Europa's batterij- en oplaadtoekomst: belofte, druk, vooruitgang

Op de Drive Forward conferentie in Helmond was de boodschap luid en duidelijk: Europa moet dringend zijn batterij- en oplaadecosysteem opschalen om de klimaatdoelstellingen te halen en economisch concurrerend te blijven. Maar zoals de twee expert panels op dag 2 van de conferentie duidelijk maakten, is die reis vol beloften en druk, met hier en daar wat vooruitgang

Van gefragmenteerde innovatie tot kritieke afhankelijkheid van grondstoffen, het panel over batterijen nam geen blad voor de mond. “We missen een sterk batterij-ecosysteem,” zei Mustafa Amhaouh van Battery Competence Cluster NL. “Het is niet zo dat we geen strategieën hebben; misschien hebben we er wel te veel. De uitdaging is om ze op elkaar af te stemmen.”

Terwijl China de afgelopen 30 jaar de batterijproductie heeft gedomineerd, staat Europa nog maar aan het begin. Michiel van den Besselaar van Omron: “Er zijn veel te weinig abrikanten in Europa. We kunnen hier nog geen batterijen op schaal bouwen. Dat is het grootste probleem.” Toch blijft hij hoopvol. “We hebben geweldige bedrijven. Als we als Europa samenwerken en onze knowhow uit andere industrieën toepassen, kunnen we onze voorsprong vergroten.”

Europa's geheime saus

Een belangrijk thema was het potentieel voor Europa om zijn eigen versie van batterijtechnologie te ontwikkelen. Daniela Sordi van CarbonX benadrukte dat: “We hebben een nieuw anodemateriaal ontwikkeld om grafiet te vervangen. Vandaag de dag komt 95% van het grafiet uit China; onze technologie kan worden geproduceerd uit emulsiegrondstoffen die hier in Europa beschikbaar zijn.”

CarbonX: Europa's batterijtoekomst, van Delft naar de wereld

CarbonX is klaar om de batterijwereld te ontwrichten met een alternatief voor grafiet. Ze presenteren het op het Drive Forward evenement.

Lees meer

CarbonX is niet de enige. Axel Schönecker van E-Magy wees op silicium als een baanbrekend anodemateriaal. “Met silicium krijg je 10 keer meer capaciteit en 5 keer minder CO₂-voetafdruk. En de investeringskosten in productie-installaties zijn veel lager. We kunnen opschalen in Europa.

Toch zit er een addertje onder het gras: “We hebben innovatieve batterijfabrikanten in Europa nodig die bereid zijn om samen met ons de sprong te wagen,” aldus Schönecker. “Op dit moment moeten we nog steeds naar Azië voor markttoegang.”

Amhaouh sloot zich aan bij die frustratie. “We hebben hier wel batterijproducenten, maar de meeste zijn Koreaanse of Chinese bedrijven die zich in Europa vestigden. Daarom moeten we grenzen stellen: als ze hier bouwen, moeten ze werken met Europese toeleveringsketens.”

Ondanks de tegenslag van Northvolt bleef Amhaouh optimistisch. “Apollo 1 vloog in brand, maar met Apollo 11 zijn we toch op de maan geland. We moeten moedig zijn en leren van mislukkingen.”

Van stedelijke mijnen naar concurrentievoordeel

Naast nieuwe chemische stoffen biedt circulariteit nog een ander belangrijk voordeel. Janet Kes van ARN onderstreepte de kans: “Alleen al in Nederland hebben we 250 miljoen kilo lithium-ion batterijen liggen; dat is 80 miljoen kilo aan kritische grondstoffen. Het is een stedelijke mijn.”

Op de Drive Forward conferentie, © Nick Bookelaar

Nu er dit jaar nieuwe EU-regelgeving van kracht wordt, wordt naleving een drijvende kracht achter innovatie. “Als we in Europa schone, energie-efficiënte recyclingmethoden kunnen ontwikkelen,” zei Kes, ”beschermen we het milieu en krijgen we een concurrentievoordeel.”

Om de kloof met Azië te dichten, zette Amhaouh drie actiepunten uiteen: “Ten eerste, bouw aan de waardeketen. Ondersteun startups nu, niet wanneer ze al succesvol zijn. Ten tweede, maak het beleid geschikt voor uitvoering. Ten derde, laten we leren van onze Aziatische partners, maar stel strategische grenzen.”

De toekomst opladen

Als batterijen het hart vormen van koolstofarme mobiliteit, dan is laadinfrastructuur de bloedsomloop. Het tweede panel, dat zich richtte op laadoplossingen, pakte de olifant in de kamer aan: netcongestie.

“In Nederland is congestie inderdaad een knelpunt,” zei Roel Vissers van Milence. “Maar in heel Europa hebben we al 80 laadpunten gecontracteerd en de netaansluitingen gekregen die we nodig hebben. Het echte probleem is verouderde regelgeving. Netcongestie is voor een deel een papieren probleem.”

Milence bouwt aan een krachtig netwerk voor elektrische vrachtwagens, waaronder een 1,4 megawatt lader in Antwerpen. “Als de vrachtwagen het aankan, kan hij in 25 minuten worden opgeladen. Dat is de richting die we op willen.”

Wisselen en koelen

Arthur van Mook van NIO presenteerde een heel andere aanpak: battery swapping. “In drie minuten rijd je in en uit met een 90% opgeladen batterij. Het is volledig geautomatiseerd. We hebben al tien wisselstations in Nederland.”

Met 20 accu's per station die langzaam opladen, helpt dit model ook om het elektriciteitsnet in balans te houden. “Het wordt een semi-stationaire batterij. We belasten het elektriciteitsnet dus niet en kunnen zelfs helpen het te stabiliseren,” voegt Van Mook toe.

DAF CEO: 'Decarbonisatie is een teamsport, geen solorace'.

Harald Seidel dringt aan op samenwerking om barrières rond infrastructuur en kosten te overwinnen bij de overstap naar emissievrije trucks.

Lees meer

Sophie Stigt van het studententeam InMotion presenteerde nog een andere ontwrichtende innovatie: een snel oplaadbaar accupakket met geïntegreerde koeling op celniveau. “We bereikten 10 tot 80% lading in slechts vier minuten. Ons geheim? Koeling tussen elke afzonderlijke cel.” Hoewel het nog steeds een prototype is, heeft het project de aandacht getrokken van de industrie en het onaangeboorde talent van de regio benadrukt.

Standaardisatie versus diversiteit

Terwijl Van Mook het verwisselen van accu's in personenauto's ziet opschalen, is Vissers sceptisch over vrachtwagens: “Accu's in vrachtwagens zijn geïntegreerd in het chassis. Standaardisatie op dat niveau is moeilijk. Ik geloof niet dat verwisselen de juiste weg is voor zware bedrijfsvoertuigen.”

Toch is de diversiteit aan benaderingen een kracht, geen zwakte. Zoals Amhaouh zei: “We hoeven niet op één paard te wedden. De vraag is: hoe brengen we al deze innovaties samen in één ecosysteem?”

Deskundigen zijn het erover eens dat dat ecosysteem Europees moet zijn door ontwerp, waarbij circulariteit, productie, veerkracht van het elektriciteitsnet en gedurfde innovatie geïntegreerd worden. Het zal niet gemakkelijk zijn. Maar zoals de Drive Forward panels lieten zien, zijn de stukken er. Nu gaat het erom ze snel en doelgericht met elkaar te verbinden.