Waarom ASML $1,5 mrd in Mistral steekt - en waarom dat logisch is
Met Nvidia als scharnier en Mistral als vehikel koopt ASML regie over de AI-laag die de volgende generatie lithografie mede bepaalt.
Published on September 8, 2025
ASML Campus in Veldhoven
Medeoprichter van Media52 en hoogleraar Journalistiek, bouwt aan IO+, events en Laio, met focus op commerciële kansen—en blijft schrijven voor IO+.
ASML wil ongeveer €1,3 mrd ($1,5 mrd) investeren in Mistral AI en wordt daarmee naar verluidt de grootste aandeelhouder, inclusief een zetel in de raad van bestuur. De ronde zou Mistral waarderen op circa €10 mrd en maakt de Franse startup Europa’s meest waardevolle AI-bedrijf. De inzet is groter dan één deal: dit is industriebeleid via de markt.
Het nieuws van deze investering is om verschillende redenen opvallend. We zetten de belangrijkste daarvan even op een rijtje, in de hoop zo een inschatting te kunnen maken van de logica achter het besluit.
Logo-vermenging © IO+
1 - “Put the money where your mouth is”: strategische autonomie voor Europa
Europa praat al jaren over digitale soevereiniteit. Door een Europese kampioen in generatieve AI te financieren - en dat te doen vanuit het Europese zwaartepunt in chipproductie - zet ASML woorden om in daden. Reuters noemt expliciet dat de deal is bedoeld om de afhankelijkheid van Amerikaanse en Chinese AI-modellen te verkleinen; precies de kern van de Europese autonomie-agenda. Hoewel deze investering een keuze op bedrijfsniveau is, lijkt het ondenkbaar dat hierover niet vooraf uitgebreid is gesproken met de Europese Commissie.
2 - Een antwoord op Trumps protectionisme
In Washington is het protectionistische draaiboek terug. De regering-Trump kondigde importheffingen op halfgeleiders aan voor bedrijven die productie níet naar de VS halen; parallel geldt een bredere ondergrens op importtarieven die de hele tech-keten raakt. Voor AI-spelers die massa’s geavanceerde chips inkopen, verhoogt dit de politieke en kostendruk op Amerikaanse infrastructuur. Meer Europese AI-capaciteit (en kapitaal) is dan een rationele hedge.
3 - “Hardware ontmoet software”: hoe ongebruikelijk is dit voor ASML?
ASML doet zelden grote, directe equity-deals buiten de eigen kern. Een investering in SMART Photonics, twee jaar geleden, is de uitzondering. Bekender is deelname aan deep-tech fondsen (zoals DeepTechXL) of gerichte overnames binnen de lithografie-keten. Een miljardenbelang in een pure software/AI-speler is dus uitzonderlijk - en precies daarom interessant. Het past bij ASML’s holistische strategie waarin steeds meer waarde in software en data-gedreven optimalisatie zit (computational lithography, metrologie, service).
Maar kan het desondanks logisch zijn? Mistrals modellen en tooling kunnen direct landen in ASML’s ontwikkel- en productieketens: datagestuurde yield-verbetering, snellere root-cause-analyse, voorspellend onderhoud en betere EDA-interfaces. Kort door de bocht: meer AI betekent meer uptime, hogere throughput en snellere iteraties op de grens van de fysica en dat is precies waar ASML concurreert.
4 - De Nvidia-driehoek: ASML × Nvidia × Mistral
ASML werkt al jaren nauw met Nvidia aan GPU-versnelde computational lithography (cuLitho) - een 40-60x versnelling op de meest compute-intensieve stap van chipproductie. Tegelijkertijd intensiveert Mistral zijn samenwerking met Nvidia voor “sovereign” HPC-infrastructuur in Frankrijk. Zo ontstaat een strategische driehoek: Nvidia levert de rekenlagen, Mistral de AI-modellen en ASML de toepassing in tooling en productie. Deze alignment vergroot de kans dat Mistrals stack snel industriële impact heeft.
5 - Voorbode van een verbreding van ASML’s focus?
Ja en nee. Nee, omdat ASML niet ineens een consumentgerichte AI-speler wordt; de kern blijft lithografie voor producenten van chips. Ja, omdat de grens tussen “machines” en “software” nog verder vervaagt. De unieke performance van EUV/High-NA hangt steeds meer af van algoritmen, data-pijplijnen en model-gedreven optimalisatie. Een governance-positie bij Mistral versnelt toegang tot talent, IP en integratiepunten - en borgt tegelijk Europese AI-capaciteit dichtbij ASML’s R&D-as.
6 - Speelde de Franse CEO mee?
Christophe Fouquet, CEO ASML
Christophe Fouquet, sinds april 2024 CEO van ASML, is Frans. Dat maakt de optiek richting Parijs en Brussel gunstig en kan het smeden van een “Europese coalitie” rond AI versnellen. Bewijs dat zijn nationaliteit doorslaggevend was, is er niet - maar politiek-culturele frictie wordt zo in elk geval lager. Kortom: het is zeker niet dé reden, maar het helpt wel.
7 - Link met Amerikaanse heffingen en datacenters in de EU
Als de VS de import van niet-in-de-VS-gemaakte chips belast, wordt AI-capaciteit in Europa relatief aantrekkelijker, zeker voor spelers die veel TSMC-chips verbruiken. Mistral bouwt (mede met Nvidia en Franse partijen) aan een soevereine HPC-infrastructuur in Frankrijk; dat verplaatst rekenvraag én chipabsorptie naar de EU, buiten het bereik van Amerikaanse tarieven en compliance-risico’s. Voor ASML is dat dubbel handig: het stabiliseert Europese vraag naar geavanceerde nodes en dempt geopolitieke volatiliteit.
8 - Risico’s en bijwerkingen
- Antitrust/verkleving: klanten kunnen argwanend zijn als ASML belangen neemt in tooling-leveranciers of AI-spelers die ook met concurrenten werken. Heldere firewalls en non-discriminatie zijn cruciaal. (Reuters meldde overigens expliciet dat de rationale “tool efficiency” en Europese soevereiniteit is.)
- Politieke tegenwind: de tarief- en exportregimes zijn fluïde en worden aangevochten in de VS. Een plotselinge beleidsdraaiboek-wijziging kan waardecases verschuiven. Ook kan de VS (of China) de actie van ASML zien als een vijandige, die een tegenzet vereist.
- Executie: waarde komt pas vrij als Mistrals modellen aantoonbaar yield/throughput verbeteren en als de Europese HPC-plannen op tijd schaal halen.
Het gaat om regie
De deal is minder vreemd dan deze op het eerste oog lijkt. Er zitten vanzelfsprekend risico's en onzekerheden aan, maar de kansen zijn groot genoeg om de sprong als een strategisch interessante te kunnen zien. ASML gaat ermee van fysica-gedreven machinebouw naar AI-versnelde systeemoptimalisatie, ingebed in een Europese autonomie-strategie en afgedekt tegen Amerikaans protectionisme. Met Nvidia als scharnier en een Franse AI-kampioen als vehikel koopt ASML niet alleen equity - het koopt regie over de AI-laag die de volgende generatie lithografie mede bepaalt.
