Slimme rugzak herstelt evenwicht bij patiënten met ataxie
Wetenschappers hebben de Gyropack ontwikkeld, een rugzak die mensen met de bewegingsstoornis ataxie helpt om stabieler te staan en te lopen.
Published on August 28, 2025
© TU Delft
Team IO+ selecteert en brengt de belangrijkste nieuwsverhalen over innovatie en technologie, zorgvuldig samengesteld door onze redactie.
Een groep Nederlandse onderzoekers heeft een innovatieve rugzak ontwikkeld om mensen met de bewegingsstoornis ataxie te helpen stabieler te staan en te lopen. Het prototype van de Gyropack verbeterde het evenwicht en de coördinatie van patiënten aanzienlijk, waardoor ze dagelijkse taken zelfstandiger konden uitvoeren zonder dat ze omvangrijke rollators nodig hadden. Hoewel het huidige gewicht van de rugzak op zich al stabilisatievoordelen biedt, zorgt het actieve gyroscopische systeem voor de meest ingrijpende verbeteringen. Het team wil het ontwerp verder verfijnen, zodat de Gyropack lichter en stiller wordt, beter geschikt is voor dagelijks gebruik en de levenskwaliteit van mensen met ataxie verbetert.
Ataxie is een neurologische aandoening die wordt gekenmerkt door slechte spiercontrole en coördinatie, wat van invloed is op verschillende functies zoals lopen, evenwicht, handcoördinatie, spraak, slikken en zelfs oogbewegingen. Deze aandoening ontstaat meestal door schade aan het cerebellum of de verbindingen daarvan, het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor de coördinatie van spierbewegingen. Ataxie kan zich uiten in verschillende symptomen, waaronder onvast lopen, een slecht evenwicht, moeite met fijne motorische taken, veranderingen in de spraak en onwillekeurige oogbewegingen. Er zijn tal van oorzaken, waaronder genetische aandoeningen, beroertes, tumoren, multiple sclerose, alcoholmisbruik en bepaalde medicijnen. De behandelingen variëren afhankelijk van de onderliggende oorzaak, maar omvatten vaak hulpmiddelen zoals rollators en wandelstokken, in combinatie met fysiotherapie, ergotherapie en logopedie.
De slimme rugzak
Om de uitdagingen aan te pakken waarmee mensen met ataxie worden geconfronteerd, hebben onderzoekers van het Radboudumc, de Technische Universiteit Delft (TU Delft) en het Erasmus Medisch Centrum samengewerkt om de Gyropack te ontwikkelen. Revalidatiespecialist dr. Jorik Nonnekes van het Radboudumc: “Sommige mensen met ataxie, vaak jongeren, zijn afhankelijk van een rollator. Deze hulpmiddelen kunnen zwaar en onhandig zijn, en veel patiënten ervaren ze als stigmatiserend.”
Geïnspireerd door de technologie die wordt gebruikt in ruimtestations en grote satellieten, maakt de Gyropack gebruik van roterende wielen en een geavanceerd besturingssysteem om de draaiende bewegingen van de romp tegen te gaan. Heike Vallery, professor aan de TU Delft, legt uit: “Het voelt een beetje alsof je door water beweegt. Dit vertraagt de beweging van de romp, waardoor je meer stabiliteit krijgt en meer tijd om je evenwicht te herstellen.” Het idee voor de rugzak ontstond meer dan tien jaar geleden aan de TU Delft en het Erasmus MC.
Testen en resultaten
In een onderzoek onder 14 patiënten met matige tot ernstige ataxie werd de effectiviteit van de Gyropack geëvalueerd. De deelnemers voerden evenwichts- en loopoefeningen uit onder drie omstandigheden: zonder de rugzak, met de rugzak volledig operationeel en met de gyroscopen draaiend maar zonder actief effect. De resultaten wezen uit dat de rugzak zelfs zonder actieve gyroscopen voordelen bood, waarschijnlijk vanwege het gewicht van ongeveer zes kilogram, dat helpt om het bovenlichaam te stabiliseren. De meest significante verbeteringen werden echter waargenomen wanneer de gyroscopen actief waren; patiënten vertoonden zichtbaar meer stabiliteit en konden effectiever in een rechte lijn lopen. “Met de actieve rugzak waren patiënten zichtbaar stabieler en konden ze bijvoorbeeld veel gemakkelijker in een rechte lijn lopen”, aldus Nonnekes.
Het onderzoeksteam wil de Gyropack verder verfijnen en zich daarbij richten op het lichter en stiller maken van het apparaat, zodat het gemakkelijker in het dagelijks leven kan worden gebruikt. Hoewel het huidige prototype nog niet geschikt is voor dagelijkse activiteiten, voorziet Dr. Nonnekes een toekomst waarin de rugzak mensen met ataxie in staat stelt om vrijer deel te nemen aan het dagelijks leven, bijvoorbeeld door sociale evenementen bij te wonen zonder een rollator te nodig te hebben. Dit zou hun mobiliteit en algehele kwaliteit van leven aanzienlijk kunnen verbeteren. De onderzoekers zijn van plan om door te gaan met de ontwikkeling van de verbeterde rugzak. Het onderzoek naar de Gyropack is gepubliceerd in het tijdschrift npj Robotics.
