Nederland: potentiële AI-grootmacht van Europa
Nederland heeft het potentieel om de AI-grootmacht van Europa te worden. Het land vertegenwoordigt 8% van het AI-talent in Europa.
Published on July 28, 2025
.png&w=3840&q=75){kind=small}
Als hoofdredacteur is Aafke verantwoordelijk voor de artikelen en eventcontent, maar ze schrijft ook graag zelf. Ze maakt complexe zaken toegankelijk en vertelt de verhalen achter technologie.
Nederland beschikt over een uitzonderlijk groot AI-talentpool, maar moet nog flinke stappen zetten om zijn leiderschapspositie in Europa te verzekeren. Ondanks de hoge concentratie van AI-experts ervaart het land ook een opmerkelijk lage acceptatie van AI-oplossingen onder burgers. Met een ambitieus 8-puntenplan willen Prosus, Dealroom.co en Techleap de Nederlandse AI-sector een boost geven, variërend van het aantrekken van toptalent tot het lanceren van AI-'maanschoten'. De toekomst van Nederland als 'AI-maker' in plaats van 'AI-nemer' staat op het spel.
De Nederlandse AI-kracht: Talent en Uitdagingen
Ondanks dat Nederland slechts 2,8% van de Europese bevolking vertegenwoordigt, herbergt het maar liefst 8% van de totale AI-talentpool in Europa. Dit maakt Nederland tot een van de meest ervaren AI-hubs, met een mediaan van 9,5 jaar werkervaring onder AI-professionals. Bovendien is het land een magneet voor internationaal talent; 23% van de AI-professionals komt van buiten Europa. Amsterdam fungeert als het nationale AI-centrum, waar 37% van alle Nederlandse AI-talenten gevestigd is, wat neerkomt op ongeveer 7000 professionals. Hiermee staat Amsterdam op de vijfde plaats van grootste AI-hubs in Europa. Echter, ondanks deze indrukwekkende cijfers, kampt Nederland met een opmerkelijk wantrouwen ten opzichte van AI-oplossingen, waarbij slechts 43% van de bevolking AI semi-regelmatig gebruikt. Dit contrast tussen een overvloed aan talent en een relatieve terughoudendheid in adoptie vormt een paradox die de verdere ontwikkeling van het AI-ecosysteem in de weg kan staan.
Een routekaart voor AI-leiderschap
Het door Prosus, Dealroom.co en Techleap gepresenteerde 8-puntenplan is een ambitieuze poging om Nederland te positioneren als leider in de Europese AI-sector. Dit plan omvat concrete acties op verschillende cruciale gebieden. Allereerst wordt ingezet op 'AI-soevereiniteit', waarbij Nederland een onafhankelijke positie moet verwerven op het gebied van AI-technologie. Daarnaast is het de bedoeling om van Amsterdam een bruisende 'AI-hub' te maken, die talent en investeringen aantrekt. Het aantrekken van toptalent is een ander belangrijk speerpunt, evenals het vergroten van de beschikbaarheid van groeikapitaal voor AI-startups. Ook het aantrekken van grote techbedrijven wordt gezien als essentieel voor het stimuleren van het AI-ecosysteem. Verder is het noodzakelijk om het bewustzijn en de acceptatie van AI onder de Nederlandse bevolking te vergroten. Het lanceren van ambitieuze 'moonshot'-projecten moet leiden tot baanbrekende innovaties. Ten slotte speelt de overheid een cruciale rol als katalysator voor innovatie. Door deze acties te implementeren, kan Nederland zijn potentieel als AI-grootmacht realiseren.
De noodzaak van collectieve ambitie en investeringen
Constantijn van Oranje, Special Envoy bij Techleap, benadrukt dat het Nederlandse AI-ecosysteem barst van het potentieel, maar dat dit niet genoeg is om te winnen. Ondanks de aanwezigheid van toptalent, een traditie van wetenschappelijke excellentie en een groeiende gemeenschap van founders die maatschappelijke uitdagingen aanpakken, is er nog geen sprake van een samenhangend geheel. Van Oranje pleit voor het verhogen van de collectieve ambitie door fors te investeren in startups en een meer verbonden nationale AI-infrastructuur, zoals de nationale AI Giga Factory. Jelle Prins, medeoprichter van Cradle, waarschuwt dat Nederland het risico loopt zijn welvaartsstaat niet te kunnen financieren als de industrieën afhankelijk worden van AI die in de VS is ontwikkeld. Hij benadrukt dat het nu tijd is om zwaar te investeren om controle te krijgen over deze fundamentele technologie. Deze oproepen tot actie onderstrepen de urgentie om de kansen die de Nederlandse AI-sector biedt te benutten en de uitdagingen aan te pakken die een succesvolle ontwikkeling in de weg staan.
Jelle Prins, Cradle oprichter: ‘Ik dacht: beter dan bij Uber gaat het niet worden, mijn hoogtepunt is geweest’
Hij was de eerste werknemer van Uber, ontwikkelde de Coronamelder-app en richtte miljoenen startup Cradle op. Wij spraken Prins op TNW over Fingerspitzengefühl, fuck-ups en ondernemen in Europa.
Nederland in vergelijking met andere AI-hubs
Hoewel Nederland een sterke positie inneemt op het gebied van AI-talent, zijn er andere Europese hubs die op bepaalde aspecten beter presteren. Zo staat Amsterdam op de achtste plaats in Europa als het gaat om het AI-startup ecosysteem, en verliest het momentum ten opzichte van andere steden. Nederland scoort ook lager op het gebied van groeikapitaal en wetenschappelijke impact, met een zesde plaats in de Global Tech Ecosystem Index 2025. Het land blinkt uit in specifieke verticale sectoren zoals Finance, Food en Climate/Energy, maar mist momentum in meer algemene, populaire AI-toepassingen. Om een leidende positie te verwerven, moet Nederland zich niet alleen richten op het aantrekken van talent, maar ook op het creëren van een aantrekkelijk klimaat voor AI-startups en het stimuleren van wetenschappelijk onderzoek. Door te leren van succesvolle AI-hubs in Duitsland (Merantix), Frankrijk (Station F), het Verenigd Koninkrijk (London AI Hub), Zweden (AI Sweden) en Zwitserland (ETH AI Center), kan Nederland zijn eigen unieke aanpak verder ontwikkelen.
De rol van AI in de toekomstige economie
De verschuiving van arbeid naar AI-modellen herdefinieert de economie, waarbij waarde steeds meer wordt gecreëerd door slimme algoritmes. In dit nieuwe paradigma is het cruciaal om een 'AI-shaper' te zijn, in plaats van een 'AI-taker'. Dit betekent dat Nederland niet alleen AI-technologie moet implementeren, maar ook zelf moet ontwikkelen en vormgeven. Door te investeren in AI-onderwijs, onderzoek en startups kan Nederland een voorsprong opbouwen en een belangrijke speler worden in de toekomstige AI-gedreven economie. Het is essentieel dat de Nederlandse overheid, bedrijven en kennisinstellingen samenwerken om een ecosysteem te creëren waarin AI-innovatie kan floreren. Alleen op die manier kan Nederland zijn welvaart behouden en een leidende rol spelen in de digitale transformatie.
