Waarom het innovatie-ecosysteem juist minder startups nodig heeft

“Als ik de Nederlandse regering was, zou ik vijf bedrijven selecteren en me richten op het geven van support om er unicorns van te maken. Ik begrijp dat dit subjectief kan zijn, maar met grondig onderzoek is het mogelijk. Deze unicorns zouden vervolgens een bloeiend ecosysteem om zich heen creëren”, aldus Harm de Vries, partner en medeoprichter van Innovation Industries.

Innovation Industries is een venture capital (VC)-bedrijf dat actief is in early-stage investeringen in deeptech-startups: bedrijven die technologieën ontwikkelen op basis van wetenschappelijk onderzoek. Tot hun portfolio behoren onder meer neurotherapiebedrijf Salvia BioElectronics, industrieel technologiebedrijf Nearfield Instruments en agritech-startup Solynta.

In deze nieuwe aflevering van ‘Waarom we falen’ praten we met hem en met Mitja Caboni, acceleratiemanager van PortXL, over de uitdagingen van het Nederlandse startup-ecosysteem en manieren om dit te verbeteren.

Serie

Waarom we falen - de worstelingen van het startup-ecosysteem

Techleap's State of Dutch Tech 2025 laat een tweedeling zien: meer scale-ups, maar minder nieuwe startups hebben € 100.000+ aan financiering binnengehaald. Grotere bedrijven en scale-ups verhuizen – vaak naar de VS – op zoek naar kapitaal en groei.

Bekijk Waarom we falen - de worstelingen van het Nederlandse startup-ecosysteem

Consolideren in plaats van versnipperen

De Vries pleit voor ‘consolidatie’ op universitair niveau om vergelijkbare ondernemingen samen te brengen en bedrijven te creëren met een grotere kans op schaalvergroting. “In plaats van verschillende startups op te richten, zouden universiteiten al hun vergelijkbare eieren in één mand moeten leggen. Voor een bepaalde technologie zou het beter zijn om alle patenten en kennis rondom die technologie te bundelen in één bedrijf”, stelt hij.

Volgens de investeerder moet de focus liggen op het selecteren van de juiste technologieën om unicorn-bedrijven mee op te richten. Een unicorn is een startup met een waarde van meer dan $1 miljard. “Er is zoveel aandacht voor kwantiteit dat kwaliteit daarbij verloren gaat. Als gevolg daarvan is er veel concurrentie tussen veel kleine bedrijven om geld en talent”, stelt hij.

De strijd om bedrijven naar een hoger niveau te tillen

Mitja Caboni is acceleratiemanager bij PortXL. PortXL is een startup accelerator – een organisatie die ondersteuning biedt om startups te helpen groeien – gevestigd in Rotterdam en actief in de maritieme technologiesector. In de afgelopen 10 jaar heeft de organisatie 141 startups ondersteund. Bedrijven die tot de accelerator toetreden, hebben al een prototype of een Minimum Viable Product (MVP) ontwikkeld en hebben technologie-gereedheidsniveau 4 (TRL4) bereikt.

De meeste startups die door de Rotterdamse accelerator komen, zijn ook deeptech-bedrijven. “In de maritieme sector is er veel hardware nodig, wat betekent dat er veel tijd en geld nodig is om innovaties te testen”, legt hij uit.

Volgens Caboni ontbreekt het Nederland niet aan financiële ondersteuningsinstrumenten voor startups in een vroeg stadium. “Alleen al in de provincie Zuid-Holland zijn er bijna 100 organisaties die een startup kunnen helpen van de grond te komen. In het hele land zijn er tal van initiatieven om een medeoprichter te vinden of te leren hoe je een bedrijf start. Waar het Nederlandse ecosysteem moeite mee heeft, is het vinden van grotere investeringsmogelijkheden om bedrijven op te schalen”, legt Caboni uit.

Betere bedrijven creëren

Volgens de partner van Innovation Industries is er een tekort aan kapitaal voor scale-ups. Toch leiden meer miljarden niet noodzakelijkerwijs tot betere bedrijven. De technologische ontwikkeling en de innovatiepijplijn zijn volgens hem de belangrijkste aspecten die moeten worden gereorganiseerd.

De investeerder is het niet eens met de vaak gebruikte werkwijze van universiteiten om één patent uit de la te trekken en daar een bedrijf omheen te vormen. “Het resultaat is dat er veel kleine bedrijven met één product ontstaan, die begrijpelijkerwijs op eigen kracht willen groeien. Als je het mij vraagt, is dat helemaal geen goede visie.”

Toch zou geld geen probleem zijn als er voldoende goede bedrijven waren om in te investeren. “De ontwikkeling van goede technologieën is het belangrijkste aspect. Om te kunnen overleven, moet een durfkapitaalverschaffer kunnen beschikken over exitmogelijkheden, zoals beursintroducties en bedrijfsverkopen, die momenteel schaars zijn. Voor ons is dit een probleem, omdat we deze bedrijven moeten blijven financieren, zelfs in de jaren dat ze verlies lijden.”

Het aantrekkelijk maken voor grote bedrijven om in te stappen

Om meer bedrijven te laten groeien, zijn beide geïnterviewden het erover eens dat er nieuwe manieren nodig zijn om startups en grotere bedrijven te helpen samenwerken.

De Vries pleit voor een grotere betrokkenheid van grote bedrijven bij het overnemen van startups. "Dat werkte heel goed in de biotechsector, waar grote farmaceutische bedrijven in feite hun eigen interne onderzoeksprogramma's stopzetten en zich concentreerden op het overnemen van startups. De deeptech-sector mist deze dynamiek, die ons zou kunnen helpen rendement te behalen, onze investeerders terug te betalen en vervolgens meer deeptech-bedrijven te ondersteunen."

Caboni roept op tot door de overheid gesteunde instrumenten om de betrokkenheid van bedrijven bij startups te vergemakkelijken. “Er moet een manier zijn om bedrijven te stimuleren om startups te ondersteunen, pilots uit te voeren en garanties te bieden als deze niet slagen. Tegelijkertijd mag het voor hen niet te bureaucratisch zijn om dit te doen.”

 Ideeën om innovatie te stimuleren

De Vries roept op tot meer investeringen in de basis van de innovatie. “Een manier zou zijn om pensioenfondsen toe te staan te investeren in innovatie-infrastructuur, zoals laboratoria en cleanrooms. Investeren in de infrastructuur zou meer bedrijven helpen om sneller en goedkoper op te schalen”, stelt hij vast.

De acceleratiemanager van PortXL heeft nog een ander idee om meer geld beschikbaar te maken. “Het zou een idee kunnen zijn om interne Key Performance Indicators (KPI's) te ondersteunen en werknemers van bedrijven die innovatieprojecten hebben ondersteund, dienovereenkomstig te belonen.” Volgens hem zou dit helpen om risico's te verminderen en innovatie een nieuwe impuls te geven. Ideeën die in daden worden omgezet, zijn hard nodig, aangezien steeds meer Nederlandse startups overwegen om naar het buitenland te verhuizen.