Nederland schittert in wereldwijde klimaatranglijst, maar uitdagingen doemen op

Nederland staat op de 5e plaats in de 2025 Climate Change Performance Index (CCPI) en laat daarmee zien dat het goed presteert op het gebied van hernieuwbare energie en het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Elk jaar beoordeelt de CCPI de voortgang van de belangrijkste uitstoters wereldwijd op het gebied van uitstoot, hernieuwbare energie en klimaatbeleid. De 63 landen plus de Europese Unie die in de CCPI worden beoordeeld, zijn verantwoordelijk voor 90% van de wereldwijde uitstoot. Het rapport werd gepresenteerd tijdens de lopende klimaatconferentie COP29 in Bakoe.

Met ambitieuze doelstellingen voor 2030 en 2050 heeft het land de hoogste geïnstalleerde capaciteit aan fotovoltaïsche zonne-energie per hoofd van de bevolking in Europa. De aanpak van de nieuwe regering geeft echter aanleiding tot bezorgdheid, omdat deze de implementatie-inspanningen lijkt af te zwakken en belangrijke maatregelen ter bevordering van zonne-energie lijkt te stoppen. Ondanks deze uitdagingen blijft Nederland wereldwijd een toppresteerder, na Denemarken op het gebied van klimaatactie. De reis van het land benadrukt de delicate balans tussen vooruitgang en potentiële tegenslagen in de strijd tegen klimaatverandering.

Ambitie en actie in evenwicht brengen

Met een wettelijk bindende klimaatwet die streeft naar een vermindering van 95% van de uitstoot van broeikasgassen in 2050, streeft het land naar een vermindering van 49% in 2030 ten opzichte van 1990. De vorige regering verhoogde de doelstelling voor 2030 naar minstens 55% reductie en de huidige regering onder premier Dick Schoof lijkt zich aan deze doelstellingen te committeren, zij het met enig voorbehoud. De focus van de nieuwe regering op strategische energieonafhankelijkheid en economische voordelen duidt echter op een verschuiving die van invloed kan zijn op het implementatietempo.

Nederland blinkt uit in hernieuwbare energie, met name zonne-energie. Het heeft de hoogste geïnstalleerde capaciteit van fotovoltaïsche zonne-energie per hoofd van de bevolking in Europa. Een belangrijke factor in deze prestatie is het feed-in premiesysteem (SDE+), dat hernieuwbare energie ondersteunt met een substantieel budget van €3,2 miljard. Ondanks deze vooruitgang baart het stopzetten van belangrijke maatregelen ter bevordering van zonne-energie onder de nieuwe regering klimaatexperts zorgen. Windenergie op zee krijgt nu de nadruk, waardoor het traject van de uitbreiding van hernieuwbare energie mogelijk verandert.

Er zijn grote stappen gezet in de overgang van fossiele brandstoffen. De sluiting van het Groningen-gasveld in april 2024 markeert een cruciaal moment, net als het geplande verbod op het gebruik van kolen voor elektriciteit in 2030. Nieuwe gebouwen zullen niet worden aangesloten op het gasnet, wat een stap in de richting van schonere energiebronnen betekent. De aanleg van een CO₂-transportnetwerk en het gebrek aan duidelijke beleidsinstrumenten voor het bereiken van ambitieuze bosbouwdoelstellingen geven echter aan op welke gebieden verdere actie nodig is.

Nederlandse CO2-uitstoot daalt met 4%

Uit de laatste gegevens van CBS blijkt dat de uitstoot van broeikasgassen in het tweede kwartaal van 2024 is gedaald.

Read More

Beleidsuitdagingen voor de toekomst

Hoewel Nederland hoog blijft scoren in de CCPI, zijn er duidelijke uitdagingen bij de uitvoering van het klimaatbeleid. Het energieverbruik blijft hoog, wat de algemene prestaties beïnvloedt. Er is kritiek op de eerlijkheid van de huidige steunregeling voor huishoudens met een laag inkomen zonder zon-PV, wat wijst op sociale rechtvaardigheidskwesties in de energietransitie. Daarnaast bemoeilijkt de zwakke implementatie door de regering van de EU-doelstellingen voor stikstof en water het klimaatbeleidslandschap.

De terughoudendheid van Nederland om een sterke EU 2040 klimaatdoelstelling te steunen weerspiegelt een voorzichtige benadering van internationale verplichtingen. Deze houding wordt weerspiegeld in de plannen van de regering om de inspanningen voor de EU-doelstellingen voor stikstof en water verder af te zwakken. Hoewel het land veel beleid van de vorige regering voortzet, suggereert het huidige traject een conservatiever pad op bepaalde gebieden. Deskundigen waarschuwen dat een terugval de voorbeeldige status van Nederland op de mondiale klimaatranglijst kan ondermijnen.