TU Eindhoven beloont duurzaam onderwijs met award

Het klimaat verandert, de biodiversiteit neemt af en de hoeveelheid afval op aarde neemt toe. We staan voor grote uitdagingen als het om duurzaamheid gaat. “Het huidige model – waarin we met name focussen op eindeloze economische groei – werkt niet meer. Er is een nieuwe aanpak nodig, stelt Lorenzo Ceccarelli, universitair docent aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). Hij pleit voor een brede blik op het probleem. “Het gaat niet alleen om technologische mogelijkheden, maar ook om sociale aspecten. Pas als je het hele systeem begrijpt, kun je met goede oplossingen komen.”

Dat werkt ook door in het onderwijs. “Transdisciplinair onderwijs en challenge-based learning worden alleen maar belangrijker de komende tijd.” Studenten van verschillende opleidingen werken samen aan uitdagingen uit de praktijk. Vaak zijn hier ook andere organisaties, zoals bedrijven of overheden, bij betrokken.

Waardering voor docenten

Ceccarelli won de TU/e Sustainability in Education Award voor zijn aanpak in en visie op het onderwijs. De award werd dit jaar voor de tweede keer werd uitgereikt. Hij werd gekozen uit in totaal 19 nominaties. “Duurzaamheid staat bij de TU/e hoog in het vaandel. Veel docenten zijn dagelijks bezig om duurzaamheid zo goed mogelijk te integreren in het onderwijs”, stelt Tommaso Mondovì, onderwijsontwikkelaar duurzaamheid aan de TU/e.

Docenten worden echter vaak beoordeeld op basis van de wetenschappelijke prestaties, zoals publicaties van onderzoeken, en niet op de prestaties in het onderwijs, ziet Mondovì. Daar brengt de Sustainability in Education Award verandering in. Ceccarelli ziet dat de prijs ervoor zorgt dat duurzaamheid in het onderwijs vaker onderwerp van gesprek is in onderzoeksgroepen en bij docenten onderling. “Het zorgt ervoor dat mensen het normaal vinden om hier aandacht aan te besteden, het wordt de standaard.”

Circulaire elektronica

Ceccarelli heeft samen met zijn team de afgelopen anderhalf jaar gewerkt aan een nieuw vak – Circular Electronics – voor tweedejaars bachelor studenten. De studenten gaan de uitdaging aan om elektrisch afval voorgoed verleden tijd te maken. “E-waste is de snelst groeiende afvalstroom op de wereld op dit moment. Bovendien zitten er in elektronica veel zeldzame materialen, die op dit moment nauwelijks worden hergebruikt. Zo’n 80% van de afgedankte apparaten belandt op een stortplaats of wordt verscheept naar zuidelijke landen in de wereld waar het onder slechte omstandigheden uit elkaar wordt gehaald, met veel schadelijke gevolgen voor mens en milieu.”

Werken in een ecosysteem

In het vak van Ceccarelli leren studenten veel over het vormgeven van elektronica vanuit een circulaire gedachte. “Je hebt te maken met heel veel verschillende partijen die allemaal hun eigen belangen en doelen hebben. We bieden workshops aan om de studenten te helpen om het systeem te snappen, dan formuleren ze hun eigen onderzoeksvraag en implementeren de mogelijke oplossingen. De betrokken stakeholders helpen hen met kennis en kunde.” Op dit moment nemen 48 studenten van acht verschillende opleidingen deel aan het vak, dat dit jaar voor het eerst wordt gegeven.

Cecarelli wint een geldprijs van €2.500 om te besteden aan innovatie in het onderwijs. “Ik denk dat ik het vooral ga investeren in materialen en gereedschap dat nodig is voor dit vak. Ook kunnen we het eventueel gebruiken voor workshops die gegeven worden voor externe experts.” De universitair docent wil het nieuwe vak de komende tijd verder uitbreiden. “We hadden meer aanmeldingen van studenten dan dat we plaatsen hadden voor dit vak. Ik hoop dat we volgend jaar meer studenten kunnen verwelkomen. Daarnaast is het altijd goed om te kijken of er nog meer stakeholders kunnen aanhaken. We werken bijvoorbeeld al met verschillende bedrijven en non-profit organisaties, maar nog niet met partijen die kijken vanuit de wet- en regelgeving. Dat zou een mooie stap zijn voor volgend jaar.”

© Bart van Overbeeke

De toekomst vormgeven

Ook de andere genomineerden blijven natuurlijk werken aan verduurzaming in het onderwijs. Het is een breed thema dat de komende jaren nog belangrijker wordt. Mondovì: “Iedereen kan het op een andere manier uitwerken, en dat is ook goed. Het belangrijkste is dat we samen nadenken over innovatie in het onderwijs.”

Een andere genomineerde, Doenja Oogjes, universiteit docent Industrial Design, zei hierover: “Als technische universiteit speelt de TU/e een cruciale rol in de vorming van de volgende generatie ontwerpers en ingenieurs. Het verankeren van duurzaamheid in het onderwijs zorgt ervoor dat studenten niet alleen technische expertise ontwikkelen, maar ook ecologisch bewustzijn en ethische verantwoordelijkheid.” Universiteit hoofddocent Oscar Tomico Plasencia, eveneens genomineerd voor de prijs, ziet een belangrijke rol voor docenten: “Lesgeven is een manier om de toekomst vorm te geven. We hebben de verantwoordelijkheid om kritisch naar onze eigen onderzoeks- en onderwijsactiviteiten te kijken en deze aan te passen aan het huidige klimaat en de ecologische crisis waarin we leven.”