Richard Kemkers (ASML): “We kunnen geen AI-energiemuur toestaan”
“Meer innovatie en samenwerking op op chipontwerp, productie en onderzoek zijn het enige antwoord op de enorme energiebehoefte van AI.”
Published on October 30, 2025
Richard Kemkers, ASML © TU/e / Bart van Overbeeke
Medeoprichter van Media52 en hoogleraar Journalistiek, bouwt aan IO+, events en Laio, met focus op commerciële kansen—en blijft schrijven voor IO+.
Bij de lancering van het Casimir Institute van de TU/e waarschuwde Richard Kemkers van ASML dat de snel stijgende vraag naar rekenkracht voor AI binnenkort de wereldwijde energievoorziening zou kunnen overtreffen. Zijn boodschap: innovatie en samenwerking op het gebied van chipontwerp, productie en academische wereld zijn de enige weg vooruit.
Tien jaar geleden had bijna niemand kunnen vermoeden dat halfgeleiders elk aspect van het moderne leven zouden gaan bepalen. Nu vindt volgens Richard Kemkers, Head of Research bij ASML, dezelfde transformatie plaats met kunstmatige intelligentie, maar dan sneller, ingrijpender en met een nog grotere energiebehoefte.
“Nog maar een paar jaar geleden waren we verrast dat halfgeleiders zo diep in ons dagelijks leven doordrongen”, zei Kemkers tijdens zijn keynote bij de lancering van het Casimir Institute aan de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e). “Vandaag de dag doet AI precies hetzelfde, en hoewel het fantastische economische kansen biedt, brengt het ook een enorme verantwoordelijkheid met zich mee.”
Die verantwoordelijkheid ligt volgens hem in het duurzaam maken van de groei van AI voor de industrie, de economie en de planeet.
Het probleem van de 'power wall'
Kemkers herinnerde zijn publiek eraan dat halfgeleidertechnologie opmerkelijke vooruitgang heeft geboekt op het gebied van energie-efficiëntie: de prestaties van chips per watt verdubbelen ongeveer elke twee jaar. “Het energieverbruik daalt ongeveer 40% per twee jaar”, zei hij. “Dat is goed nieuws.”
Maar er is een addertje onder het gras. “Als je kijkt naar de vraagkant – de groei van AI en de rekenkracht die nodig is om trainingsmodellen te ondersteunen – dan is die enorm”, legde Kemkers uit. “Als je de wet van Moore gewoon extrapoleert, gaat het straks niet meer passen. In feite zouden we binnen ongeveer tien jaar tegen een energiemuur ('power wall') aanlopen, een probleem met de elektriciteitsvoorziening.”
Dat scenario, benadrukt hij, “zal en kan niet gebeuren”. De oplossing ligt in innovatie: slimmere algoritmen en efficiëntere chips.
Innovatie op twee fronten
Kemkers ziet twee belangrijke hefbomen om de groeiende kloof tussen de vraag naar rekenkracht en het energieaanbod te dichten.
Ten eerste: slimmere AI-modellen. Deze moeten efficiënter worden, minder energie verbruiken en tegelijkertijd hun prestaties behouden of verbeteren. “Dat gebeurt al, en dat moet doorgaan”, zei hij.
Ten tweede: innovatie op het gebied van halfgeleiders zelf. Hier spelen ASML en zijn ecosysteem een cruciale rol. “Het monolithische chipontwerp moet worden opgedeeld in subsecties, zogenaamde chiplets”, aldus Kemkers. “Dat betekent meer efficiëntie, een hoger rendement en betere integratie door heterogene integratie en 3D-bonding.”
Naast 3D-stapeling blijft traditionele 2D-schaalvergroting – het voortdurend verkleinen van transistors – essentieel. “Natuurlijk speelt ASML een rol in het nastreven van die weg”, voegde hij eraan toe. Maar Kemkers benadrukte dat vooruitgang niet alleen van de chips zelf kan komen. Elke stap in de productie van halfgeleiders moet kosteneffectiever en energiezuiniger worden.
Watt Matters in AI
Watt Matters in AI is een conferentie die tot doel heeft het potentieel van AI met aanzienlijk verbeterde energie-efficiëntie te verkennen. In de aanloop naar de conferentie publiceert IO+ een reeks artikelen die de huidige situatie en mogelijke oplossingen beschrijven. Tickets voor de conferentie zijn te vinden op wattmattersinai.eu.
