Een ode aan de innovatieve community

Communities - het thema van deze terugblik-aflevering - zijn zowel verbinder als versneller. Het zijn groepen mensen of organisaties die door optimale onderlinge verhoudingen de optelsom van individuele kracht extreem kunnen versterken en tot een 'unfair advantage' weten te brengen: een nauwelijks te kopiëren voordeel dat langjarige voorsprong oplevert. Communities maken het mogelijk dat een groep individuen boven zichzelf uitstijgt. Niet voor niets hechten we bij IO+ groot belang aan communities - we hebben er zelfs een aparte categorie van gemaakt, naast de thema's data+, chip+, green+ en bio+.

Voorbeelden van succesvolle communities komen we elke dag tegen. Denk aan de ecosystemen rond de studententeams op veel technische universiteiten, maar bijvoorbeeld ook aan ASML's toeleveringsketen of onze eigen Gerard & Anton Community. Een cruciaal onderdeel in elke community is een speelveld waarbinnen toeval en menselijke actie zodanig op elkaar kunnen inwerken dat de kans op positieve resultaten toeneemt. De deelnemende spelers staan open voor de kansen die zich aandienen, simpelweg omdat ze weten dat het vooral een kwestie is van ze op tijd te herkennen.

Serendipiteit

'Connecting the dots' (een term geleend van Christian Busch) is daarbij essentieel. Ogenschijnlijk ongerelateerde gebeurtenissen blijken vaak toch een onderling verband te hebben. Wie de punten weet te ontdekken en vervolgens te verbinden wint - samen met de andere leden van de community - de wedstrijd. En dan komt meteen ook dat magische begrip 'serendipiteit' om de hoek kijken, een essentieel onderdeel binnen op innovatie gerichte communities. Serendipiteit ("het vinden van iets onverwachts en bruikbaars, terwijl de vinder op zoek was naar iets totaal anders") is geen willekeurig geluk; het is het resultaat van bewuste openheid en bereidheid om kansen te grijpen wanneer ze zich voordoen. Echte communities versterken dit principe door de ruimte, middelen en netwerken te bieden waar individuen zich kunnen voorbereiden en het onverwachte kunnen benutten. Anders gezegd: serendipiteit is er alleen bij de gratie van slim gecreëerde omstandigheden.

100 Drinks, Pitches & Demo's: verbonden stipjes prikkelen de nieuwsgierigheid en creëren kansen

“Als mensen samenkomen, kunnen ze iets creëren dat groter is dan ze in hun eentje zouden kunnen.” Dat is waar DPD over gaat, zeggen Bert-Jan Woertman Hans Meeske.

Read More

Succesvolle communities en open innovatie gaan hand in hand. In een wereld vol complexiteit en onvoorspelbaarheid ligt de ware maatstaf voor vooruitgang niet in rigide controle of isolatie, maar in de levendige, samenwerkende essentie van communities. Deze gemeenschappen, gebouwd op vertrouwen, openheid en diversiteit, vormen de vruchtbare bodem waarin serendipiteit kan bloeien—waar toeval samenkomt met voorbereiding en buitengewone resultaten voortkomen uit het gewone.

Succes en geluk worden vaak afgedaan als puur toeval, maar de geschiedenis vertelt een ander verhaal. Zoals Louis Pasteur ooit zei: “Geluk is waar de voorbereide geest kansen ontmoet.” Hoewel serendipiteit niet volledig controleerbaar is, zijn er manieren om een omgeving te ontwikkelen waarin serendipiteit kan gedijen, door een open houding aan te nemen en gebruik te maken van onverwachte verbanden.

Onze democratische greedschapskist

Dat is precies wat we in 2024 een aantal keer van dichtbij hebben mogen zien. Neem de AI Pitch Competition, een wedstrijd tussen 12 AI startups met aan het einde van het drie maanden durende traject een hoofdprijs van €50.000 voor de winnaars. Elk van de deelnemende startups bleek dankzij de onderweg herkende en opgepikte dots vele malen wijzer dan aan het begin. Trouwens... het einde van het traject bleek voor geen van de deelnemers ook echt het einde. Allemaal zijn ze nog druk bezig, daarbij gebruik makend van het recent verworven netwerk. Hun nieuwe community dus.

