Stokje doorgeven bij imec: hetzelfde kompas, met grotere motor

Op 1 april 2026 volgt Patrick Vandenameele bij imec Luc Van den hove op als ceo. Van den hove wordt dan bestuursvoorzitter. In Leuven schetste het duo afgelopen week de plannen van imec voor het komende decennium: uitbreiding van imec's toonaangevende R&D-lijn, verdubbeling van de AI-gedreven rekenkracht en vanwege de Europese soevereiniteit nog meer nadruk op design van chips, naast de ontwikkeling van fabrieken.

Na 17 jaar aan het roer te hebben gestaan, zal Luc Van den hove een stapje hogerop gaan en voorzitter worden van de raad van bestuur van imec. Zijn opvolger, Patrick Vandenameele, zal geen grote koerswijziging doorvoeren. “Verwacht niet dat ik hier in april binnenkom en alles ga veranderen”, aldus Vandenameele. “We hebben de afgelopen jaren samen aan deze strategie gewerkt en ik denk dat we een relevantere strategie hebben dan ooit.”

De drie troeven waar imec geen concessies aan doet

Van den hove begon zijn toelichting vorige week in Leuven met de basisprincipes. Imec bestaat, zei hij, om “disruptieve innovatie” te leveren op het gebied van chiptechnologie en de toepassingen die deze mogelijk maakt, omdat bijna elke deeptech-uitdaging “voortbouwt op vooruitgang in de chiptechnologie”. De grote meerwaarde van het instituut ligt in de combinatie van drie troeven: een eersteklas infrastructuur, toptalent en een uniek dicht ecosysteem van partners op het gebied van materialen, apparatuur, foundries, fabless design, systeembedrijven en universiteiten.

Die formule heeft een voor openbaar onderzoek ongebruikelijk bedrijfsmodel opgeleverd: meer dan driekwart van de inkomsten komt nu rechtstreeks uit de industrie, met overheidssteun als langetermijnanker. “Ik ken persoonlijk geen andere onderzoeksorganisatie in ons vakgebied die zo'n sterke steun van de industrie geniet”, aldus Van den hove.

Capaciteit is strategie: Fab4 in Leuven, Fab5 in Spanje

Als de proeflijn van imec het kloppende hart van het instituut is, dan staan de komende jaren in het teken van het versterken daarvan. Met aanzienlijke steun in het kader van de Europese Chips Act zal imec 2,5 miljard euro investeren in apparatuur en 6000 m² aan cleanroomcapaciteit in Leuven. Fab4, fysiek gekoppeld aan de huidige Fab3, zal worden uitgerust met “het volledige pakket aan ASML-tools van de volgende generatie, zoals de High-NA EUV-machine”. De bouw gaat volgend jaar van start en de nieuwe faciliteiten moeten eind 2028 klaar zijn.

Een tweede onderdeel van de uitbreiding – Fab5 in Spanje – zal speciale apparaten introduceren op 300 mm-wafers voor toepassingsrijke domeinen, zoals gezondheidszorg en AR/VR. De timing is dezelfde als voor Fab4: de bouw start volgend jaar en de faciliteit zal begin 2029 klaar zijn. Waarom deze extra capaciteit? Geavanceerde processen zijn complexer en duren langer; volume, cyclustijd en operationele excellentie worden concurrentievoordelen. “We zetten ons in om ervoor te zorgen dat deze infrastructuur de meest geavanceerde R&D-proefproductielijn ter wereld blijft”, aldus Van den Hove.

De energiebarrière van AI en de schaalbaarheidsroadmap

Een groot deel van de roadmap van imec wordt bepaald door de enorme vraag naar rekenkracht voor AI. Als die vraag ongecontroleerd blijft, leidt dat tot onhoudbaar energieverbruik. Het antwoord is volgens imec onophoudelijke efficiëntie: 2D-schaalbaarheid uitbreiden, nieuwe transistorarchitecturen stimuleren en de derde dimensie betreden.

“Veel mensen zeggen dat de wet van Moore niet meer geldt”, aldus Van den hove. “Er is een fenomenale vraag naar geavanceerdere technologieën... en dat zorgt voor een enorme druk om de wet van Moore uit te breiden.” Naast lithografische schaalvergroting, waaronder de High-NA EUV-overgang, stimuleert imec 3D-benaderingen: het stapelen van NMOS- en PMOS-apparaten, het stapelen van chiplets (geheugen op logica) en het op schaal interconnecteren via geavanceerde verpakkingen. Cruciaal voor die derde dimensie is fotonica voor chip-naar-chip-verbindingen, waarbij wordt overgestapt van pluggable optics naar chip-package optics en fotonische interposers die fungeren als golfgeleider-snelwegen tussen chiplets.

Imec noemt deze gemengde toekomst “CMOS 2.0”: 2D + 3D + optische interconnects, waardoor “computersystemen met bijna een biljoen transistors” mogelijk worden zonder het energiebudget te overschrijden.

