AI-expert over €1,5 miljard voor Europese AI-fabrieken: ‘Niet voldoende om met VS te concurreren’
De Europese Commissie investeert in AI-fabrieken. Maar willen we kunnen concurreren met de VS, dan is er meer nodig.
Published on December 18, 2024
Alles wat nieuw is, is razend interessant! Dat is het motto van onze DATA+ expert Elcke Vels. Ze schrijft verhalen over AI en hoe dat onze maatschappij beïnvloedt, heeft een serie over cyber security en interviewt Nederlandse innovatie maestro’s. Ook onderzoekt ze in haar ‘What if…’ column intrigerende scenario's die afwijken van de status quo.
Zeven grote AI-fabrieken verspreid over Europa: ze moeten ons continent een leidende positie op het gebied van kunstmatige intelligentie garanderen. De Europese Commissie heeft €1,5 miljard vrijgemaakt om dit ambitieuze project te realiseren. Maar willen we kunnen concurreren met landen als de VS, dan is er meer nodig. “Krachtige cloud computing en aanzienlijk meer financiering vanuit het bedrijfsleven", bijvoorbeeld. IO+ interviewde AI-expert Maarten Sukel, gepromoveerd aan de Universiteit van Amsterdam. Hij is schrijver van het boek De AI Revolutie en oprichter van het bedrijf The AI Factory.
De AI-revolutie kan worden gezien als een moderne tegenhanger van de industriële revolutie. Stoomkracht was in de 18e eeuw een systeemtechnologie die de samenleving radicaal veranderde. AI heeft een vergelijkbare potentie.
En dus strijden de continenten om een leidende positie. De zeven AI-fabrieken die dankzij de investering van €1.5 miljard vanuit de EU worden gebouwd, zijn een stap in de richting om Europa concurrerend te maken op het wereldtoneel. Ze moeten toegang bieden tot de enorme rekenkracht die startups, de industrie en onderzoekers nodig hebben om hun AI-modellen en -systemen te ontwikkelen. Bijvoorbeeld Europese grote taalmodellen of gespecialiseerde verticale AI-modellen die zich richten op specifieke sectoren of domeinen.
Zeven nieuwe AI-fabrieken verspreid over het continent om Europese grote taalmodellen te bouwen
De Europese Commissie heeft zeven consortia geselecteerd om AI-fabrieken op te richten die AI-innovatie in de EU gaan stimuleren.
€1,5 miljard voor AI: mooie stap, maar niet genoeg
Een mooie stap voorwaarts. Echter, er is veel meer nodig in Europa. Hoewel de EU-financiering een mooie krantenkop oplevert, is het belangrijk om dit in perspectief te plaatsen, vindt de onderzoeker. “€1.5 miljard klinkt op het eerste gezicht als een enorm bedrag, maar als je het verdeeld over zeven projecten valt het in verhouding best mee.” Microsoft heeft recent nog €4 miljard geïnvesteerd in Franse cloud- en AI-projecten; flink meer dan de Europese Unie investeert in dit geval, ondanks dat de EU een samenwerking is van 27 lidstaten.
Het is al helemaal niet te vergelijken met de investeringen die we in de VS zien. “Daar komen de investeringen voornamelijk uit het bedrijfsleven, terwijl in Europa het grootste deel van het geld voor AI-ontwikkeling afkomstig is van de overheid. Historisch gezien zijn overheidsinvesteringen lang niet altijd even succesvol.” Tussen 2018 en 2020 zijn de AI-investeringen in de EU gestegen. Toch is de kloof tussen de VS en de EU in diezelfde periode meer dan verdubbeld (€10.7 miljard EU, t.o.v. €21.1 miljard VS), zowel in de publieke als de particuliere sector.
Op eigen benen staan
Financiering is essentieel, zo legt Sukel uit, omdat het nodig is om drie cruciale aspecten van AI in Europa op te schalen: rekenkracht, toegang tot data en de ontwikkeling van geavanceerde algoritmes. Aan rekenkracht - absoluut cruciaal, aangezien AI-modellen intensieve verwerkingscapaciteit vereisen - wordt nu gewerkt met de reeks AI-fabrieken. Data kunnen deels van het internet worden gehaald. Het grootste probleem in Europa is de beperkte beschikbaarheid van krachtige cloud computing-infrastructuur, legt Sukel uit. Cloud computing verwijst naar het opslaan en verwerken van data op servers die via het internet toegankelijk zijn, in plaats van op lokale computers of fysieke servers. “De grote spelers, zoals AWS, Google en Microsoft, domineren het veld, terwijl Europese initiatieven kleinschalig blijven. Hierdoor zijn we afhankelijk van Amerikaanse bedrijven.”
Interessant is echter dat de ontwikkeling van steeds grotere taalmodellen lijkt te stagneren. In plaats daarvan verschuift de focus naar kleinere, open modellen die voor iedereen toegankelijk zijn. “Deze trend biedt kansen voor Europa om op eigen benen te gaan staan”, aldus de wetenschapper.
Investeren in onderwijs
Dat klinkt hoopvol. Maar er zijn nog meer uitdagingen waar Europa tegenaan loopt. Zo moet er flink worden geïnvesteerd in het AI-onderwijs. Zonder voldoende wetenschappers, ingenieurs en experts die deze technologie begrijpen en kunnen toepassen, blijft zelfs de meest geavanceerde rekenkracht onbenut. “Europa beschikt over uitstekende onderzoekers, maar een groot deel daarvan wordt al snel weggekaapt door Amerikaanse techbedrijven. Daardoor ontbreekt het in Europa aan bedrijven die deze kennis weten om te zetten in succesvolle businessmodellen.”
Europa of Amerika: de strijd om deep-tech talent wordt heviger
Ondanks een vergelijkbaar aantal nieuwe startups groeien Amerikaanse bedrijven twee keer zo snel als hun Europese tegenhangers in de voortdurende strijd om hightech-talent.
Obstakels rondom privacy
Een ander welbekend obstakel is de strenge wet- en regelgeving, zoals de GDPR, of de nieuwe AI Act: typisch Europese waarden die innovatie vertragen, aldus Sukel. “Voor toepassingen zoals online advertenties zijn dergelijke regels goed te rechtvaardigen, maar in sectoren zoals de gezondheidszorg, waar AI levens kan redden, is meer flexibiliteit noodzakelijk. Het is belangrijk om de balans te vinden: privacy waarborgen, maar tegelijkertijd ruimte scheppen voor data-intensieve innovaties.”
Door datasets beschikbaar te stellen, kunnen meer bedrijven en instanties bijdragen aan het ontwikkelen van AI-oplossingen. Neem bijvoorbeeld Kaggle: een platform waar gebruikers datasets kunnen downloaden en deelnemen aan wedstrijden om het beste algoritme te ontwikkelen. Dit platform richt zich vaak op commerciële toepassingen zoals efficiëntie in inkoop of advertenties. Maar ditzelfde concept kan ook worden toegepast op maatschappelijke uitdagingen. Uit dergelijke wedstrijden komt weer nieuw talent rollen dat aan de slag gaat bij AI-bedrijven. “Het zou goed zijn om daar een Europees gefocused alternatief voor te hebben.”