Hoera! De meter bestaat 150 jaar
De Meterconventie is een belangrijk fundament van onze moderne samenleving.
Published on May 27, 2025
Onze DATA+ expert Elcke Vels duikt in AI, cyber security en innovatie. In haar ‘What if…’ column verkent ze gedurfde scenario’s buiten de status quo.
Iets meer dan 150 jaar geleden vond een belangrijk moment plaats: de ondertekening van de Meterconventie. Deze internationale afspraak vormt het begin van een standaardisatie in meten en maten. Metrologie – de kunst en wetenschap van het meten – vormt de stille kracht achter vrijwel alles wat onze moderne maatschappij soepel laat draaien. “En met de opkomst van autonoom rijden en een flexibel energiesysteem wordt nauwkeurig meten nog belangrijker”, zegt Marijn van Veghel, programmadirecteur bij VSL: het Metrologisch Instituut van Nederland.
We staan er zelden bij stil, maar eenheden als de meter, kilo en ampère vormen de stille basis van onze samenleving. Of het nu gaat om klimaatonderzoek, voedselveiligheid, medische technologie of een stabiele energievoorziening – nauwkeurig meten is simpelweg onmisbaar.
In 1875 was het zover: toen werd de Meterconventie ondertekend door 17 staten. In januari 2021 hadden 63 landen het verdrag ondertekend. Met het verdrag werden drie organisaties in leven geroepen met als doel internationaal tot standaardisering van gewichten en maten te komen.
Een mijlpaal, aldus Van Veghel. “Zonder een gezamenlijke standaard zou het al lastig zijn om een simpel kastje te bouwen, laat staan een vliegtuig of een chipmachine. Dankzij één uniforme set eenheden kunnen we wereldwijd met elkaar afstemmen wat we bedoelen als we het hebben over lengte, gewicht, tijd of temperatuur.”
Maatschappij vereist steeds nauwkeuriger meten
Gestandaardiseerde meetstandaarden waren altijd al handig, bijvoorbeeld voor het verhandelen van goederen. De huidige tijd vraagt echter om steeds nauwkeuriger meten. Van Veghel: “Neem bijvoorbeeld de allereerste computer – een log, groot apparaat. Vergelijk dat eens met je smartphone van nu: vele malen krachtiger, maar verpakt in iets wat in je broekzak past. Alles zit erin – een scherm, audio, batterij – en dat allemaal in een piepklein formaat. Dat betekent echter ook dat elk onderdeel extreem precies opgemeten en geproduceerd moet worden.” Die trend zie je overal terug. In de auto-industrie bijvoorbeeld: we willen zuinigere en betrouwbaardere auto’s, en dat vereist dat alles veel nauwkeuriger op elkaar is afgestemd.
Nederland in de wereldtop
Nederland is altijd goed geweest in nauwkeurig meten. We staan internationaal echt ‘ons mannetje’, aldus Van Veghel. “Dat zie je bijvoorbeeld aan bedrijven als ASML: wereldtop in het maken van extreem precieze chipmachines. Tijdens het productieproces meten ze ook continu of elke laag perfect is aangebracht. Daarvoor gebruiken ze geavanceerde meetsystemen die ze zelf ontwikkelen.” Ook voor de ruimtevaartsector maakt Nederland nauwkeurige meetinstrumenten. Denk aan partijen als TNO die instrumenten ontwerpen voor op satellieten, die gegevens verzamelen over klimaat en luchtkwaliteit.
VSL levert ook een belangrijke bijdrage. “Bij VSL richten we ons vooral op metingen die direct relevant zijn voor de maatschappij en industrie.” Een belangrijk domein is energie, vertelt hij. VSL heeft van oudsher veel expertise in het meten van aardgas. “En hebben we uitgebreid naar LNG, biogas en waterstof. Denk aan het meten van hoeveelheid, samenstelling en zuiverheid – cruciaal bijvoorbeeld voor waterstofauto’s, waar vervuiling de brandstofcel kan beschadigen.” Ook is het instituut actief in de elektriciteitssector. “We meten bijvoorbeeld energieverliezen in transformatoren. Dat is belangrijk om het net efficiënter te maken. Ook kijken we naar slimme meters: hoe zorg je dat ze betrouwbaar blijven, zelfs met alle storingen die moderne apparatuur veroorzaakt?”
Sinds kort speelt VSL ook een rol op het gebied van AI. Moderne machines, zoals bijvoorbeeld in een ziekenhuis, bevatten steeds meer sensoren en leveren dan ook steeds meer meetinformatie aan. Het is een grote uitdaging voor een AI om al die signalen op de juiste manier te interpreteren. Daarbij moet je rekening houden met de herkomst van het signaal en ervoor zorgen dat je niet stuurt op ruis maar op betrouwbare meetwaarden. “Bij zulke toepassingen wil je echt niet dat een AI verkeerde conclusies trekt. Daarom is dit een belangrijk focuspunt in onze roadmap voor dit jaar. We doen dit samen met andere Europese metrologie-instituten.”
Begin juni presenteert VSL samen met andere metrologie-instituten de nieuwe digitalisatiestrategie, tijdens een Europese bijeenkomst. Van Veghel tot slot: “daarmee bouwen we voort op 150 jaar klassieke metrologie en zetten we gezamenlijk de stap naar een digitale toekomst. We gaan er samen voor zorgen dat Europa ook klaar is voor de komende 150 jaar.”