Eén van de deelnemers aan deze wedstrijd maakt het belang van communities ook in de dagelijkse praktijk duidelijk. Dembrane heeft een manier gevonden om grote groepen burgers te bevragen over een bepaald thema en daaruit met hulp van kunstmatige intelligentie niet alleen de belangrijkste conclusies te destilleren, maar ook de nuances van wat er echt speelt binnen de groep, inclusief de daarbij horende sentimenten. Daar bovenop levert Dembrane’s tool een rijk aanbod aan rubriceerbare citaten die direct gekoppeld kunnen worden aan de (sub)vraag in kwestie. Alles bij elkaar levert dat een breed gedragen en sterk onderbouwd beeld op over elke kwestie die we willen ontrafelen. Een meer dan welkome toevoeging aan onze democratische greedschapskist.

Een voorproefje van de AI Pitch Competition: dit heeft Dembrane voor de wereld in petto

Tien ambitieuze AI startups zijn geselecteerd om mee te doen aan de AI Pitch Competition. In aanloop naar de finale portretteert IO alle deelnemers. Vandaag: Dembrane.

Read More

Gerard & Anton Community

Het zal ook geen verrassing zijn dat Dembrane afgelopen zomer een van de tien winnaars was van een Gerard & Anton Award. Deze prijzen worden inmiddels tien jaar uitgereikt aan de startups waarvan we de komende jaren grootse en maatschappelijk relevante daden verwachten. Dat 93 van de 100 oud-winnaars inderdaad nog steeds bezig zijn met de aanpak van de meest cruciale vraagstukken van onze tijd (denk aan energie-opslag, CO²-reductie, mobiliteit, gezondheidszorg) is op zich al een mooi succes, maar minstens zo interessant is het gegeven dat deze organisaties samen met het omringende netwerk een community in zichzelf zijn geworden. Sinds een paar jaar praten we dan ook niet meer van de Gerard & Anton Awards, maar van de Gerard & Anton Community.

Dat kon ook bijna niet anders, want met alleen al zo'n 15 events per jaar, maar daarnaast ook nog eens een website, een maandelijkse nieuwsbrief, whatsapp-kanalen en een Linkedin-groep zijn er inmiddels zoveel manieren voor de groepsleden om elkaar te ontmoeten, dat de 'community' een vanzelfsprekendheid werd. Dat bleek eens te meer toen we onze 100ste Drinks, Pitches & Demos organiseerden. Met zo'n 300 betrokken gasten was er in het High Tech Campus conference center nauwelkijks nog een stoeltje vrij.

100ste Drinks Pitches & Demos, © Bram van Dal

De Gerard & Anton community laat zien dat een "serendipiteitsveld" meer is dan een metafoor; het is de bewuste creatie van omgevingen waar onverwachte verbindingen kunnen gedijen. In zulke ruimtes botsen diverse perspectieven en ontstaan nieuwe ideeën. Dit gaat niet over het regisseren van uitkomsten, maar over het scheppen van voorwaarden voor betekenisvolle interacties. Gemeenschappen zoals de Gerard & Anton-community bieden precies deze context. Ze inspireren creativiteit en samenwerking door uiteenlopende mensen samen te brengen. Wie wel eens bij een van onze events is geweest, snapt precies wat we bedoelen.

Drinks, Pitches & Demos: 'Menselijk, niet officieel, niet pretentieus, altijd speels'

“Twee van de meest charismatische 'jokers' uit de regio zijn erin geslaagd om iets te creëren dat geen enkele grote, officiële organisatie ooit zou kunnen bereiken met al hun budgetten, betaalde professionals, gelikte marketing en branding.”

