Hoe een Europese droom zou kunnen botsen op financiële realiteit

In het AI Innovation Center op de High Tech Campus in Eindhoven spreekt Bernardo Kastrup met de kalmte van iemand die al meerdere levens heeft geleefd. Computerwetenschapper, filosoof, ASML-strateeg, founder. En nu, enigszins terughoudend, geeft hij toe: boegbeeld van Europa's meest gedurfde poging om AI-computing vanaf de grond opnieuw uit te vinden.

Euclyd, het bedrijf dat hij iets meer dan een jaar geleden oprichtte, is in korte tijd een fenomeen geworden. Gesteund door giganten uit de industrie – onder wie voormalig ASML-CEO Peter Wennink, de legendarische Intel-ingenieur Federico Faggin, Atul Sinha van Silicon Hive en Elastic-oprichter Steven Schuurman – kwam de start-up eerder dit jaar vanuit het niets op het Europese tech-toneel en domineerde meteen het gesprek. Het was niet alleen de ambitie. Het was de toon: zelfverzekerd, technisch, onbeschaamd groots. Een Europees bedrijf dat spreekt met de amplitude van Silicon Valley.

“Ja, je kunt het opscheppen noemen”, lacht Kastrup. “Het is tongue-in-cheek. Maar we moeten zelfverzekerd zijn. Waarom zouden alleen Amerikanen met ambitie mogen spreken?”

Maar achter de humor schuilt een diepere frustratie - een frustratie die aanleiding gaf tot de oprichting van Euclyd.

“Ik keek om me heen en vroeg me af: wie heeft dit laten gebeuren?”

Toen generatieve AI in 2023 plotseling in het publieke bewustzijn kwam, viel Kastrup iets cruciaals op in de Europese context. Hij zag onderzoekers van wereldklasse, toonaangevende chipapparatuur, een geavanceerde industriële basis, maar geen serieuze pogingen om de volgende generatie silicium te ontwikkelen die de toekomstige AI in datacenters zou aandrijven.

“Ik herinner me dat ik op zoek was naar iemand om de schuld te geven”, zegt hij. “Waarom gebeurt er niets in Europa? Hoe hebben we dat kunnen laten gebeuren?”

Het ongemakkelijke besef kwam snel: er was niemand anders om de schuld te geven. “Wie kon er iets aan doen? Mensen zoals ik. Mensen die ik ken. Dus ja, ik voelde een verantwoordelijkheid.”

Dat verantwoordelijkheidsgevoel bracht hem in een lange periode van geheimhouding. Euclyd zou niets bekendmaken totdat het bedrijf bewijs had dat het idee echt was; bewijs dat hij en zijn vrienden konden vertrouwen. “Als je geld van een durfkapitalist aanneemt en faalt, oké, dat hoort bij het risico van ondernemen”, zegt hij. “Maar het geld van je vrienden verliezen? Dat is iets heel anders.”

Maandenlang werkte het kleine team - veelal collega's uit eerdere chipondernemingen - aan een fundamenteel nieuwe architectuur voor AI-inferentie. Geen GPU-legacy. Geen hergebruikte gaminghardware. Geen snelkoppelingen. Een systeem dat vanaf de basis is opgebouwd. Het vroege ontwerpwerk vond zelfs plaats bij Kastrup thuis, waar hij een simulator had opgezet en lange nachten doorbracht met het schetsen van microarchitecturen, zoals anderen ideeën schetsen in een notitieboekje.

Toen de testchip eindelijk klaar was en Samsung ermee instemde om deze te produceren, kwam Euclyd meteen vol in de schijnwerpers te staan.

Een Europese chip met wereldwijde ambities

Euclyd belooft veel: extreem energiezuinige inferentie, mogelijk honderd keer efficiënter dan de huidige datacenterchips van Nvidia, niet bereikt door magie, maar door een verstandige architectuur.

“Nvidia is gebouwd voor videogames”, zegt Kastrup. “Toen grote taalmodellen opkwamen, waren ze gewoon op het juiste moment op de juiste plaats. Maar doen alsof een neuraal netwerk een videogame is met een globale variabele ruimte... dat is zo ongeveer het slechtste wat je kunt doen voor efficiëntie.”

