Innovatie is een achtbaanrit
In een serie blogposts geeft Marco Coolen een inkijkje in zijn werk als Nederlands en Europees octrooigemachtigde bij AOMB.
Published on September 7, 2025
Marco, octrooi-expert bij AOMB sinds 2013, deelt op IO+ zijn expertise op over octrooien: hoe ze werken, waarom ze belangrijk zijn en wanneer ze hun waarde verliezen.
Loop eens door de Efteling. Of welk ander pretpark dan ook. Kijk om je heen terwijl je staat te wachten voor de volgende achtbaan. Al die stalen constructies, loopings en veiligheidssystemen? Gebouwd op een stapel verlopen patenten.
We staan er zelden bij stil, maar vrijwel elke innovatie in de achtbaanwereld was ooit beschermd. En juist doordat die patenten inmiddels verlopen zijn, kunnen nieuwe ontwerpen steeds weer verder bouwen op oude vondsten.
Van slee naar sensatie: hoe het begon
De eerste voorlopers van de achtbaan stammen al uit de 17e eeuw. IJzige glijbanen in Rusland, waar mensen met sleeën naar beneden gleden. Leuk, maar nog ver verwijderd van de achtbanen zoals wij ze nu kennen.
De doorbraak kwam eind 19e eeuw. In Pennsylvania werd een kolentrein omgebouwd tot toeristische attractie. Niet veel later bouwde LaMarcus Thompson in 1885 zijn beroemde Switchback Railway op Coney Island. Voor zijn ontwerp vroeg hij een patent aan: het eerste echte achtbaanpatent ter wereld.
Met dat patent werd een nieuwe industrie geboren.
Marco Coolen, AOMB. Foto © Bart van Overbeeke
Veiligheid als katalysator voor innovatie
Innoveren is vaak niet alleen een kwestie van harder, hoger en sneller. Ook veiligheid speelt een sleutelrol.
Een van de belangrijkste uitvindingen kwam van John Miller in 1919. Hij bedacht het onderwiel dat onder de rails grijpt, waardoor karretjes niet meer van de baan konden vliegen. Dankzij dat ene gepatenteerde onderdeeltje werden loopings, kurkentrekkers en de fantastische Python in de Efteling mogelijk.
Zonder die innovatie had de moderne achtbaan er totaal anders uitgezien.
Van octrooi naar algemeen goed
Patenten zijn tijdelijk. Na verloop van tijd verliest een octrooi zijn exclusiviteit. De kennis wordt dan vrij beschikbaar. En juist daardoor kan de industrie verder bouwen:
- Het wiel van Miller werd standaard.
- Thompson's baanontwerp is inmiddels basiskennis.
- Moderne veiligheidssystemen bouwen voort op generaties oude ideeën.
Achter elke bocht, elk harnas en elk railstuk schuilt een keten van innovaties. Iedere nieuwe generatie ontwerpers kon voortbouwen op wat eerder gepatenteerd was.
Innovatie bouwt op verlopen patenten
Dit principe geldt niet alleen voor achtbanen. In vrijwel elk vakgebied zie je dezelfde dynamiek:
- Iemand vindt iets uit en beschermt het met een patent.
- Jaren later vervalt het patent.
- Nieuwe generaties ondernemers gebruiken die kennis als startpunt voor verdere innovatie.
Verlopen patenten vormen zo de stille fundering onder een bloeiende economie van continue vernieuwing.
Patenten zijn tijdelijk, vooruitgang is blijvend
Als je straks weer in de Python zit, denk dan even aan al die uitvinders die jouw rit mogelijk hebben gemaakt. Hun ideeën waren ooit exclusief beschermd, maar zijn nu vrij speelveld geworden voor de volgende generatie engineers.
En precies dáárom zijn patenten zo waardevol. Ze stimuleren innovatie door tijdelijk bescherming te geven en daarna ruimte te scheppen voor nieuwe uitvindingen. Elk schroefje, elke looping, elke bocht: allemaal gebouwd op schouders van vroegere genieën.
Innovatie is één grote achtbaanrit en verlopen patenten zorgen dat de baan steeds langer, spectaculairder en spannender wordt.
De wereld van de octrooien
Aan de hand van Nederlands en Europees octrooigemachtigde Marco Coolen (AOMB) krijgen we een beter inzicht in de wereld van octrooien en patenten. Hoe werkt het, waarom zijn ze belangrijk, maar ook: wanneer verliezen ze hun nut?
Bekijk De wereld van de octrooien