Zo zet Julia Feddersen NL kwantum op de kaart

Kwantumtechnologie staat op het punt een enorme impact te maken op diverse industrieën, en Nederland speelt daarin een belangrijke rol. De Europese Commissie ziet kwantumtechnologie als een van de pijlers van de digitale infrastructuur van de toekomst - vergelijkbaar met de impact van de traditionele computertechnologie in de afgelopen vijftig jaar. Om Europa’s strategische autonomie te kunnen garanderen, investeert de EU flink in de ontwikkeling van deze technologie.

Quantum Delta NL is een nationaal programma dat de ontwikkeling van kwantumtechnologie versnelt en Nederland positioneert als een Europese koploper in de sector. Tijdens The State of Dutch Tech, dat afgelopen week plaatsvond in Den Haag, spraken we met Julia Feddersen, die sinds 2022 senior adviseur EU programma’s is bij Quantum Delta NL. We bespraken haar rol, de recente toekenning van de EuroHPC-kwantumcomputer aan Nederland en de uitdagingen en kansen binnen het Nederlandse kwantumecosysteem.

Je komt uit Duitsland, hebt een achtergrond in de economie. Hoe ben je bij Quantum Delta NL terechtgekomen?

“Nadat ik een aantal jaar in de corporate sector ben ik overgestapt naar publieke financiering - en dan met name in EU-programma’s. Wat me destijds opviel, is dat Nederland een coherente aanpak heeft als het gaat om nationale programma’s, in vergelijking met bijvoorbeeld Duitsland, waar de activiteiten vaak meer versnipperd zijn. Dat trok me aan.

Quantum Delta NL zocht iemand om het EU-programma te versterken en om nieuwe onderwerpen aan te pakken. Dit bood mij de kans om een impact te maken in een relatief jonge, maar ambitieuze sector en organisatie. Mijn rol draait om het verbinden van de Nederlandse kwantumsector met Europese programma’s en financiering, en het navigeren door het complexe EU-landschap.”

Dat lijkt goed te gaan. Den Haag maakte €615 miljoen vrij voor kwantum en er werd in 2024 voor €40 miljoen aan durfkapitaal in het Nederlandse kwantumecosysteem geïnvesteerd - in 2023 was dit €15 miljoen. Toch blijft Nederland qua VC achter in vergelijking met andere landen. Hoe kunnen we dat veranderen?

“Ik ben het er niet helemaal mee eens dat Nederland achterloopt. Met ons publieke programma hebben we al veel bereikt: 34 start-ups zijn voortgekomen uit kwantumonderzoek, en de toekenning van de EuroHPC-kwantumcomputer laat zien dat we strategisch goed bezig zijn. Maar het klopt dat de volgende stap - het opschalen van bedrijven en het versterken van de strategische toeleveringsketen - nog niet altijd lukt.

Kwantumtechnologie wordt nog steeds als een niche gezien, en veel investeerders wachten op een doorbraak. Het is aan ons om verbindingen te leggen tussen wetenschap, industrie en investeerders, en laten zien welke concrete toepassingen er mogelijk zijn. Publieke financiering blijft nodig voor disruptieve ideeën, maar uiteindelijk moeten bedrijven zelfstandig kunnen opereren zonder afhankelijk te zijn van subsidies. Daarnaast is fysieke infrastructuur essentieel: we moeten ervoor zorgen dat deze toegankelijk is voor alle spelers in het ecosysteem. In de EU hebben bedrijven toegang tot financiering via EU-programma's en durfkapitaal. Maar kwantumbedrijven en -startups groeien snel, dus in de nabije toekomst zijn er grote kapitaalinjecties (meer dan €100 miljoen) nodig. Het ophalen van dit soort bedragen in Europa is moeilijk.”

Nederland is goed in kwantumonderzoek, maar niet in de commerciële executie daarvan: ‘Bouw een sterk verhaal rondom je product’

Nargiz Najaf wijdde haar thesis aan de vraag waarom Nederlandse kwantumsector moeite heeft om investeringen aan te trekken.

Wat zie je als de grootste misvatting rondom kwantum?

“Het is belangrijk om kwantumtechnologie niet alleen te zien als computing. Ook kwantuminternet en sensing zijn sleuteltechnologieën die een grote impact gaan maken. We moeten niet alleen kijken naar fundamenteel onderzoek, maar ook naar hoe deze technologieën kunnen worden toegepast in de praktijk en hoe we ze kunnen integreren in bestaande industriële ecosystemen.”

In oktober werd bekend dat een van de 8 EuroHPC Quantum Computers à €20 miljoen gebouwd wordt in Amsterdam. Waarom Nederland?

“Omdat Nederland perfect aansluit bij de ambities van de EU op dit gebied. We willen deel uitmaken van de gedeelde Europese digitale infrastructuur voor kwantumtechnologie en deze optimaal benutten. SURF, die supercomputer ‘Snellius’ in Amsterdam beheert, is een ideale host voor deze nieuwe kwantumcomputer. Het is een logische stap om deze te koppelen aan het bestaande high-performance computing (HPC)-ecosysteem en het Nederlandse kwantumcluster. Nederland speelt al een sleutelrol in de Digitale Infrastructuur, die is geconcentreerd rond Frankfurt, Londen, Amsterdam en Parijs (FLAP).”

Wat zie je als de belangrijkste ontwikkelingen in kwantumtechnologie voor Nederland in de komende jaren?

“Nederland heeft een unieke positie opgebouwd dankzij het Nationaal Groeifonds en de sterke focus op valorisatie - het omzetten van kennis in economische waarde. Dit geeft ons een voorsprong ten opzichte van veel andere EU-landen.

Ik verwacht dat Nederland een steeds grotere rol zal spelen in het valorisatiegedeelte van Europese programma’s en dat we een voortrekkersrol blijven houden op het gebied van onderzoek en ontwikkeling. De grootste uitdaging wordt het vasthouden van momentum. We hebben nu veel publiek geld geïnvesteerd, maar het is belangrijk dat bedrijven en innovaties kunnen opschalen. Dat betekent dat we moeten investeren in de toepassingskant van kwantumtechnologie - denk aan software- en applicatieontwikkeling - en in de productie van kwantumtechnologie, zoals chips. We nemen momenteel deel aan de ontwikkeling van de Chips Act om de eerste financiering voor deze volgende stap te verkrijgen, maar er is veel meer nodig. Zoals ik net ook al zei: het vrijmaken van grote investeringen in kwantumbedrijven door durfkapitaal (VC’s) is essentieel.”

Waar kijk je het meest naar uit, als we het hebben over de toekomst van kwantumtechnologie?

“Ik kijk uit naar de stappen die vanuit Brussel gezet gaan worden. De nieuwe Europese Commissie heeft kwantumtechnologie hoog op de agenda staan. Nederland bevindt zich in een uitstekende positie om hierin een leidende rol te spelen. In vergelijking met andere technologieën, zoals AI, is Nederland op mondiaal niveau een koploper in kwantumtechnologie. Om deze positie te behouden, is samenwerking op EU-niveau essentieel. We moeten niet alleen onze leidende rol veiligstellen, maar ook economische impact realiseren.”

Nederlandse techbedrijven halen in 2024 bijna 50% meer geld op

In 2024 haalden NL techbedrijven €3,1 miljard aan durfkapitaal op, een stijging van 47% ten opzichte van 2023, ondanks groeibelemmeringen.