Holistische lithografie en EUV-doorbraken
Als wereldleider op het gebied van lithografie streeft ASML naar efficiëntieverbeteringen in zijn eigen domein. “Natuurlijk richt ASML zich op lithografie en metrologie, dus wij spelen onze rol, maar elke verticale markt in deze keten zal een impact hebben.” Kemkers wees op drie belangrijke gebieden:
- Opbrengstoptimalisatie – “We richten ons op het produceren van zoveel mogelijk goede transistors per wafer”, zei hij. De “holistische lithografie”-aanpak van ASML maakt gebruik van geavanceerde metrologie en feedback om afwijkingen in realtime te corrigeren.
- Vereenvoudigde verwerking – Door middel van EUV-lithografie (extreem ultraviolet) kan ASML belichtingen met één patroon realiseren, waardoor er minder passages nodig zijn en het energieverbruik wordt verminderd.
- Gedeelde verantwoordelijkheid – “Elk onderdeel van de industrie moet worden geoptimaliseerd voor kosten en efficiëntie”, benadrukte hij.
Deze stappen, in combinatie met samenwerking tussen verschillende industrieën, zijn essentieel om aan de toenemende rekenbehoeften van AI te voldoen zonder de energiebronnen van de planeet uit te putten.
Het ecosysteemvoordeel van Brainport
Naast technologie benadrukte Kemkers het belang van het ecosysteem van Brainport Eindhoven, met zijn dichte netwerk van leveranciers, onderzoekers, start-ups en internationale bedrijven die allemaal synchroon werken. “ASML staat bekend als een systeemintegrator”, zei hij. “We werken samen met veel partners, onze klanten, leveranciers, de academische wereld en overheidsinstanties. Vooral hier in Brainport is dit ecosysteem van cruciaal belang voor alles wat we doen.”
Een van de sterkste voorbeelden is de langdurige samenwerking tussen ASML en TU/e. “We zijn erg trots op deze samenwerking”, aldus Kemkers. “Het is een tienjarige overeenkomst die uiteindelijk ongeveer 100 promovendi per jaar zal opleveren.”
De samenwerking is opgebouwd rond zeven innovatieroutekaarten, die gezamenlijk eigendom zijn van ASML en TU/e, en die onderwerpen omvatten variërend van mechatronica en optica tot duurzame toeleveringsketens. “Het is een uitstekende uitwisseling van kennis”, merkte Kemkers op, “van de universiteit naar ASML en vice versa.”
Talent: de onzichtbare infrastructuur
Hoe geavanceerd de technologie ook is, uiteindelijk hangt alles af van mensen. Kemkers wijdde een deel van zijn lezing aan het ontwikkelen van talent op alle niveaus, van promovendi tot mbo-afgestudeerden.
Hij benadrukte de ASML PhD Masterclass, een halfjaarlijks evenement waar honderden studenten zich aanmelden voor een driedaagse workshop bij ASML. “We selecteren doorgaans ongeveer 60 deelnemers en nemen 10 tot 15 van hen in dienst”, zei hij. “Ze presteren erg goed, ze bloeien op in vergelijking met hun leeftijdsgenoten. Het is een geweldige manier om academisch talent te koppelen aan de behoeften van de industrie.”
Dergelijke initiatieven maken volgens hem deel uit van de bredere diversiteits- en onderwijsprogramma's van ASML, die zorgen voor een continue instroom van geschoolde professionals in het halfgeleiderecosysteem.
Een gedeelde missie
Kemkers sloot af met een noot van urgentie, maar ook van optimisme. “AI groeit enorm”, zei hij. “Maar om aan die vraag te kunnen voldoen, zijn veel innovatieve stappen nodig.”
Hij ziet de toekomst van halfgeleiders als een gelaagde evolutie:
- 2D-geometrische schaalvergroting zal doorgaan.
- 3D-integratie en -verbinding zullen nieuwe voordelen opleveren.
- Holistische lithografie zal zorgen voor rendement en efficiëntie.
En bovenal zal samenwerking dit mogelijk maken. “Het ecosysteem hier in Brainport is fantastisch”, aldus Kemkers. “Het is een geweldige broedplaats voor nieuwe ondernemingen. Ik zou meer ondernemersactiviteiten in de halfgeleidersector zeer toejuichen, vooral in samenwerking met de TU/e.”
Kortom, de boodschap van ASML was duidelijk: de toekomst van AI hangt af van energie-efficiëntie, en die toekomst wordt hier, in het hart van Eindhoven, gebouwd.