Van auto's tot klinieken: waar chips systemen worden

Twee toepassingsgebieden staan centraal in de volgende stap van imec:

• Automotive. Naarmate voertuigen steeds meer elektrisch worden en steeds autonomer rijden, neemt het aantal sensoren toe en explodeert de hoeveelheid data in auto's. De sector heeft behoefte aan kleinere, goedkopere camera's, radars, lidars en een krachtig computerplatform dat kosteneffectief is voor alle modelvarianten. Het antwoord van imec is referentieontwerpen, standaardisatie en kwaliteitswerk, en een nieuwe ontwerpcentrum in Heilbronn, Duitsland, om de toeleveringsketen dichterbij te brengen en innovatie te versnellen. “We moeten echt alle belangrijke spelers bij elkaar brengen ... en de autofabrikanten veel dichter bij het chipinnovatieproces brengen”, aldus Van den hove.
• Gezondheid & bio. Door elektronica, fotonica, sensoren en microfluïdica samen te brengen, verkleint imec laboratoriumfuncties tot chips: van DNA-sequencing (met als doel een kostenreductie van 100×–1000×) tot neuroprobes en organ-on-chip-platforms, zoals bloed-hersenbarrièremodellen die betrouwbare, voor de mens relevante gegevens kunnen genereren voor AI-gestuurde geneesmiddelenontwikkeling. “We staan nog maar aan het begin van deze revolutie”, aldus Van den hove.

De soevereiniteit van Europa versterken door hier te ontwerpen

Gevraagd naar digitale soevereiniteit was Van den hove duidelijk: grensoverschrijdende samenwerking is onontkoombaar, maar Europa moet zijn aandeel in de waardeketen vergroten door voort te bouwen op zijn sterke punten. “Zonder ASML-technologie en imec-processen kun je geen enkele chip ter wereld maken”, zei hij. De volgende stap is volgens hem ontwerpcapaciteit op toonaangevende knooppunten. Alleen focussen op geavanceerde fabrieken is niet voldoende als de chips die wereldwijd worden gebruikt elders blijven worden ontworpen. Het antwoord van imec is om meer Europese fabless-spelers te incuberen en mogelijk te maken door middel van gezamenlijke R&D-programma's, IC-Link-prototyping en ontwerpdiensten, en ventures.

Die venture-motor is in een stroomversnelling gekomen. Een recent voorbeeld is Vertical Compute, een startup die de bottleneck van AI-geheugenberekeningen aanpakt door “meer geheugen heel dicht bij logische processors te brengen”, gelanceerd met een startkapitaal van 20 miljoen euro. De bredere pijplijn is aanzienlijk: honderden startups worden jaarlijks ondersteund via IC-Link en tientallen worden opgericht of ondersteund via de venture-programma's van imec.

Cultuur als besturingssysteem

Ondanks alle hardware benadrukt imec dat zijn cultuur het ultieme onderscheidende kenmerk is: integriteit (essentieel wanneer concurrenten onder één dak samenwerken), verbondenheid (het verbinden van bedrijven, universiteiten en disciplines van nano- tot biotechnologie), passie en uitmuntendheid. “Als je op een bepaald gebied niet tot de wereldtop behoort, kunnen we maar beter onze strategie aanpassen”, aldus Van den hove.

Patrick Vandenameele, imec

In april neemt de opvolger van Van den hove het stokje over. De biografie van Vandenameele leest als de volledige stack van imec: doctoraat in Leuven, vier startups (waarvan drie gebaseerd op imec-technologie), exits naar Amerikaanse en Chinese bedrijven, een terugkeer om de venture-activiteiten van imec en het imec.xpand-fonds op te bouwen, en vervolgens een overstap naar bedrijfsstrategie en co-COO. Dat 360-gradenperspectief, van lab tot fabriek tot markt, staat volgens hem centraal. “Het is uitzonderlijk hoe we de vertrouwde partner van de hele industrie zijn geworden”, zei hij. De taak is nu vermenigvuldiging: het basisplatform voor transistors blijven opschalen en tegelijkertijd de banden aanhalen met hyperscalers en systeembedrijven die in toenemende mate de roadmaps voor apparaten bepalen.

De overdracht is gericht op continuïteit: een overgangsperiode van zes maanden tot 1 april 2026, waarbij Van den hove als voorzitter betrokken blijft en zich richt op extern en stakeholdermanagement. “Een geleidelijke, soepele overgang met veel aandacht voor continuïteit en stabiliteit is erg belangrijk om deze vertrouwensrelatie met al onze partners te behouden”, aldus Van den Hove. “Wij zijn ervan overtuigd dat Patrick de juiste persoon is, met de juiste vaardigheden, de juiste achtergrond... en de juiste waarden.”

Met andere woorden: hetzelfde kompas, maar met een grotere motor. Met Fab4 en Fab5 die aan het eind van het decennium klaar staan, een computeroverzicht dat 2D, 3D en fotonica combineert, en een venture flywheel ten behoeve van een fabless Europa, gokt imec erop dat de kortste weg naar digitale soevereiniteit rechtstreeks door de pilotlijn van Leuven loopt, en de ideeën die het van daaruit de wereld in stuurt.