Varen op software: Solar Boat Twente pioniert als geen ander

Waar andere teams vertrouwen op de vaardigheden van een piloot, vertrouwt Solar Boat Twente op softwarematige precisie. Vanaf volgend jaar gaat het team als eerste team in Nederland varen op groene methanol. Wat begon als een gedreven initiatief van een paar studenten aan de Universiteit Twente, is negen jaar later uitgegroeid tot een professioneel team met een duurzame missie. Oprichter Jasper Admiraal en huidige teammanager Birgit van der Burg blikken terug én vooruit.

Een vliegende start – letterlijk

Jasper Admiraal, medeoprichter van softwarebedrijf Baseboard, richtte negen jaar geleden als student werktuigbouwkunde Solar Boat Twente op. Vanuit Twente was er toen nog geen team actief in de zonnebootraces. Deze wedstrijden zijn populair in Nederland: er vinden jaarlijks meerdere zonnebootraces plaats met een actieve gemeenschap van studententeams, MBO-teams, en middelbare scholen. 

Zo kwam ook Jasper ermee in aanraking; op de middelbare school bouwde hij al een boot op zonne-energie. Toen hij in Enschede ging studeren, dacht hij: dat moet hier ook kunnen. Na een half jaar plannen, werven en overtuigen begon het eerste team vanuit een klein kamertje op de campus van de universiteit. “We zaten met vijftien man op dertig vierkante meter. Een geweldige tijd was het. Samen met je vrienden werken aan een fysiek product was een fijne afwisseling van met je neus in de boeken zitten.”

Het eerste team van Solar Boat Twente koos meteen voor een innovatieve koers: een zonneboot op draagvleugels met een computergestuurd regelsysteem. ‘Vliegen’ boven het water werd het doel. Met succes: het team zette een volledig functionerende zonneboot neer – een unicum in die tijd – en ze behaalden een podiumplaats op het wereldkampioenschap in Monaco.

Van vliegen naar winnen: 9 jaar Solar Boat Twente

Huidige teamcaptain Birgit van der Burg begon haar jaar met een andere missie: in augustus de Balaton Solar Boat Challenge in Hongarije winnen. “We wisten dat dit het laatste jaar zou zijn dat we een zonneboot zouden bouwen. We willen er alles uithalen. Dat betekent ook dat we meer risico hebben genomen in het ontwerp,” vertelt Birgit. “In plaats van aan de veilige kant te blijven, zoeken we de limieten van de marges op.”

In de eerdere races die het team dit jaar voer, werd al duidelijk dat de missie ‘winnen’ onlosmakelijk verbonden is met prestatiedruk, en dat iedereen daar anders mee omgaat. Dus gaat het team in Hongarije de werkdruk beter verspreiden onder de teamleden. “We checken elke dag bij ieder teamlid in. Op basis daarvan kunnen we dan de taken verdelen.”

Birgit zette haar master Biomedical Engineering dit jaar op pauze om vol voor Solar Boat Twente te gaan. Haar jaar als teamcaptain zit er bijna op. De belangrijkste les? “Ik heb geleerd hoe mensen werken en hoe je ze kunt motiveren. En: beslissingen durven maken. Als teammanager komen mensen met hun mening naar je toe, maar we kunnen niet steeds 24 opvattingen tegen elkaar afwegen. Soms moeten we de knoop gewoon doorhakken, ook als niet iedereen het daarmee eens is.”

Dat herkent ook Jasper. “In ons eerste jaar was het een groot vraagstuk waar onze zonnepanelen vandaan moesten komen. Er waren toen nog weinig bedrijven die ons wilde sponsoren.” De ene helft van het team was voor de implementatie van een bewezen technologie. Wat betekende: duurdere panelen, dus extra sponsorgeld ophalen. Het andere kamp wilde voor een goedkoper, innovatiever product gaan. “Uiteindelijk zijn we voor de innovatieve zonnecellen gegaan. Ze hebben minder opgebracht we hoopten, maar we hebben er als team wel veel van geleerd.”

Vertrouwen op software in plaats van een piloot

Waar andere teams vertrouwen op de vaardigheden van een piloot, vertrouwt Solar Boat Twente op softwarematige precisie. Met het geavanceerde computergestuurde controlesysteem kan de zonneboot autonoom boven het water kan ‘vliegen’ op draagvleugels. In plaats van mechanische voelsprieten en handmatige sturing door de piloot, heeft Solar Boat drie sonars en een inertial measurement unit aan boord. Deze sensoren meten continu de afstand tot het wateroppervlak en de positie van de boot in alle richtingen. Het systeem kan zo snel reageren op veranderingen in golven en wind, waardoor de boot stabiel boven het water blijft – zonder dat de piloot actief hoeft bij te sturen. “Het ontwikkelen van zo’n systeem is heel complex: de lichte boot reageert heftig op windvlagen en golfslag, wat vraagt om een robuuste en snelle regeltechniek”, legt Jasper uit. 

Pionieren met methanol 

Terwijl de voorbereidingen voor de laatste race van dit seizoen en de laatste zonneboot in volle gang zijn, maakt het team zich ook op voor de methanolboot. Want het team neemt afscheid van zonne-energie, en verlegt haar focus naar groene methanol als brandstof. 

Birgit: “Onze belangrijkste missie is om de maritieme sector te inspireren. De afgelopen jaren is duidelijk geworden dat zonne-energie geen oplossing is voor grote vrachtschepen. Dus we zijn op zoek gegaan naar een nieuwe invulling waarmee we dicht bij onze missie kunnen blijven en de scheepvaart kunnen helpen verduurzamen.” De afgelopen jaren deed het team literatuuronderzoek naar hoe de maritieme sector kan verduurzamen, en zijn er verschillende brandstoffen onderzocht. 

“Methanol kwam als duidelijke winnaar uit de bus: het is veiliger om mee te werken dan waterstof en heeft een hogere energiedichtheid. De keuze was dus makkelijk gemaakt. We zijn het eerste studententeam dat op methanol gaat varen.” 

De laatste zonneboot

Waar het team van Jasper in 2016 nog uitweek naar verschillende loodsen van partners, beschikt het nu over een eigen kantoor en werkplaats in de Future Factory in Enschede. “Het team is in alles veel volwassener geworden,” zegt Jasper. “Van meerjarige projecten tot overdrachtsstructuren – het is echt een organisatie geworden. In het eerste jaar was ons doel om iets werkends neerzetten. Nu wordt er gedacht aan de toekomst van de maritieme sector. Dat is heel vet om te zien” Toch is één ding niet veranderd: de motivatie. “Je komt hier omdat je aan iets tastbaars wilt werken. Omdat je impact wilt maken.”

Teamcaptains Toen & Nu

Solar Boat Twente durft risico’s te nemen. Een interview met oprichter Jasper Admiraal en de manager van team 2025, Birigt van der Burg

Bekijk Teamcaptains Toen & Nu