'Vroeger was riolering kantelpunt gezondheid, nu AI'
Net zoals riolering destijds de gezondheid verbeterde, zal AI die rol nu vervullen.
Published on April 15, 2025
Onze DATA+ expert Elcke Vels duikt in AI, cyber security en innovatie. In haar ‘What if…’ column verkent ze gedurfde scenario’s buiten de status quo.
“Door AI blijft de zorg toegankelijk voor iedereen.” Dat zegt bijzonder hoogleraar Carina Hilders tijdens het grootste Zorg & ICT-evenement van Nederland, op de Jaarbeurs in Utrecht. Personeelstekort, torenhoge wachtlijsten: AI is een onmisbaar puzzelstukje van de oplossing.
Hilders, bijzonder hoogleraar Medisch Management en Leiderschap aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en tevens voorzitter van de Raad van Bestuur van UMC Utrecht, windt er geen doekjes om. Ze trapt af met een waslijst uitdagingen waar de zorg momenteel voor staat. “Maar de grootste uitdaging op dit moment: zorg is niet meer voor iedereen gelijk toegankelijk. Wist u dat er een verschil van zeven jaar in levensverwachting kan zijn op basis van enkel je postcode?”
Een kantelpunt in de zorg
Hoog tijd voor verandering, en AI kan ons flink vooruit helpen. Hilders komt met een opvallende vergelijking. De gezondheidszorg staat onder druk, maar dit is niet de eerste keer. Een paar eeuwen geleden, bijvoorbeeld in steden als Amsterdam en Utrecht, waren de sloten vervuild, het drinkwater was ongezond, en ziektes zoals cholera en pest teisterden de bevolking. Niemand had destijds een oplossing en het dodental liep in rap tempo op.
Het was Samuel Sarphati die met een briljant idee kwam: het aanleggen van riolering om de stad van de stank en de vervuiling te ontdoen. Wat bleek? Niet alleen verdween de stank, maar epidemieën als cholera en pest werden effectief uitgeroeid. Dit had een enorme positieve impact op de volksgezondheid.
“Vandaag de dag staan we op een vergelijkbaar kantelpunt”, aldus de hoogleraar. Net zoals riolering destijds de gezondheid verbeterde, zal AI die rol nu vervullen. Het biedt de oplossing voor het toegankelijk houden van zorg in de toekomst. Ook AI is een onmisbare ‘pijplijn’.
101 voordelen van AI
Allereerst maakt AI de zorg een stuk toegankelijker voor iedereen, stelt Hilders. Bijvoorbeeld door middel van real-time thuismonitoring, zodat mensen minder vaak naar het ziekenhuis hoeven te gaan. Zo wordt zorg laagdrempeliger. Ook kan AI helpen bij preventie, door middel van patroonherkenning. Door gezondheidsdata te analyseren, kan AI bijvoorbeeld risicofactoren voor bepaalde ziektes herkennen en voorspellen wie het meest vatbaar is. Zo kunnen vaccinaties tijdig en gericht worden ingezet, waardoor kwetsbare groepen beter beschermd zijn.
Hilders ziet ook hoe AI van waarde is voor verpleegkundigen. 60% van de werktijd van verpleegkundigen gaat verloren aan administratieve taken. AI kan helpen door consultgesprekken automatisch om te zetten naar het elektronisch patiëntendossier (EPD), ontslagbrieven te genereren, en zorgregistratie te automatiseren. Dit vermindert de administratieve druk op zorgprofessionals.
AI wordt ook ingezet voor het real-time analyseren van gegevens in continuüm monitoring. Zo hoeven verpleegkundigen niet meer handmatig de bloeddruk of temperatuur van patiënten vier keer per dag te meten. AI kan deze gegevens continu registreren, waardoor zorgmedewerkers meer tijd hebben voor persoonlijk contact met patiënten.
Bovendien maakt AI het proces van diagnoses stellen een stuk efficiënter en nauwkeuriger. Zo kunnen AI-gebaseerde analyse- en beslismodellen in slechts een halve seconde een scan beoordelen, waar een mens daar minuten over doet.
‘AI moet in de genen gaan zitten’
Hilders tot slot over de toekomst van AI in de zorg: "Als we kijken naar het Integraal Zorgakkoord (IZA), wordt AI genoemd als een noodzakelijke pijler voor de toekomst van de zorg. Digitalisering en data platforms spelen een onmiskenbare rol in deze transitie.”
Volgens Hilders is het zaak dat elk ziekenhuis de technologie in alle lagen van de organisatie implementeert. “In Utrecht nemen we als koploper en regievoerder een voortrekkersrol in de implementatie ervan. Denk aan het uitvoeren van onderzoek en het opleiden van nieuwe professionals in het gebruik van AI. Het is niet genoeg om AI slechts ergens in de organisatie te plaatsen; het moet in de genen van de mensen zitten."
