Vrouwen in Europese tech: aandeel groeit gestaag maar significant

Vrouwen eisen meer ruimte op in het Europese innovatielandschap. Dit jaar hebben een recordaantal startups zich aangemeld voor het Women TechEU-programma. Daarnaast blijken Nederlandse vrouwen tot de beste uitvinders ter wereld te behoren als je kijkt naar het aantal octrooiaanvragen. Hoewel er nog veel te winnen valt, laten deze trends een flinke verschuiving zien.

Europa is getuige van een gestage maar significante verschuiving: vrouwen nemen meer ruimte in in de wereld van technologie en innovatie. De recente recordaantallen in het Women TechEU-programma van de Europese Commissie en nieuwe data over vrouwelijke uitvinders in octrooiaanvragen laten zien dat vrouwelijke innovators niet langer een uitzondering zijn. In plaats daarvan worden ze een drijvende kracht achter een groot deel van de innovatiekracht van Europa.

Een recordbrekende Women TechEU-oproep

Het Europees Innovatiecomité en het Uitvoerend Agentschap voor kleine en middelgrote ondernemingen (EISMEA) maakte eind augustus bekend dat de vierde open oproep van Women TechEU meer dan 700 aanvragen uit heel Europa had opgeleverd, een recordaantal. Het programma ondersteunt deeptech-startups die zijn opgericht of mede-opgericht door vrouwen, en biedt financiering, mentoring en netwerkmogelijkheden.

Vrouwen in tech: strijd, succes en verandering

Het is Internationale Vrouwendag. We bespreken problemen waarmee vrouwelijke ondernemers mee dealen en belichten drie succesverhalen.

“De groeiende belangstelling toont aan dat vrouwelijke innovators hun technologieën graag willen opschalen en een leidende rol willen spelen in de digitale en groene transitie van Europa”, schreef EISMEA bij de presentatie van de cijfers.

Nederlandse bronnen bevestigen deze trend. Volgens Neth-ER, dat Nederlandse kennisinstellingen in Brussel vertegenwoordigt, neemt ook het aantal Nederlandse aanvragen toe. “De belangstelling is er, en Nederlandse vrouwelijke oprichters zien duidelijk de toegevoegde waarde van dit Europese programma”, aldus Neth-ER.

Het Women TechEU-initiatief is in 2021 gestart als pilot met slechts 50 beschikbare subsidies. Sindsdien is de vraag enorm gestegen. De vierde oproep markeert een keerpunt en bewijst dat het Europese startup-ecosysteem het potentieel van door vrouwen geleide innovatie niet langer negeert.

Internationale Dag van de Vrouw in de Wetenschap

Zes vrouwen die de toekomst van de wetenschap vormgeven

Het is Internationale Dag voor Vrouwen in de Wetenschap. Hier zijn zes vrouwen die de wetenschap rocken.

Van startups tot octrooien

Het verhaal gaat verder dan ondernemerschap. Vrouwen zetten ook hun stempel in een van de meest geformaliseerde hoeken van het innovatiesysteem: internationale octrooiaanvragen.

Volgens het Patent Cooperation Treaty Yearly Review 2025 van de World Intellectual Property Organization (WIPO) verschijnen vrouwelijke uitvinders steeds vaker in octrooiaanvragen wereldwijd. En Nederland presteert boven zijn gewicht. Octrooigemachtigde Marco Coolen benadrukte de bevindingen op LinkedIn: “In Nederland worden vrouwen opvallend vaak vermeld als uitvinders in internationale octrooiaanvragen (PCT). Innovatie is geen exclusief mannelijk domein, en dat is goed nieuws voor onze innovatiekracht!”

De gegevens ondersteunen zijn bewering. In 37,7% van alle Nederlandse PCT-aanvragen wordt ten minste één vrouwelijke uitvinder genoemd. Hiermee staat Nederland op de derde plaats wereldwijd, achter China (51,9%) en de Verenigde Staten (39,6%). Landen als Turkije (36,9%) volgen op korte afstand, terwijl traditionele innovatiegrootmachten als Duitsland (23,9%) en Oostenrijk (18,1%) achterblijven.

Uit onderzoek van alle uitvindersnamen die in Nederlandse PCT-aanvragen worden genoemd, blijkt dat 18,3% vrouw is. Hun invloed is vooral groot in de farmaceutische industrie, de voedingschemie en de organische fijnchemie – gebieden waar Nederland al lang bekend staat om zijn expertise.

