Hoe VitalFluid met patenten haar bliksemtechnologie beschermt

VitalFluid, de Eindhovense specialist in plasmageactiveerd water, heeft een heldere missie: landbouw duurzamer maken door de kracht van bliksem na te bootsen. Maar achter die ogenschijnlijke eenvoud schuilt een complexe wereld van intellectueel eigendom (IP), octrooien, bedrijfsgeheimen en merkrechten. "Onze technologie - inclusief de toepassing daarvan - is ons kapitaal. Alles wat we ontwikkelen willen we zo goed mogelijk beschermen", zegt Polo van Ooij, CTO van VitalFluid.

Bliksem als oplossing

VitalFluid zet plasma in - feitelijk een gecontroleerde mini-bliksem - om water tijdelijk om te vormen tot een mengsel van actieve moleculen. Dit plasma activated water (PAW) kan vervolgens worden ingezet als natuurlijke bestrijder van schimmels en bacteriën of als groeibevorderaar van gewassen, zonder de schadelijke neveneffecten van chemische bestrijdingsmiddelen.

De technologie biedt een duurzaam alternatief voor traditionele fungiciden, maar maakt het bedrijf ook kwetsbaar voor imitatie. "Je investeert enorm in de ontwikkeling van zo’n technologie. Dan wil je ook zelf de vruchten kunnen plukken", aldus Van Ooij.

Tweesporenbeleid in IP

Bij VitalFluid wordt het intellectueel eigendom opgesplitst in twee hoofdgebieden. "Enerzijds beschermen we de techniek zelf: de plasma-reactor, de elektronica en de processen waarmee we het water activeren", legt Van Ooij uit. "Anderzijds richten we ons op de toepassingen en de unieke samenstelling van het plasmageactiveerd water. Want ook als een concurrent een andere manier vindt om PAW te maken, willen we dat ze niet zomaar onze toepassingen kunnen kopiëren."

Juist dat tweede spoor - de toepassingen - is juridisch complexer. "Bij een apparaat kun je tekeningen maken en exact omschrijven hoe het werkt. Maar als het gaat om de biologische werking van bepaalde moleculen op planten of schimmels, kom je terecht in een grijs gebied waarin patenten minder concreet zijn en formuleringen zorgvuldig gekozen moeten worden."

Hulp van specialisten én RVO

Daarom werkt VitalFluid nauw samen met externe octrooigemachtigden. "Wij schrijven intern de technische documentatie, waarna de patentexperts helpen bij het formuleren van de octrooiaanvragen. Daarbij zoeken we altijd specialisten die goed thuis zijn in het specifieke vakgebied -of het nu fysica, hoogspanningstechnologie of biologie is."

Maar voordat deze externe experts in beeld komen, speelt ook het Octrooicentrum Nederland (onderdeel van RVO) een belangrijke rol. Van Ooij: "Via RVO hebben we trainingen gevolgd over het onderzoeken van je 'freedom to operate' - of je überhaupt de ruimte hebt om je technologie commercieel toe te passen zonder inbreuk te maken op andermans patenten. RVO kan ook quickscans uitvoeren om te toetsen of een innovatie voldoende nieuw en inventief is voor een patentaanvraag." In dit ‘oriënterend octrooionderzoek’ is ook gebruik gemaakt van de IP Smart Scan die het Octrooicentrum aanbiedt.

Dat continue toetsen is een belangrijk onderdeel van het innovatieproces binnen VitalFluid. "Eigenlijk houden we bij elke ontwikkelstap in de gaten of we geen patenten van anderen raken. Het Octrooicentrum van RVO helpt ons daarbij. We gebruiken daarvoor onder meer zoekopdrachten in Espacenet. Je wordt er soms bijna paranoia van, maar het is noodzakelijk. Want een octrooigeschil kan voor een technologiebedrijf als het onze letterlijk 'killing' zijn."

Geen waterdicht systeem

Ondanks alle voorzorgsmaatregelen is het octrooisysteem niet feilloos, geeft Van Ooij toe. "We zien bijvoorbeeld dat in China patenten worden ingediend die grotendeels leunen op kennis die wij al gepubliceerd hebben. Formeel mogen zij daar dan geen octrooi meer op krijgen, maar toch verschijnen die aanvragen. Het toont aan dat octrooibescherming nooit waterdicht is."

Op dit moment beschikt VitalFluid over zes toegekende patenten, maar er staan nieuwe aanvragen op de planning. "We blijven optimaliseren, zowel aan de technische kant als in nieuwe toepassingsgebieden. Naarmate we verder de markt op gaan en meer data verzamelen, komen er ook weer nieuwe innovaties boven drijven die we willen beschermen."

Vitalfluid vlak na het winnen van de Gerard & Anton Award

Bedrijfsgeheimen als aanvullende bescherming

Naast patenten speelt ook geheimhouding een cruciale rol in de IP-strategie van VitalFluid. "Er zijn altijd onderdelen die we bewust niet patenteren, maar als bedrijfsgeheim bewaren. Zeker bij vroege ontwikkeltrajecten hanteren we een strikt need-to-know-principe binnen het team. Alleen de mensen die een bepaalde informatie echt nodig hebben, krijgen toegang." Dat vraagt om een voortdurende afweging. "Idealiter weet iedereen alles. Maar je moet ook realistisch zijn: wat je niet openbaar maakt, kan ook niet door anderen gekopieerd worden."

Ook aandacht voor merkrechten

Naast technologie en bedrijfsgeheimen investeert VitalFluid ook in het beschermen van merknamen en logo’s. Onlangs werd het logo vernieuwd, een proces dat gepaard ging met flinke investeringen. "Het voordeel van een merkregistratie is dat die bescherming levenslang geldt zolang je het merk gebruikt," aldus Van Ooij. "Maar het is wel altijd een strategische afweging of de kosten daarvan opwegen tegen de baten. Je weet tenslotte nooit hoe lang zo’n logo daadwerkelijk meegaat."

Uiteindelijk is IP voor VitalFluid niet alleen een juridische aangelegenheid, maar pure bedrijfszekerheid. "We zeggen hier vaak: onze freedom to operate, of het gebrek daaraan, voelt als een donkere onweerswolk aan de horizon. Je weet niet of de bliksem inslaat, maar áls het gebeurt, kan het je bedrijf verwoesten. Daarom doen we er alles aan om de risico’s te minimaliseren."

Dat zorgt ervoor dat het beschermen van intellectueel eigendom voor VitalFluid geen sluitpost is, maar een strategisch fundament onder het bedrijf. "Het is een continue balans tussen innovatie en bescherming", besluit Van Ooij. "Zonder goed doordachte IP-strategie zouden wij niet kunnen groeien in een concurrerende internationale markt." Met de recente marktintroductie van hun plasmageactiveerde gewasbescherming - gericht op het terugdringen van schimmels zonder chemische fungiciden - begint VitalFluid daar nu ook commercieel de vruchten van te plukken.

Meer over Vitalfluid:

Octrooien vinden: espacenet.com

Meer over het Octrooicentrum Nederland