Nederland is goed in kwantumonderzoek, maar niet in de commerciële executie daarvan: ‘Bouw een sterk verhaal rondom je product’

Allemaal wachten we erop: de disruptieve kracht van een universele kwantumcomputer. Nederland heeft zichzelf binnen het Europese ecosysteem als een van de belangrijkste spelers gepositioneerd. De sector staat bekend om zijn innovatieve onderzoek en een ecosysteem dat intensief samenwerkt. Een paar weken geleden werd bekend gemaakt dat de nieuwste Europese quantumcomputer naar Amsterdam komt.

Toch kampt de sector ook met aanzienlijke uitdagingen. Want ondanks dat er in Nederland heel veel onderzoek wordt gedaan naar kwantumcomputing (10% van de Europese kwantum patentaanvragen komt uit Nederland), hebben bedrijven moeite met het aantrekken van private investeringen die nodig zijn voor commercieel succes. Nederlandse ondernemers met een technisch idee halen lastig financiering binnen om de eerste moeizame jaren te overbruggen. Waar PsiQuantum uit de Verenigde Staten al $665 miljoen van investeerders ontving, moet het Enschedese QuiX het met €5,5 miljoen doen. Naar verwachting is er in totaal €1 tot 2 miljard nodig om de huidige 14 startups rendabel te maken, met naar verwachting €150 tot 300 miljoen euro in 2024 (Vaessen et al., 2023).

Informatie over hoe dat precies kan, en hoe bedrijven daar verandering in kunnen brengen, kon de Azerbeidjaanse Nargiz Najaf nergens vinden. Ze besloot haar masterthesis (Quantum Leap: Catalysing Private Investment in the Dutch Quantum Computing Ecosystem) voor de Rotterdam School of Management er aan te wijden.

Financiële verschillen

Misschien is het grootste voordeel van de sector ook zijn grootste valkuil: de sector is sterk afhankelijk van overheidsfinanciering. En dat beperkt het groeipotentieel. Van 2019 tot 2024 werd er in Nederland voor bijna €1 miljard in kwantum geïnvesteerd. Daarvan komt €615 miljoen uit Den Haag, dat kwantum een van de sleuteltechnologieën maakte – en daarmee prioriteit geeft. Halverwege 2024 bedroegen de private financieringsbijdragen aan Nederlandse kwantumbedrijven ongeveer €60 miljoen, een aanzienlijk tekort vergeleken met de publieke investeringen die tot nu toe zijn toegewezen. Vóór dit jaar waren particuliere investeringen nog schaarser, met slechts iets meer dan €40 miljoen geïnvesteerd vóór 2024.

Hoewel publieke financiering een waardevolle basis vormt, kunnen kwantumbedrijven moeilijk opschalen zonder een substantiële instroom van private investeringen. Hierin loopt Nederland achter, vooral in vergelijking met landen zoals de Verenigde Staten en zelfs Duitsland, waar de betrokkenheid van de privésector veel prominenter is.

Ter vergelijking: in Frankrijk heeft de overheid ongeveer €2 miljard toegezegd aan kwantuminvesteringen, terwijl Duitsland volgens de laatste update €4,9 miljard heeft toegewezen. Particuliere financiering speelt ook een belangrijke rol. Frankrijk zag naar verluidt ongeveer €800 miljoen euro aan particuliere investeringen, voor Duitsland is dit bedrag niet bekend.

Invest-NL's Deep Tech Fund zet stappen om de toekomst van kwantumtechnologie te ondersteunen

InvestNL-rapport duikt in het Nederlandse kwantumecosysteem en belicht belangrijke spelers, investeringsstrategieën en de potentiële impact op het wereldtoneel.

De grootste troef

De grootste troef van de Nederlandse kwantumsector? “Een hele sterke waardeketen”, aldus Najaf. “De Nederlandse kwantum (computing) startups hebben allemaal hun eigen rol in de waardeketen. Er is niet veel overlap – het ene bedrijf maakt de chips, een ander de kabels, enzovoort. Dit leidt ertoe dat de bedrijven vaak samenwerken aangaan.” Publieke initiatieven, zoals Quantum Delta NL, spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van dit samenwerkingsverband.-

Idealistische aanpak

Najaf voerde gesprekken met elf professionals uit de sector. Het viel haar op dat nagenoeg iedereen over een idealistische, intrinsieke drijfveer beschikt om impact te maken. “In Nederland is bijna iedereen die in de sector werkt (oud) wetenschapper. Veel van hen denken een goed product zichzelf wel zal vermarkten. Dat is niet zo – het is belangrijk om een merk op te bouwen, het product op de juiste manier in de markt te zetten.”

