Onderzoek pleit voor inzet kennisecosysteem voor Defensie

De Nederlandse defensiesector staat voor een grote uitdaging: geopolitieke spanningen nemen toe, hybride dreigingen groeien, en technologische ontwikkelingen gaan razendsnel. Om Nederland weerbaarder te maken, adviseert de Adviesraad voor Wetenschap, Technologie en Innovatie (AWTI) een strategisch offensief: mobiliseer het gehele kennisecosysteem voor defensieonderzoek en -innovatie.

In reactie op het AWTI-rapport Kennisoffensief voor Defensie onderschrijft het kabinet het belang van een geïntegreerde aanpak, waarin bedrijven, kennisinstellingen en Defensie intensiever samenwerken. Minister van Defensie Ruben Brekelmans stelt in zijn brief aan de Tweede Kamer dat deze inzet noodzakelijk is om strategische autonomie te versterken en de Nederlandse krijgsmacht toekomstbestendig te maken.

Strategische autonomie en technologische focus

Volgens het AWTI-rapport is Nederland te klein om op alle fronten binnen de defensie-industrie te excelleren. Daarom is focus essentieel. Nederland moet volgens de raad planmatig inzetten op technologiegebieden waarin het écht het verschil kan maken binnen de NAVO en de EU. Dit sluit aan bij de vijf zogeheten ‘NLD-gebieden’ die Defensie heeft gedefinieerd: slimme materialen, intelligente systemen (waaronder AI en autonome wapens), sensortechnologie, quantumtechnologie en ruimtevaarttoepassingen.

Om deze focus te realiseren, adviseert de AWTI een ‘rollende strategie’ te ontwikkelen waarin helder wordt welke capaciteiten binnen NAVO- en EU-verband nodig zijn en hoe Nederland hieraan kan bijdragen. Daarnaast pleit de raad voor het opstellen van concrete roadmaps voor de Nederlandse defensie-industrie, zodat innovatie-inspanningen beter worden gecoördineerd.

Ruimte voor bottom-up innovatie

Naast strategische focus moet er binnen het gehele defensie-ecosysteem ook ruimte zijn voor spontane, innovatieve initiatieven. “Innovatie komt niet alleen van bovenaf, maar juist ook van wetenschappers, engineers en startups,” stelt de AWTI. Om de innovatiekracht te benutten, moet Defensie actiever scouten naar baanbrekend onderzoek en civiele technologie met defensiepotentieel.

Het kabinet onderschrijft deze noodzaak en werkt aan het toegankelijker maken van testfaciliteiten voor het mkb en startups. In de nieuwe Strategische Agenda Kennis, Innovatie en Industrie voor Defensie (SAKII-D) zal extra aandacht komen voor kort-cyclische innovatieprogramma’s en publiek-private samenwerkingen.

Vijf innovatieve startups doen mee aan NAVO's DIANA accelerator in Eindhoven

Met een initiële financiering van €100.000 helpt het acceleratorprogramma startups met een defensie- en commerciële focus groeien.

Samenwerking met onderwijs

Een belangrijk knelpunt is het innovatiebeleid voor de defensiesector. De defensiemarkt kent hoge toetredingsdrempels, complexe regelgeving en strikte veiligheidseisen. De AWTI adviseert daarom om publiek-private samenwerking te versterken en defensie-specifieke innovatieprogramma’s zoals Strategic Defence Innovation Research (SDIR) verder te ontwikkelen.

Ook de samenwerking met onderwijsinstellingen moet structureler worden. Defensie werkt al intensief samen met TNO, NLR en MARIN, maar de AWTI stelt dat bredere samenwerking nodig is met hogescholen en universiteiten. “We hebben niet alleen technologie, maar ook sociale innovatie nodig,” aldus de raad. Het kabinet zet in op structurele samenwerkingsverbanden en gezamenlijke onderzoeksprogramma’s om de defensiesector te verbinden met de academische wereld.

DEFPORT en regionale ecosystemen

Een van de meest concrete uitwerkingen van de nieuwe strategie is de oprichting van DEFPORT, een platform waarin Defensie, bedrijfsleven en kennisinstellingen samen innovatieprojecten gaan ontwikkelen. Daarnaast wordt ingezet op de vorming van regionale innovatiehubs, naar voorbeeld van Brainport Eindhoven met DIANA. Binnen twee jaar wil het kabinet een landelijk dekkend netwerk van regionale ecosystemen opzetten, waarin civiele en militaire innovaties samenkomen.

Nieuwe technologieën ontwikkelen voor Defensie: NAVO’s DIANA accelerator van start

Het startschot heeft geklonken voor NAVO’s DIANA accelerator The Gate Brainport Eindhoven.