Innovatiebeleid: deze partijen faciliteren vooruitgang

Morgen gaat Nederland naar de stembus. Dat betekent dat je nog één dag de tijd hebt om je te verdiepen in waar de partijen voor staan. Veel partijen geven in hun verkiezingsprogramma’s aan ‘toekomstgericht’ te zijn. Maar hoe innovatief stemden zij afgelopen regeerperiode daadwerkelijk in de Tweede Kamer? De redactie van IO+ zocht het uit. In dit artikel specifiek: we zochten uit welke partijen bovenaan staan als het gaat om de randvoorwaarden van innovatie, zoals subsidies en regelgeving voor startups.

Nederland en innovatie: die twee lijken goed samen te gaan. Op het European Innovation Scoreboard (EIS), dat de prestaties van EU-landen op het gebied van onderzoek en innovatie meet, staat Nederland in 2025 op de derde plek. Daarmee hoort ons land bij de Europese top van innovatieleiders.

Mocht Nederland deze plek willen behouden, dan is er de komende jaren echter wel werk aan de winkel. Want uit het onderzoek blijkt bijvoorbeeld ook dat Nederland niet goed is in het commercialiseren van kennisintensieve en innovatieve producten. Om innovatie beter te commercialiseren, zijn onder meer duidelijke randvoorwaarden nodig die de overheid moet ondersteunen. Denk aan investeren in fieldlabs en proeftuinen of aan gerichte subsidies voor startups.

Veel politieke partijen lijken zich daarvan bewust en beloven sterk in te zetten op innovatiebeleid de komende periode. “We investeren in een sterke, innovatieve en schonere economie”, schrijft de SP in haar verkiezingsprogramma. De VVD: “Wij zetten in op innovatie, internationale concurrentiekracht en het vrij verhandelen van onze kennis en producten wereldwijd.” Mooie beloften, maar wie wil weten of een partij haar beloftes nakomt, kijkt onder meer naar het stemgedrag van de afgelopen regeerperiode.

De Haagse Innovatiecheck: D66 en Volt aan kop

Voor ons onderzoek De Haagse Innovatiecheck keken we naar de subcategorie community. Deze gaat dus over de randvoorwaarden voor innovatie, zoals beleid, regelgeving en kennismigratie. Denk aan subsidies voor innovatieve projecten, steun voor startups en beleidsmaatregelen die samenwerking en kennisuitwisseling bevorderen.

De dataset voor community bestaat in totaal uit 76 stemmingen. We keken naar stemmingen in de afgelopen regeerperiode (van 2 juli 2024 en 3 juni 2025), inclusief moties, amendementen en wetgevingen. Per fractie werd een pro-innovatiescore berekend door de stemmingen en het sentiment van de moties tegen elkaar af te wegen. 

Het resultaat: D66 en Volt delen de eerste plek (72,6%), terwijl PVV (24,2%) en PvdD (41,9%) het laagst scoren.

Innovatiebeleid hoog op de agenda

Net zoals in de verkiezingsprogramma’s, komt ook in de stemmingen naar voren dat veel partijen een sterk innovatiebeleid in Nederland willen. Zo dienden de leden Krul en Van Dijk een motie in, waarin zij vroegen om in het aangekondigde actieplan innovatie een concreet voorstel op te nemen voor een eenvoudiger en beter werkende innovatie-infrastructuur. De motie kreeg steun van alle partijen.

Volt staat dus op de (gedeelde) eerste plek. Zo diende Laurens Dassen een motie in waarin hij vroeg om in kaart te brengen hoe de hightechmaakindustrie de nodige private en publieke middelen kan krijgen om weer te groeien. De PVV en de PvdD zijn de enige twee partijen die tegen stemden. 

Volgens Volt moet er ook op Europees niveau veel gebeuren om het innovatiebeleid te versterken. Zo dienden Laurens Dassen en Inge van Dijk een motie in om met de Eurocommissaris in overleg te gaan over manieren waarop start-ups minder regeldruk kunnen ervaren — bijvoorbeeld via nieuwe rechtsvormen als de Innovative European Company of EU Inc. Daarmee wordt geprobeerd één gezamenlijke Europese startup-organisatie op te zetten.

D66 deelt de eerste plek met Volt en diende ook een aantal moties in rondom innovatiebeleid. In een daarvan vraagt Joost Sneller om een plan van aanpak zodat Nederland in 2030 het Europese ambitieniveau van 17% innovatiegerichte aanbestedingen haalt.

In een opiniestuk gaat Sneller dieper in op wat er moet gebeuren om de Nederlandse innovatiekracht te verbeteren. Ook hij zegt, net als Dassen, dat er op Europees niveau nog veel moet gebeuren:

De uitslag van de verkiezingen bepaalt of Nederland de komende jaren vol inzet op innovatiebeleid — of juist gas terugneemt. Of partijen als D66 en Volt hun pro-innovatieve koers kunnen voortzetten, hangt af van de nieuwe verhoudingen in de Kamer.