Wanneer ze tijdens interviews op de man af vroeg: ‘Hoe denk je investeerders te kunnen aantrekken?’ antwoordde bijna iedereen dat een marketing- en commerciële afdeling belangrijk is. “Terwijl veel bedrijven hun commerciële afdeling niet volledig benutten, sommige hebben er zelfs geen. In Duitsland is het commerciële aspect veel beter ontwikkeld. Ook in Frankrijk en Finland zijn er kwantumbedrijven die naam maken. In Nederland moeten de echt grote bedrijven nog doorbreken.”

Prioriteit geven aan de commerciële executie

Dus: Nederland is goed in kwantumonderzoek, maar veel minder goed in de commerciële executie daarvan. Een van de belangrijkste uitdagingen die Najaf identificeerde, is het gebrek aan een duidelijke commerciële route voor kwantumbedrijven. Het is dan ook haar belangrijkste aanbeveling voor de Nederlandse kwantumsector: geef een commerciële afdeling prioriteit. “Zorg ervoor dat de mensen die op die afdelingen werken, snappen wat ze verkopen. Creëer een verhaal rondom je product, en zorg ervoor dat investeerders snappen wat je van plan bent.”

Naast een lange aanlooptijd en technologische onzekerheid, spelen ook hoge ontwikkelingskosten van kwantumtechnologie, de lange termijn voor rendement en een algemeen gebrek aan begrip bij investeerders over de complexiteit bij aan de terughoudendheid van investeerders. “Ook daarin kan een sterk verhaal rondom een kwantumpro69duct het verschil maken. Het is heel belangrijk om goed aan investeerders te kunnen uitleggen waar je mee bezig bent”, aldus Najaf. “Nederlandse kwantumsector kan een ongekende impact maken, zolang het het commerciële aspect niet uit het oog verliest.”

Kwantumcomputers gaan geneeskunde transformeren door snellere ontdekking van medicijnen

Effectievere behandelingen en snellere ontwikkelingscycli liggen in het verschiet dankzij kwantumcomputing. Europese pioniers op het gebied van gezondheidstechnologie leiden deze innovatie.

Leren van andere markten

In haar onderzoek vergeleek Najaf de Nederlandse kwantummarkt met andere belangrijke markten in Europa en de Verenigde Staten. Zo is de Duitse markt bijvoorbeeld meer commercieel georiënteerd, met een sterkere betrokkenheid van de privésector en een grotere focus op productontwikkeling. In Duitsland zijn kwantumstartups succesvoller in het aantrekken van privaat kapitaal omdat ze eerder in hun levenscyclus een commerciële mentaliteit aannemen door producten te ontwikkelen die aantrekkelijk zijn voor investeerders.

Evenzo profiteert de Amerikaanse markt van een meer risicotolerante investeringscultuur, waarbij durfkapitaalbedrijven en angel investors sneller bereid zijn om opkomende technologieën te ondersteunen, ook in een beginstadium. In Nederland is de benadering voorzichtiger, met een sterkere focus op academisch onderzoek en minder op snelle commercialisering.

Najaf wijst op voorbeelden uit Finland (IQM haalde eerder dit jaar €4 miljoen op) en Frankrijk, waar een paar bekende kwantumstartups internationale erkenning hebben gekregen – onder andere door hun sterke commerciële strategie. “Een sterkere commerciële focus is essentieel voor het succes in de Nederlandse kwantumsector”, besluit de econoom.

Inmiddels heeft Najaf een roadmap opgesteld waarin de stappen bedrijven op welk moment in hun ontwikkeling zouden moeten maken staan uitgelegd. “De Nederlandse kwantumsector heeft zoveel potentie, het zou zonde zijn als die potentie naar het buitenland verdwijnt.”

Wil je in contact komen met Nargiz Najaf? Stuur een mailtje naar en ik link jullie aan elkaar!