Nederland komt met AI-strategie om wereldwijde regels te creëren

Tijdens de AI Summit Brainport, een conferentie over kunstmatige intelligentie in Eindhoven, kondigde minister van Buitenlandse Zaken David van Weel vandaag een Nederlandse bijdrage voor een internationale AI-strategie aan. Deze strategie moet het Nederlandse AI-beleid “toekomstbestendig” maken en ervoor zorgen dat kunstmatige intelligentie een vaste plaats krijgt binnen het diplomatieke, economische en veiligheidsbeleid van het land.

“We werken binnen de hele rijksoverheid aan toekomstbestendig AI-beleid voor Nederland,” zei Van Weel. “Daarnaast werk ik nauw samen met andere ministeries aan een internationale AI-strategie. We zijn een van de eerste landen die hier daadwerkelijk mee bezig zijn, in het besef dat AI onderdeel zal zijn van alles wat we in een internationale context doen. Dat vraagt om diplomatieke inspanningen in Brussel, in multilaterale instellingen en met gelijkgestemde partners.”

Volgens Van Weel moet deze strategie het binnenlandse AI-beleid verbinden met de diplomatieke inzet van Nederland - binnen de Europese Unie, de NAVO en de Verenigde Naties - om zo invloed uit te oefenen op de wereldwijde regels voor AI. Nederland wil daarbij een voortrekkersrol spelen in het definiëren van verantwoord gebruik, in plaats van af te wachten tot grootmachten als de Verenigde Staten en China de toon zetten.

Balans tussen innovatie en regulering

Van Weel benadrukte dat Europa een betere balans moet vinden tussen innovatie en regelgeving. Hij waarschuwde dat Brussel het risico loopt om een “Silicon Valley van regelgeving” te worden. Regels voor ethisch AI-gebruik zijn essentieel, zei hij, maar ze mogen de innovatiekracht van Europa niet belemmeren.

“Wij willen versnellen, maar op een veilige manier,” aldus Van Weel. Hij verwees naar eerdere initiatieven zoals RE-AIM, het Nederlands-Koreaanse project over verantwoord AI-gebruik in de militaire sector. Dat initiatief, gestart in 2023, bracht overheden, bedrijven en maatschappelijke organisaties samen om richtlijnen te ontwikkelen voor autonome systemen. Een van de daaruit voortgekomen VN-resoluties over AI in defensie werd vorige week nog door de Europese Unie aangenomen.

Veiligheid en ethiek zijn onlosmakelijk verbonden

AI, waarschuwde Van Weel, verandert de internationale veiligheid razendsnel. Hij noemde de AI-gestuurde drones die onlangs het Belgische luchtruim binnendrongen als voorbeeld van de snelheid waarmee technologie zich ontwikkelt. In Oekraïne wordt AI dagelijks ingezet om satellietbeelden te analyseren, vijandelijke posities te identificeren en inkoopprocedures terug te brengen van jaren naar dagen.

Dergelijke innovaties versterken de defensie, maar roepen ook diepgaande ethische en veiligheidsvragen op. “Blijft de mens de controle houden, of nemen de machines het over?” vroeg Van Weel zich af. “En hoe kunnen we verantwoordelijk worden gehouden voor beslissingen over leven en dood die door algoritmes worden genomen?”

De minister vergeleek de opkomst van AI met de uitvinding van de atoombom: een grensverleggende technologie waarvan de gevolgen nog niet te overzien zijn. Maar in tegenstelling tot kernwapens ontwikkelt AI zich geleidelijk, waardoor het moeilijker is om tijdig regels te stellen.

Diplomatie voor het digitale tijdperk

Van Weel maakte duidelijk dat AI allang geen nicheonderwerp meer is voor technici, maar een kernthema van het buitenlands beleid. Nederland wil volgens hem vooroplopen door zijn technologische kracht, ethische normen en diplomatieke netwerk te combineren om de mondiale AI-governance vorm te geven.

“Samenwerking op het gebied van technologische diplomatie maakt Nederland sterker,” besloot hij. “AI heeft de wereld veranderd en stil blijven staan is geen optie.”