Rapport netcongestie: 'NL zit in gigantische energiecrisis, maar oplossingen liggen voor het oprapen'
Gerard Schouw presenteerde gister een rapport aan de Tweede Kamer met oplossingen voor netcongestie. Aan oplossingen ontbreekt het niet, ze worden alleen amper gebruikt.
Published on November 27, 2024
Zonnepanelen Strijp-T
Als hoofdredacteur is Aafke eindverantwoordelijk voor de inhoud van ons platform, maar kruipt ook zelf graag in de pen. Ook neemt ze de inhoudelijke van onze events voor haar rekening. Vindt niets leuker dan ingewikkelde dingen op een toegankelijke manier uitleggen en vertelt graag het verhaal van de mensen achter de technologie.
“Om direct met de deur in huis te vallen, netcongestie is een hardnekkig probleem dat nog jaren zal voortslepen en serieuze gevolgen heeft voor ondernemers… Ondernemers klagen steen en been omdat zij in de wachtrij staan voor hun stroomaanvraag.”
Zo begint oud-Kamerlid Gerard Schouw het rapport ‘Slim met Stroom voor Groene Groei’ dat hij gister aan het ministerie van Klimaat en Groene Groei presenteerde. De conclusie: aan oplossingen voor het volle stroomnet ontbreekt het niet, ze worden alleen amper gebruikt. “Ons elektriciteitsnet is niet voortdurend en overal vol. Netcongestie komt voor in spitsuren en op bepaalde locaties in het land. Wie daar slim omheen weet te sturen vermijdt en vermindert de file.”
Slim met de capaciteit van het elektriciteitsnet omgaan is essentieel om netcongestie te verminderen, de kosten van netuitbreiding te beperken en de overgang te maken naar het nieuwe energiesysteem, aldus het rapport. Eind vorig jaar werd Schouw door het toenmalige kabinet aangesteld als onafhankelijk bestuurlijk aanjager om netcongestie van bedrijven aan te pakken. In opdracht van het ministerie inventariseert hij oplossingen voor het volle stroomnet. Die inventarisatie resulteert in acht ‘meer flex’-adviezen.
Nederland heeft een ‘gigantische elektriciteitscrisis’
Een recente studie van de Boston Consulting Group wijst uit dat netcongestie Nederland zo’n €10 tot 40 miljard per jaar kost. Ondernemers zijn naarstig op zoek naar oplossingen, maar als dat niet lukt zijn er maar twee opties, aldus het rapport: of het bedrijf investeert niet in elektrificatie, óf het bedrijf kijkt naar mogelijkheden over de grens. Bovenstaande kosten kunnen nog verder oplopen als bedrijven voor laatstgenoemde optie kiezen. Dus constateert Schouw, heeft Nederland te maken met een “gigantische elektriciteitscrisis".
Hoe een virtueel net problemen met netcongestie kan aanpakken
In de tweede aflevering van Road to 2050 belichten we een andere oplossing om netcongestie aan te pakken, een van de grootste uitdagingen op weg naar klimaatneutraliteit.
‘Meer flex’
‘Meer flex’. Het klinkt als een line uit een nummer van rapper Ronnie Flex. Niets is minder waar: in het rapport van Schouw zijn de acht concrete adviezen gecentreerd rondom dit begrip. Flexibel gebruik van het elektriciteitsnet is de voornaamste oplossing. Ja, er wordt geïnvesteerd in het elektriciteitsnet - €10 miljard per jaar is het plan – maar die investering laat vooralsnog op zich wachten. En dus moeten we, om uit de elektriciteitscrisis te komen, volop inzetten op flexibiliteit. Zowel aan de verbruik als aan de opwekkant. Dit vraagt, aldus het rapport, om meer decentrale sturing op het net, meer opslagcapaciteit en andere, flexibele, afspraken tussen netbeheerders en hun klanten. Een derde constatering is dat flex nodig is om de capaciteit van het elektriciteitsnet optimaal te benutten. Anders gezegd: netcongestie is here to stay.
Het goede nieuws: oplossingen te over
De focus moet volgens Schouw meer komen te liggen op het slimmer benutten van het huidige elektriciteitsnet. “Netbeheerders doen vreselijk hun best, maar misschien gaat wel 80% van de tijd en energie zitten in uitbreiding van de infrastructuur en maar 20% in die andere oplossingen. Dat moet meer in balans komen.”
De vele oplossingen voor netcongestie die er zijn laten zien dat het wél kan. Energiehubs vormen een belangrijk onderdeel van die oplossing. Schouw adviseert om als doel te stellen alle nieuwe bedrijventerreinen standaard als energiehub in te richten en nieuwe woonwijken geschikt te maken om energie te delen.
Een studie van RoyalHaskoningDHV, uitgevoerd in opdracht van Topsector Energie en Rijksdienst voor Ondernemerschap (RVO), identificeerde maar liefst 1200 kansrijke locaties voor Energy Hubs in Nederland. Schouw wil in 2030 toe naar 500 energiehubs. Het ministerie van Klimaat en Groene Groei bracht in oktober een gids uit om de ontwikkeling van energiehubs te versnellen – hiervoor maakt het €166 miljoen vrij.
Het rapport haalt onder andere het Zeeuwse Tholen aan, waar afgelopen zomer een energiehub in gebruik is genomen. Deelnemende bedrijven combineren daarin opwek, opslag en slim gebruik van het elektriciteitsnet om pieken en dalen op te vangen. Of in Kempen, waar bedrijven in Local Energy Hub Hapert – een van de drie officiële pilotprojecten van Enexis – op lokaal niveau stroom uitwisselen.
Aan de bak
Schouw benadrukt dat bedrijven zelf verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun energieverbruik. De tijd waarin stroom altijd beschikbaar en betaalbaar was, voorbij is. Een flexibeler energiesysteem vraagt van ondernemers om ook energiemanagers te worden en strategischer met hun energiebeleid om te gaan. “Energiekosten stijgen, er zijn wachtrijen voor nieuwe aanvragen, er komen meer energiehubs en met decentrale energieopwekking zijn er talloze nieuwe oplossingen. En ja, het zijn niet enkel kosten, er zit ook een verdienmodel aan. Dit alles tezamen maakt dat het loont wanneer ondernemers strategischer omgaan met het eigen energiebeleid.”
Living lab op TU/e-campus zoekt oplossingen voor netcongestie
De Technische Universiteit Eindhoven installeerde een batterijpakket van 3,5 MWh en gaf daarmee het startschot voor de ontwikkeling van een project voor slimme energiesystemen.