Inkijkje in Radboudumc laat zien: AI is véél meer dan een hype

Een AI-systeem scant echo’s om risico’s tijdens de zwangerschap te signaleren. Een ander systeem helpt bij het ontwerpen van protheses. Het zijn slechts enkele voorbeelden van hoe AI de zorg de afgelopen jaren ingrijpend verandert. Tijdens een persreis van New Dutch kreeg ik een exclusief kijkje in het Radboudumc. Startups, spinoffs, een radioloog en andere experts vertelden openhartig over hun werk met AI. Niet alleen de successen kwamen voorbij, ook de momenten waarop de techniek juist tekortschiet. “Een AI-model deed het slechter dan een beginnende radioloog”, zegt radioloog Merel Huisman.

Krantenkoppen, tv-programma’s, gesprekken met vrienden en collega’s. Tegenwoordig hoor ik zo ontzettend veel over AI dat het, eerlijk gezegd, niet altijd evenveel impact meer maakt. Maar in het Radboudumc kwam het allemaal wel heel dichtbij. Er lag een beenprothese op tafel. En we kregen een videobeeld te zien van een AI die een vernauwing in een bloedvat markeert. Samen met collega-journalisten uit binnen- en buitenland bezocht ik Nijmegen. De reis werd georganiseerd door het New Dutch-initiatief, een samenwerking van RVO, het Nederlands Bureau voor Toerisme & Congressen en 16 Nederlandse regio’s.

De BabyChecker

Of het nu gaat om onderzoek in een vroeg stadium of om AI-systemen die al volop worden toegepast: AI is overal terug te vinden in het universitair medisch centrum, zegt Louise Hoppel, Community Manager Data & AI. Ze noemt een voorbeeld wat mijn aandacht grijpt: de BabyChecker. Dit is een betaalbare en draagbare oplossing om echo's uit te voeren met behulp van een smartphone. De oplossing wordt al actief gebruikt, terwijl onderzoek en ontwikkeling gewoon doorgaan. Meer dan 200 zorgmedewerkers uit 12 landen hebben al ruim 9.000 scans uitgevoerd. Dat gebeurt niet alleen in Nederland, maar bijvoorbeeld ook in Ghana, Kenia, en Malawi.

AI in de radiologie: successen en falen

Dan is het de beurt aan radioloog Merel Huisman. “75% van mijn tijd besteed ik aan hart- en longradiologie. De resterende tijd gaat uit naar AI-onderzoek, onderwijs en governance”, zegt ze.

Ze vertelt dat ze als radioloog dagelijks zo'n 200 beelden bekijkt. Met de huidige AI-software verschijnt er op elk beeld een heatmap die afwijkingen laat zien. AI is al in verschillende gevallen nuttig, aldus de radioloog. “Bijvoorbeeld als tweede beoordeling van mammogrammen, of bij het opsporen van botbreuken.”

Maar, eerlijk is eerlijk: AI doet het niet altijd even goed in de radiologie. Huisman vertelt over een onderzoek dat in 2023 werd gepubliceerd naar de effectiviteit van een AI-model bij het opsporen van beroertes. “De beloofde nauwkeurigheid was 88%. Maar het AI-model deed het slechter dan een beginnende radioloog. Mensen houden van succesverhalen, maar dit is er geen.” Het project moest worden stopgezet. Kortom: de beloften rondom AI kunnen niet altijd worden waargemaakt.

3D-geprinte protheses 

In een kamer verderop krijgen we een presentatie over AI in het 3D Lab: een van de grootste 3D-printlabs in de ziekenhuiswereld. Deze afdeling van het Radboudumc werkt bijvoorbeeld samen met het Masanga Hospital in Sierra Leone. Daar worden 3D-geprinte protheses toegepast. Aan de hand van een scan van een stomp worden protheses ontworpen en geprint. Het meest innovatieve onderdeel van de software is de implementatie van AI waarbij de pasvorm wordt geoptimaliseerd. 

Het lab gebruikt AI bijvoorbeeld ook voor het maken van gezichtsprotheses. AI analyseert gezichten en herkent automatisch de belangrijke delen van het gezicht – iets wat eerder veel tijd en ervaring kostte.

Talloze andere startups

Tot slot krijgen een aantal medtechstartups twee minuten de tijd om te laten zien hoe zij AI gebruiken. Thirona brengt de longen in kaart, wat nodig is voor complexe ingrepen. CARA Lab helpt cardiologen om te beslissen of een patiënt een stent nodig heeft. Het lab gebruikt AI om te kijken hoe de slagaders eruitzien. Zo kunnen ze voorspellen welke vernauwingen gevaarlijk zijn. De video waarop te zien is hoe AI de bloedvaten analyseert, maakt veel indruk op me.

AI: meer dan een hype

De afgelopen weken heb ik veel artikelen gelezen over AI, vaak met de strekking dat het vooral een hype zou zijn. Ik kan me inderdaad goed voorstellen dat niet alle AI-bedrijven die de afgelopen jaren als paddenstoelen uit de grond zijn geschoten, daadwerkelijk zullen blijven bestaan. Maar toen ik na mijn bezoek aan het Radboudumc naar huis reed en nog eens nadacht over wat ik had gezien, besefte ik iets: ik denk dat AI geen hype is. De technologie gaat zo snel vooruit dat ik me nauwelijks kan voorstellen hoe de wereld er over vijf jaar uitziet – en hoe AI ons leven dan zal veranderen.