De architectuur van Euclyd doet het tegenovergestelde: geen hergebruik van kant-en-klare IP, geen afhankelijkheid van generieke busarchitecturen. Alles is gespecialiseerd en in de eerste plaats gebouwd voor neurale inferentie. De testchip bevat 64 processors; de productversie zal worden opgeschaald naar 16.384.

In een wereld van incrementele optimalisatie probeert Euclyd de ‘verboden stap’: compleet opnieuw beginnen.

De droom: een Europese Nvidia. De realiteit: wereldwijd kapitaal

En toch, ondanks alle technische bravoure, is er één onderwerp dat Kastrup doet vertragen, zijn woorden zorgvuldig laat kiezen en niet als ingenieur laat spreken, maar als oprichter die navigeert tussen krachten die groter zijn dan hijzelf.

Het geld.

Euclyd is bezig met een grote financieringsronde. En met die ronde komt de mogelijkheid - misschien zelfs de waarschijnlijkheid - dat het bedrijf niet langer ‘puur Europees’ zal zijn.

”De oorspronkelijke droom was om een Europese AI te bouwen“, zegt hij zachtjes. ”Om Europa een rol te laten spelen op dat gebied. Maar als je een bedrijf hebt en je geeft het geld van anderen uit, dan heb je fiduciaire verplichtingen. Je moet je zakelijk gedragen. En dat kan ons in een situatie brengen waarin we moeten handelen op een manier die niet volledig in overeenstemming is met de droom."

Dat is geen hypothetisch scenario. Het gebeurt nu. “We zijn bezig met het aantrekken van geld”, geeft hij toe. “Dit is een situatie waarmee we mogelijk worden geconfronteerd – of al zijn geconfronteerd. Dat hoort erbij.”

Hij pauzeert even. “Ik mag toch dromen, nietwaar? Ik mag dromen wat ik wil. Maar ik kan niet in mijn eentje garanderen dat die droom werkelijkheid wordt of blijft. Ik heb geen controle over de wereld.”

Het is een zeldzame bekentenis in een Europees techlandschap dat vaak vasthoudt aan idealisme. Kastrup weigert te doen alsof de spanning niet bestaat. Hij wil met alles dat hij in zich heeft dat Euclyd het Nvidia van Europa wordt, gebouwd op Europese techniek, geworteld in het Brainport-ecosysteem dat hem heeft gevormd. Maar hij wil ook dat het bedrijf de wereldwijde race om rekenkracht overleeft; een race waar Europa laat en onvoldoende voorbereid aan heeft deelgenomen.

Als de juiste investeerders van buiten Europa komen en als het weigeren ervan het concurrentievermogen van het bedrijf in gevaar zou brengen, wat moet een oprichter dan doen?

“Ik zal mijn best doen binnen de grenzen van wat is toegestaan of vereist van iemand in mijn positie”, zegt hij. “Maar ik heb niet alles in de hand.”

Een droom die het waard is om voor te vechten

Of Euclyd een Europees bedrijf zal blijven wat betreft de eigendomsstructuur is onzeker. Of de technologie wereldwijd zal worden toegepast, lijkt met de dag waarschijnlijker. En of Europa uiteindelijk zijn eigen AI-computerkampioen zal hebben, hangt misschien niet alleen af van Kastrups briljante ontwerpen, maar ook van de bereidheid van Europa om mee te gaan met de wereldwijde snelheid.

Toch blijft de droom bestaan. “Europa moet op dit gebied meespelen”, zegt hij. “Dat is ook mijn wens.”

En daarmee keert Bernardo Kastrup – filosoof, ingenieur, oprichter – terug naar zijn kantoor, waar een kleine testchip, niet groter dan een vingernagel, op hem ligt te wachten. De architectuur ervan zou de wereldwijde energievoetafdruk van AI kunnen hervormen.

De vraag is of Europa nog steeds de plek zal zijn waar die toekomst zich ontvouwt.