Strijd voor EU's chip-souvereiniteit krijgt steun uit Oudenaarde
Thema Foundries sluit zich vanuit België aan bij Europa's streven naar chip-onafhankelijkheid, naar voorbeeld van Eindhoven en Enschede.
Published on September 3, 2025
Herwig van Hove (screenshot uit video Jose Pozo)
Medeoprichter van Media52 en hoogleraar Journalistiek, bouwt aan IO+, events en Laio, met focus op commerciële kansen—en blijft schrijven voor IO+.
Toen BelGaN in 2024 failliet ging, verdwenen in één klap 440 banen in de Vlaamse stad Oudenaarde. De ooit zo veelbelovende galliumnitride-fabriek leek voorbestemd om een monument voor gemiste kansen te worden. In plaats daarvan is de locatie nu het middelpunt van een gedurfde heropleving: Thema Foundries, een nieuwe onderneming onder leiding van ondernemer en investeerder Herwig van Hove, transformeert de 10.000 m² grote cleanroom tot wat Europa's grootste speciale fotonische chipcentrum zou kunnen worden. Met deze plannen sluit Van Hove zich aan bij Europa's streven naar fotonische chipsoevereiniteit, een inspanning die al zichtbaar is in plaatsen als Eindhoven en Twente.
“We zijn van plan om in de komende 18 maanden aanzienlijke bedragen te investeren in de bouw van een open-source, full-service fotonische gieterij, die zich uitsluitend richt op fotonica”, vertelde Van Hove aan Jose Pozo, Chief Technology Officer bij Optica. “Wat er gebeurde met AI en datacenters was een sterke katalysator. Fotonica kan helpen bij het oplossen van het energieprobleem dat zij veroorzaken.”
VIDEO: Bekijk het volledige interview van Jose Poze met Herwig van Hove.
Lees hier de transcriptie van het interview.
Verankerd in België, verbonden met Europa
Van Hove benadrukt dat België een natuurlijke thuisbasis is voor een dergelijk initiatief. “Onder invloed van Roel Baets aan de Universiteit Gent en Hugo Thienpont aan de VUB heeft België echt een plaats veroverd in de wereldwijde fotonica-R&D. Voeg daar imec aan toe en je hebt een groot reservoir aan ervaren mensen.”
Dit sluit aan bij de aankondiging van een investering van 200 miljoen euro vorige week: Thema Foundries zou tot 500 banen kunnen creëren en Europa een cruciale productielocatie voor fotonische geïntegreerde schakelingen (PIC's) kunnen bieden, waarmee direct wordt ingespeeld op de kwetsbaarheden in de toeleveringsketen die worden beschreven in de EU Chips Act en initiatieven zoals PhotonDelta in Nederland.
Een bredere Europese mozaïek
De komst van Thema komt bovenop twee andere grote projecten: dat van New Origin in Enschede (gericht op de productie van siliciumnitride chips tegen eind 2026) en een project op de High Tech Campus in Eindhoven, waar SMART Photonics de krachten heeft gebundeld met TNO en de Technische Universiteit Eindhoven om zich te richten op het opschalen van indiumfosfide chips. De totale investering van 153 miljoen euro voor het initiatief in Eindhoven wordt onder meer gefinancierd door PhotonDelta, het ministerie van Economische Zaken, het ministerie van Defensie en TNO zelf.
“Samenwerking zal de sleutel zijn”, aldus Van Hove. “Verschillende van deze partijen hebben al contact met ons opgenomen. Als we als Europese spelers willen deelnemen aan en leiding willen geven aan deze fotonische revolutie, zullen we onze krachten moeten bundelen.”
Terwijl New Origin met siliciumnitride werkt en Eindhoven met indiumfosfide, heeft Van Hove nog niet bekendgemaakt op welke technologie de fabriek in Oudenaarde zich zal richten. Op de vraag hoe Thema Foundries zich van deze andere fabrieken zal onderscheiden, noemt Van Hove alleen schaalgrootte als onderscheidende factor. "Ik denk dat het verschil in onze aanpak zeker schaalgrootte is. De locatie in Oudenaarde is vrij groot, met aanzienlijke cleanrooms, waardoor deze toekomstbestendig is naarmate de volumes toenemen." Een aanvullende vraag van IO+ bleef vooralsnog onbeantwoord.
Johan Feenstra, CEO van SMART Photonics, zegt dat samenwerking zeker mogelijk is. “Uiteraard is er bereidheid en interesse van onze kant om samen te werken, zeker als het gaat om Europese partijen en een samenwerking die het hele ecosysteem beter maakt." Toch moet dit het hele systeem ondersteunen, zegt hij. "Duplicatie van een indiumfosfide foundry lijkt me geen meerwaarde voor het ecosysteem, maar binnen de photonics industry zullen meerdere platformen naast elkaar bestaan. Daarnaast zijn er kansen om die verschillende platformen bij elkaar te brengen met integratie, en is er behoefte aan zaken als module en system engineering. In zo’n geval zie ik zeker mogelijkheden voor SMART om de indiumfosfide PIC’s daarvoor te leveren."
Timing is alles – en talent
Europa heeft vaak voorop gelopen op het gebied van fotonica-onderzoek, maar loopt achter op het gebied van opschaling. “Siliciumfotonica is uitgevonden in Europa, indiumfosfidecircuits zijn ontwikkeld in Delft en Eindhoven”, herinnerde Pozo Van Hove tijdens het interview. Toch vond de massaproductie plaats in het buitenland. Van Hove gelooft dat de timing nu wel goed is: “Toen ik een andere visionaire oprichter vroeg naar de lessen die hij had geleerd, glimlachte hij en zei: Je kunt je timing niet perfecter krijgen, zelfs als je dat zou proberen. Hopelijk heeft hij gelijk.”
De wereldwijde spanningen rond halfgeleiders zetten Europa er nog meer toe aan om zijn eigen fabrieken veilig te stellen. “De concurrentie op het gebied van chipproductie wordt steeds meer gedeglobaliseerd”, aldus Van Hove. “Als Europese hub hebben we de plicht om op die trend te anticiperen en het ecosysteem verticaal te integreren, helemaal tot aan de bron.”
Naast infrastructuur en financiering zal ook het vinden van talent een uitdaging zijn. Thema Foundries wil op grote schaal mensen aannemen met een achtergrond in engineering en natuurkunde. Maar dat geldt ook voor de andere initiatieven. Van Hove heeft alvast een boodschap voor de volgende generatie: “Ik zou mensen willen aanmoedigen om de moed te hebben om risico's te nemen. Als je aan de top staat, krijg je aanbiedingen van zeer grote spelers. Maar er liggen veel kansen voor wie zich verbindt aan Europese startups die aan het begin staan van een nieuw verhaal.”
Vitaal belang
Fotonische chips zijn van vitaal belang voor AI, telecommunicatie, sensortechnologie, landbouw en gezondheidszorg, en beloven een snellere, energiezuinigere gegevensverwerking in een tijd waarin de vraag naar AI-rekenkracht de Europese elektriciteitsnetten dreigt te overbelasten. Als de initiatieven slagen, zou het herstelverhaal van de Lage Landen een keerpunt kunnen betekenen voor de industriële soevereiniteit van Europa. “We zien dit als een nieuwe bouwsteen in een zeer succesvol ecosysteem”, aldus Van Hove. “België en Nederland lopen samen voorop op het gebied van fotonica. Nu hebben we de kans om als team te winnen.”
