, wat de Denen ertoe aanzette om hun digitale soevereiniteit te heroverwegen. Henrik Appel Espersen, voorzitter van de auditcommissie in Kopenhagen, benadrukte dat de afhankelijkheid van Amerikaanse techgiganten, zoals Microsoft, een risico vormt voor de nationale veiligheid. Mocht de relatie met de VS nog verder verslechteren, dan bestaat de vrees dat bedrijven zoals Microsoft gedwongen zouden kunnen worden om hun diensten te staken, wat desastreuze gevolgen voor de gemeentelijke diensten zou hebben.
Financiële overwegingen en kostenbesparingen
Naast geopolitieke overwegingen spelen ook economische factoren een grote rol. De kosten voor het gebruik van Microsoft-producten zijn de afgelopen jaren substantieel gestegen. Zo stegen de gemeentelijke uitgaven aan Microsoft-producten in Denemarken van 313 miljoen naar 538 miljoen kronen tussen 2018 en 2023. Dit maakte de zoektocht naar goedkopere alternatieven onvermijdelijk. Aarhus verwacht aanzienlijke besparingen door over te stappen naar Nextcloud, waarbij de kosten van 800.000 naar 225.000 kronen voor slechts een klein deel van hun ICT gedekt worden.
Een volledige herziening van de digitale infrastructuur
De beslissing om over te stappen op open-source alternatieven zoals Nextcloud is meer dan een simpele leverancierswissel. Het is een ingrijpende transformatie van de digitale infrastructuur van de gemeenten. Hoewel Aarhus al in de uitvoeringsfase van de nieuwe infrastructuur is, begint Kopenhagen pas met deze transitie. Dit vereist ingrijpende veranderingen, niet alleen in technologie, maar ook in de werkwijzen van de medewerkers die echt gewend zijn aan Microsoft-producten zoals Office en Teams. De stap naar open-source wordt gezien als een mogelijkheid om meer grip te krijgen op data, weg van de 'monopolieachtige' greep van Amerikaanse bedrijven.
Relevantie van de Deense beslissing voor Nederland
In Nederland is er groeiende zorg over de afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven. Net als de Danish Cloud Community in Denemarken heeft de Dutch Cloud Community gewaarschuwd voor de risico’s van deze afhankelijkheid. De Nederlandse Tweede Kamer heeft al stappen ondernomen door moties aan te nemen voor versnelde investeringen in Europese cloudalternatieven. Deze maatregelen zijn bedoeld om meer digitale soevereiniteit te creëren en kwetsbaarheden, zoals blootgelegd door de CLOUD Act, te verkleinen. Net zoals in Denemarken voelt Nederland de urgentie om te handelen voordat er nog grotere risico's ontstaan.
Een Europese strategie voor digitale soevereiniteit
De Europese Unie speelt eveneens een rol in het stimuleren van open-source oplossingen. Initiatieven zoals de Interoperable Europe Act pleiten voor het gebruik van open standaarden en software om de afhankelijkheid van buitenlandse leveranciers te verminderen. Duitsland en Denemarken lopen hierin voorop met hun transitieplannen. Schleswig-Holstein verwacht bijvoorbeeld tientallen miljoenen euro’s te besparen door de invoering van open-source software voor duizenden medewerkers. Deze beweging benadrukt de wens van Europese landen om meer controle te krijgen over hun digitale infrastructuur en gegevens.
Uitdagingen bij de overstap naar open-source
Het overstappen van de vertrouwde Microsoft-producten naar open-source is niet zonder uitdagingen. Het gebrek aan ingebedde supportopties en brede compatibiliteit zijn mogelijke hindernissen. De ervaringen van Franse en Italiaanse overheden laten echter zien dat een dergelijke transitie, al is ze complex, mogelijk is. Voldoende training, ondersteuning en verbetering zijn essentieel voor succes. Kopenhagen en Aarhus moeten zorgvuldig plannen om ervoor te zorgen dat de overgang soepel verloopt, waarbij gekeken wordt naar eerdere slechte ervaringen, zoals in München.
Internationale gevolgen en verwachtingen
De stap van Kopenhagen en Aarhus heeft wereldwijde aandacht getrokken als een experiment in digitale autonomie. Dit roept nieuwsgierigheid op: zal deze verandering een voorbeeld worden voor andere landen of eindigen als een waarschuwingsverhaal? Overheden wereldwijd kijken toe hoe deze veranderingen zich ontwikkelen en of ze een bestendige trend worden in het streven naar digitale soevereiniteit. Het succes of falen van de Deense transitie kan invloed hebben op beslissingen in andere landen, zoals Nederland, waar de discussie over digitale onafhankelijkheid gaande is.
De rol van training en cultuurverandering
Voor een succesvolle transitie naar een open-source omgeving, is niet alleen technische expertise nodig, maar ook een verandering in de organisatiecultuur. Het personeel moet de nieuwe systemen en processen begrijpen en omarmen. Dit vereist uitgebreide trainingen en leiding die de adoptie van de veranderingen stimuleren. In landen zoals Spanje en Italië werden deze uitdagingen deels overwonnen door strategische sensibiliseringscampagnes en training. Kopenhagen en Aarhus zullen hier lessen uit trekken om een soepele overgang te bewerkstelligen, waarbij zij leunen op eerdere successen en mislukkingen als leerervaringen.
