Onze dodelijke liefde voor de auto: Waarom fietsen gevaarlijker is dan ooit
De Staat van de Verkeersveiligheid 2024 van de SWOV laat weer een alarmerend beeld zien, wat is de oplossing?
Published on December 16, 2024
Richtte in 2015 samen met Bart E52 op. Vond dat de journalistiek moest inspelen op AI; onze AI-tool Laio komt van zijn hand. Maakt zich graag boos over waterstof, mobiliteit en het ov, en schrijft daar columns over.
Auto's blijven de grootste bedreiging voor verkeersveiligheid, ondanks verbeteringen in hun ontwerp. Terwijl auto's veiliger worden voor hun inzittenden, neemt het gevaar voor fietsers en voetgangers toe. Dit veroorzaakt een vicieuze cirkel: ouders kiezen voor de auto om kinderen naar school te brengen uit veiligheidsoverwegingen, wat de hoeveel autoverkeer rond scholen, en daarmee de gevaren, juist vergroot. Hoewel Nederland het fietsen wil stimuleren voor een gezondere en leefbare stad, blijft de auto domineren. De oplossing ligt in het drastisch verminderen van autoverkeer, zoals Oslo heeft laten zien met hun succesvolle aanpak.
De dagelijkse tragedie
Het SWOV Rapport schetst een somber beeld. In 2023 vielen er 684 verkeersdoden in Nederland. Dit zijn geen statistieken, dit zijn levens. Achter elk cijfer zit een verhaal van verlies en verdriet. Van de verkeersdoden was 39% fietser en 10% voetganger. Dit betekent dat bijna de helft van alle verkeersdoden kwetsbare weggebruikers zijn. Het aantal ernstig gewonden ligt nog veel hoger: 110.000 verkeersslachtoffers werden behandeld op de spoedeisende hulp, waarvan 7.400 ernstig gewond. Bij de ernstig gewonden is zelfs 70% fietser . Deze cijfers tonen een duidelijk patroon: de zwakste verkeersdeelnemers zijn het vaakst slachtoffer.
De auto als dader
Als we kijken naar de tegenpartij bij dodelijke ongevallen, wordt het beeld nog scherper. Bij dodelijke fietsongevallen is in de meeste gevallen een auto de tegenpartij. In 2022 en 2023 steeg het aantal fietsdoden in ongevallen met een auto met 7% per jaar. Auto's worden steeds veiliger voor de inzittenden, maar vormen een groeiend gevaar voor andere weggebruikers. De trend naar steeds grotere en zwaardere SUV's vergroot dit probleem alleen maar. Dit creëert een perverse prikkel: wie zich onveilig voelt, kiest voor een auto, waardoor de weg nog onveiliger wordt voor anderen.
De conflictmatrix, afbeelding uit het SWOV rapport.
Schijnoplossingen en victim blaming
De discussie over verkeersveiligheid richt zich vaak op de verkeerde oplossingen. Zo wordt er gesproken over een helmplicht voor fietsers. Dit is een klassiek voorbeeld van 'victim blaming': het slachtoffer moet zich maar aanpassen. Onderzoek uit 2021 toont aan dat een helmplicht ervoor zorgt dat mensen minder gaan fietsen. Dit heeft twee negatieve effecten: minder beweging (dus slechtere volksgezondheid) en meer autogebruik (dus nog onveiligere wegen). De Fietsersbond is dan ook tegen een helmplicht en pleit voor echte oplossingen: veilige infrastructuur en lagere snelheden voor auto's.
Het Oslo-model: een bewezen aanpak
Er zijn steden die laten zien dat het anders kan. Oslo heeft sinds 2015 een radicaal andere aanpak gekozen. De stad heeft 50 kilometer aan fietspaden aangelegd en 4.250 parkeerplaatsen verwijderd. Bijna twee derde van het wegennet heeft nu een snelheidslimiet van 30 km/u. Het resultaat? In 2019 waren er geen verkeersdoden onder voetgangers en fietsers . Dit bewijst dat nul verkeersdoden geen utopie is, maar een haalbaar doel met de juiste maatregelen.
Nederlandse steden in beweging
Ook in Nederland komen er veranderingen. Amsterdam heeft inmiddels op 80% van de wegen een maximumsnelheid van 30 kilometer per uur . Utrecht had al 70% van de wegen met een 30 km/u limiet en breidt dit verder uit. De RAI Vereniging pleit zelfs voor uniforme verkeersregels in heel Nederland met 30 km/u als standaard in de bebouwde kom. Dit zijn stappen in de goede richting, maar nog niet voldoende. Het gaat niet alleen om snelheid, maar ook om de hoeveelheid autoverkeer.
De weg vooruit
De oplossing ligt in het fundamenteel anders inrichten van onze steden. Oslo heeft laten zien dat dit kan: ze hebben als doel gesteld om het autoverkeer tegen 2030 met een derde te verminderen . In Nederland hebben we vergelijkbare ambities nodig. Het Strategisch Plan Verkeersveiligheid 2030 streeft naar nul verkeersslachtoffers in 2050. Dit vraagt om drastische maatregelen: meer autovrije zones, uitgebreide fietsinfrastructuur en vooral: minder ruimte voor auto's. Alleen dan kunnen we de vicieuze cirkel doorbreken en onze straten weer veilig maken voor iedereen.
Gloednieuwe raceauto van studententeam URE gaat nog harder door de bochten
Er bestaat geen twijfel over. De studenten van team URE hebben afgelopen maanden keihard gewerkt, en met resultaat: een gloednieuwe raceauto.