Read More

Studententeams

Het grootste obstakel voor serendipiteit is niet het gebrek aan kansen, maar de oogkleppen van onze eigen vooroordelen. Vooropgezette ideeën over hoe de wereld werkt kunnen potentiële verbindingen en mogelijkheden verduisteren. Hoe dat doorbroken kan worden laten ook de studententeams zien die de afgelopen jaren een enorme opmars hebben gemaakt, vooral aan technische universiteiten. Iedereen kent nog wel het Solar Team Eindhoven, dat met zijn zonneauto's keer op keer wereldkampioen werd en van waaruit ook startup Lightyear kon ontstaan. Maar studententeams zijn er tegenwoordig in alle soorten en maten - en vooral op een grote diversiteit aan thema's. Maar voor allemaal geldt dat ze multidisciplinair zijn (studenten met verschillende achtergronden werken samen), er altijd een verbinding met het bedrijfsleven is (soms via sponsoring, vaak ook via zakelijke overeenkomsten) en dat er een bijna-naïeve ambitie is om de wereld te verbeteren. Dat bij elkaar zorgt ervoor dat er niet alleen kansen ontstaan maar dat die ook nog eens gezien en opgepakt worden. Precies, serendipiteit dus.

Studententeams dagen de gangbare vooroordelen uit door diversiteit te omarmen en nieuwsgierigheid te koesteren. Ze vieren het onbekende en stellen mensen in staat om buiten hun comfortzones te treden, waardoor nieuwe ontdekkingen mogelijk worden. Het zal dan ook geen verrassing zijn dat IO+ met groot plezier de spotlights op deze jonge ondernemers blijft zetten. Ook komend jaar kun je er elke week wel eentje op onze website zien. Hier een paar voorbeelden van afgelopen jaar.

Expat community

Soms ontstaan communities niet uit kansen, maar uit noodzaak. De tientallen expat-communities in Nederland zijn daar een voorbeeld van. Zoals Nederlanders in Nieuw Zeeland pakken hagelslag en stroopwafels met elkaar uitwisselen, klonteren Indiërs in Nederland samen om onder het genot van een heerlijke maaltijd elkaars ervaringen in het nieuwe land te bespreken. Terugkerend thema: onze rare gewoonten. In onze serie Dutch Diaries brengen we de verhalen van expats die naar Nederland zijn verhuisd om te werken in de tech- en innovatiesector. Waarom besloten ze hierheen te komen? Wat vinden ze het leukst aan Nederland? Wat zouden ze veranderen? Dat de serie door onze eigen expat (Sardiniër Mauro Mereu) wordt geschreven, maakt het allemaal nog mooier.

'Ik kon de obsessie van de Nederlanders met agenda's niet begrijpen. Nu is het mijn realiteit geworden'.

Wat vinden expats van wonen in Nederland? In onze serie Dutch Diaries delen buitenlanders hun ervaringen.

Read More

Openstaan voor het onverwachte is het kenmerk van veerkrachtige gemeenschappen, of ze nu uit studenten, expats of startup-founders bestaan. In deze ruimtes leren individuen verder te kijken dan de chaos en kansen te vinden waar anderen willekeur zien. Dit gedachtegoed was ook voelbaar tijdens het (derde) Level Up-event, waar IO+ als mediapartner voor mocht optreden. Hier kwamen innovators samen met investeerders en het omringende netwerk, waardoor en verrassende samenwerkingen ontstonden. Zoals het bij alle succesvolle communities werkt ging het ook hier weer om “het onverwachte te verwachten” en de hulpmiddelen om verrassingen om te zetten in groeikansen.

Dutch Innovation

Marc Hendrikse gaf een paar maanden geleden een mooi college over de kracht van 'Dutch Innovation' als een handelsmerk. Samenwerking, onafhankelijkheid en een anti-hiërarchische mentaliteit zijn volgens hem cruciaal daarbij. Het zijn elementen die de Nederlandse innovatiecultuur onderscheiden van die in de landen om ons heen, met name Duitsland - en met elkaar een gemeenschapsgevoel opleveren die Nederlandse innovatiesector tot een hechte community heeft gemaakt. Daarbinnen zien we een combinatie van vertrouwen, diversiteit en doelbewuste interactie om een cultuur van samenwerking te bevorderen. In deze gemeenschappen vervagen de grenzen tussen disciplines en wordt innovatie een tweede natuur.