De wereld van de octrooien

Marco Coolen schrijft een wekelijkse column voor IO+ over octrooien en intellectueel eigendom. Lees hier alle eerdere afleveringen.

Het innovatieverhaal vormgeven

Deze ontwikkelingen zijn meer dan alleen statistieken; ze geven een nieuwe invulling aan hoe innovatie in Europa wordt gezien. Jarenlang kreeg de techwereld kritiek omdat deze door mannen werd gedomineerd en vrouwen ondervertegenwoordigd waren in durfkapitaal, onderzoek en leidinggevende posities. Dat is nog steeds zo maar de recente toename van het aantal start-upaanvragen en octrooiaanvragen suggereert dat deze onevenwichtigheid wordt gecorrigeerd, zij het langzaam.

“Innovatie is geen mannenzaak meer”, benadrukte Coolen. Zijn woorden sluiten aan bij de resultaten van Women TechEU, die laten zien dat vrouwen actief bedrijven opzetten die vooroplopen op het gebied van kunstmatige intelligentie, duurzaamheid en gezondheidstechnologieën.

Voor de Europese Commissie is de boodschap duidelijk: het benutten van het volledige talentreservoir gaat niet alleen om gelijkheid, maar ook om concurrentievermogen. Zoals EISMEA het verwoordt: “Als Europa voorop wil lopen in de wereldwijde technologische race, kan het zich niet veroorloven de helft van zijn talent achter te laten.”

Het Nederlandse voorbeeld

De sterke prestaties van Nederland op het gebied van octrooigegevens en de groeiende deelname aan Women TechEU weerspiegelen een breder nationaal ecosysteem dat inclusiviteit steeds meer waardeert. De innovatiehubs van het land, van Brainport Eindhoven tot het Leiden Bio Science Park, zijn de thuisbasis van talrijke vrouwelijke oprichters, onderzoekers en uitvinders die de grenzen van het mogelijke verleggen.

Neth-ER benadrukt het belang van het voortzetten van dit momentum. “Programma's als Women TechEU bieden niet alleen geld, maar ook zichtbaarheid en netwerken die vrouwelijke oprichters in het verleden ontbeerden”, aldus de organisatie. “Die zichtbaarheid is cruciaal om de volgende generatie te inspireren.”

Over inspiratie gesproken: het Fe+Male Tech Heroes-netwerk maakt furore in Brainport Eindhoven. De organisatie hield onlangs een evenement met haar 31 partnerorganisaties “om de organisaties en changemakers te eren die ervoor zorgen dat vrouwen in de techwereld niet meer te negeren zijn”. De focus ligt op gendergelijkheid in de techwereld en op representatie die ertoe doet. “Deze bedrijven doen dit niet alleen omdat het juist is, maar ook omdat hashtag#innovatie ervan afhangt.”

Nieuwe (proef)subsidieregeling om kansen voor vrouwelijke onderzoekers te vergroten

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) heeft een pilot-programma geïntroduceerd om het aantal vrouwen in hogere wetenschappelijke functies te vergroten.

Meer dan alleen cijfers

Hoewel de cijfers veelbelovend zijn, blijven er uitdagingen bestaan. Vrouwen maken nog steeds minder dan een vijfde uit van alle genoemde uitvinders in Nederlandse PCT-aanvragen. Ook de toegang tot durfkapitaal blijft scheef: door vrouwen geleide startups trekken slechts een fractie van de totale financiering in Europa aan. Dit geldt ook voor de jaarlijkse Gerard & Anton Awards-uitreiking. Van de 110 voormalige winnaars heeft slechts 12% een vrouwelijke oprichter. Hoewel de jury elk jaar uit tientallen kandidaten kan kiezen, blijft het resultaat sterk mannelijk georiënteerd. Meer gegevens over de Gerard & Anton Awards vindt u hier.

Toch is de ontwikkeling bemoedigend. Het recordaantal Women TechEU-aanvragen en de octrooigegevens wijzen samen op een keerpunt. Het innovatieverhaal van Europa breidt zich uit en weerspiegelt een meer diverse groep hoofdrolspelers, waarin vrouwen niet langer gasten zijn, maar medeauteurs van de toekomst.