Muggenradar Europa: jouw gids voor een prikvrije vakantie

Wie kent het niet: je bent lekker op vakantie, drinkt een wijntje op het balkon, om vervolgens lekgeprikt te worden. Op veel populaire Europese vakantiebestemmingen zorgen muggen voor flink wat overlast. Bepaalde soorten, zoals de Aziatische tijgermug, kunnen zelfs gevaarlijk zijn. Wij maakten een overzicht van de ‘priklocaties’ in Europa zodat je beter voorbereid op reis kunt.

De huissteekmug

Laten we beginnen met de gewone huissteekmug, Culex pipiens. Deze mug is niet alleen in Nederland alomtegenwoordig. Hij komt voor in heel Europa. Behalve IJsland en de Faeröer, vanwege het koude en winderige klimaat. Wil je verzekerd zijn van een huis-tuin-keuken mugvrije vakantie, dan zijn deze twee locaties dus een optie.

Vooral in landen als Griekenland, Italië, Spanje en Zuid-Frankrijk is de huissteekmug in de zomer flink actief. In Griekenland bijvoorbeeld, vooral op toeristische plekken zoals Kreta, Rhodos, Korfoe en de Peloponnesos, waar warm weer en stilstaand water zorgen voor ideale broedplaatsen. 

Niet iedereen is zich ervan bewust dat de gewone huissteekmug het Westnijlvirus kan verspreiden: een ziekte voor het eerst ontdekt in Oeganda in 1937. Dit virus veroorzaakt meestal griepachtige klachten, maar kan in zeldzame gevallen leiden tot ernstige hersenontstekingen. In Europa raakten in 2023 698 mensen besmet met het westnijlvirus, vooral in Griekenland, Italië en Roemenië. Er overleden 64 mensen. Er is nog geen vaccin tegen de ziekte.

De kans op ziekteoverdracht in Nederland is momenteel nog klein, omdat de mug hier meestal geen contact heeft met geïnfecteerde personen (de virussen moeten eerst bij de mug terechtkomen). 

Om besmetting met het Westnijlvirus, en natuurlijk ook gewoon die vervelende muggenbulten, te voorkomen, kun je:

• muggenwerende middelen gebruiken (zoals DEET)
• ‘s avonds en ‘s nachts lange mouwen en broeken dragen
• ramen en deuren goed sluiten of voorzien van horren

Overzicht van de verspreiding van de gewone huismug in Europa. Bron: Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding

De Aziatische tijgermug

Dan de Aziatische tijgermug: de Aedes albopictus. Dit is een invasieve muggensoort. De tijgermug komt, zoals de naam suggereert, van oorsprong uit Zuidoost-Azië, waar vocht en warmte zorgen voor ideale broedplekken. Maar door klimaatverandering verspreidt de soort zich nu ook steeds verder over Europa. In tien jaar tijd breidde de mug zich uit van 114 regio’s in 8 landen naar 337 regio’s in 13 landen, en rukte daarbij steeds verder op naar het noorden.

De tijgermug werd voor het eerst in Europa gezien in Albanië in 1979. Inmiddels komt hij voor in meer dan een dozijn Europese landen, ook op bekende vakantiebestemmingen. Bijvoorbeeld in Noord- en Midden-Italië (bijv. Toscane, Lombardije, Emilia-Romagna) en in Frankrijk (Côte d’Azur, Provence, en delen van Occitanië). Dit jaar is ‘ie ook al In Nederland gesignaleerd. Niet eenmalig: in tientallen gemeenten in Nederland is deze muggensoort inmiddels waargenomen.

Hij is zwart met witte strepen en steekt overdag — in tegenstelling tot veel andere muggensoorten, die vooral rond zonsopkomst en zonsondergang actief zijn. Je vindt tijgermuggen vooral in stedelijke gebieden en in de buurt van water. 

Deze muggen zorgen niet alleen voor jeuk. Ze kunnen ook ziektes overbrengen zoals knokkelkoorts. Daarbij krijg je koorts en hevige spierpijn. Ook zika komt voor. Dat virus kan bij zwangere vrouwen ernstige geboorteafwijkingen veroorzaken. Voor knokkelkoorts bestaat er een vaccin; voor zika nog niet.

De preventietips tegen beten van de huissteekmug werken ook bij de Aziatische tijgermug. Daarnaast helpt een ventilator, omdat deze muggensoort moeite heeft om tegen de luchtstroom in te vliegen.

Overzicht van de verspreiding van de Aziatische tijgermug in Europa. Bron: Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding

De gelekoortsmug

Tot slot stippen we de gelekoortsmug aan: de Aedes aegypti. Deze soort heeft, net als de tijgermug, ook zwart met witte strepen op zijn poten en lichaam. De naam zegt het al: deze soort verspreidt gele koorts. De infectie veroorzaakt niet altijd symptomen: ongeveer één op de vijf besmette personen wordt daadwerkelijk ziek. De klachten variëren sterk, van milde griepachtige verschijnselen tot hoge koorts met bloedingen. Ongeveer 10% van de patiënten overlijdt aan gele koorts. Een specifieke behandeling voor deze ziekte bestaat (nog) niet.

In Nederland komt de gelekoortsmug niet voor. Zoomen we uit, dan zien we dat de muggensoort in Europa alleen te vinden is op Madeira en in een regio van Noordoost-Turkije. 

Madeira is een populaire vakantiebestemming, waar cruiseschepen soms wel 12.000 dagtoeristen tegelijk in de straten van het centrum van Funchal laten rondlopen. Toch hoeven toeristen en inwoners van Madeira zich niet direct zorgen te maken. De gelekoortsmug komt voor op het eiland, maar het gelekoortsvirus zelf nog niet. Zonder het virus kan er geen gele koorts ontstaan. Daarom is een vaccinatie tegen gele koorts voor een tripje naar Madeira niet nodig.

Overzicht van de verspreiding van de gele koortsmug in Europa. Bron: Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding

Destination: data

Waar zijn de schoonste wateren van Europa om in te zwemmen? Waar kun je genieten van meer zonuren? Deze zomer duiken we in wat cijfers over de populairste bestemmingen van Europa.

Bekijk Destination: data