Over de impact van die onafhankelijke geest als essentieel bestanddeel van de Nederlandse innovatiecommunity deelde Hans Krikhaar onlangs nog een mooie anecdote met ons: “Als je in Nederland een engineeringafdeling van 20 mensen hebt, dan heb je de denkkracht van 19 mensen. Want niemand luistert naar de baas. Maar als je in bepaalde buitenlanden een engineeringafdeling hebt van 20 mensen, dan heb je de denkkracht van één persoon, want iedereen moet naar de baas luisteren."

De supply chain van ASML

De hierboven al genoemde Marc Hendrikse, tot voor kort het boegbeeld van de Topsector High Tech Systemen & Materialen, ziet in het bedrijf Philips en de grote toeleveringsketen die rondom dat bedrijf en zijn dochters kon ontstaan hét voorbeeld van zo'n ondernemende innovatiecommunity. "Het verlangen naar autonomie katalyseerde innovatie en leidde tot een samenwerkingsgeest die vandaag de dag nog steeds leeft", zegt hij. Van Philips ging het naar ASML, Thermo Fisher en NXP, ooit onderdeel van het moederbedrijf maar inmiddels op hun eigen manier reuzen geworden. Vooral ASML is momenteel de aanjager van de keten, met enorme impact, zeker in Nederland. De truc? Laat al je eerste- en tweedelijns toeleveranciers zelf ook innoveren. Met andere woorden: door ze geen bouwtekening te leveren met een exacte productie-opdracht, maar ze te vragen een probleem op te lossen, zorg je ervoor dat die hele supply chain sterker wordt.

Het is trouwens geen toeval dat het Brainport ecosysteem ook nauw verbonden is met de Gerard & Anton Community. Hier leggen we uit hoe dat werkt.

Het Nederlandse innovatie-ecosysteem ontwikkelde zich zo tot een flexibel, samenwerkend supply chain model. Dit stelde bedrijven in staat om zich te specialiseren en samen te werken met anderen, waardoor de expertise bij elke stap kon worden gemaximaliseerd. Vandaag de dag beschikt Nederland over een robuust netwerk van toeleveringsketens, met veel Nederlandse bedrijven die cruciale rollen vervullen in wereldwijde industrieën - de halfgeleiders voorop.

Marc Hendrikse

Veel voorbeelden

Er zijn - ook buiten de wereld van innovatie - gelukkig veel voorbeelden van goed werkende communities. Sommige op buurtniveau, andere binnen verenigingen of langs lijnen van politieke, economische of religieuze overtuigingen. Zolang ze niet gebruikt worden om zich af te zetten tegen andere gemeenschappen (we kennen de meest dramatische voorbeelden helaas maar al te goed), zijn het juist instrumenten om polarisatie tegen te gaan. Een laatste aspect van een succesvolle en duurzame community mag daarom in dit verhaal niet onvermeld blijven: de bereidheid om nieuwe krachten toe te laten zodat de community zich ook kan blijven ontwikkelen. Zodat er nieuwe 'dots' ontstaan om mee te connecten. In religieuze communities of andere op dogma's gebaseerde samenwerkingsvormen is dat een stuk lastiger dan voor pakweg de Gerard & Anton Community. Openheid is essentieel.

Hét voorbeeld van zo'n community is de bibliotheek, het prachtige volkspaleis waar iedereen welkom is. In de bieb kom je altijd wel iemand tegen die op je lijkt, maar tegelijk spreek je er mensen met compleet andere achtergronden. Je bent met elkaar verbonden door de gemeenschappelijke drang om jezelf en die ander te helpen ontwikkelen. Het sociale systeem dat daaruit ontstaat kan als effectief tegengif dienen in tijden van polarisatie; dit is de plek waar gemeenschappen worden versterkt en waar kansen worden gecreëerd. 

Ook in 2025 zul je dus vaak het label 'community' boven onze artikelen zien staan. In die verhalen zullen we de punten met elkaar verbinden, het onverwachte verwelkomen en de impact van dat alles zichtbaar blijven maken. Je begrijpt nu vast wel waarom :-)