Hoe dichtbij zijn we in Nederland bij '15-minuten-steden'?

Terwijl de wereldbevolking groeit, woont 55% van de wereldbevolking in stedelijke gebieden. Volgens schattingen van de Verenigde Naties zal het aandeel mensen dat in stedelijke gebieden woont blijven stijgen tot 68% in 2050. Nederland sluit aan bij beide trends.

Vorig jaar passeerde de Nederlandse bevolking de grens van 18 miljoen, een groei van een miljoen in zes jaar. Nederland is het op één na dichtstbevolkte land van de Europese Unie, met 526 inwoners per km². Het CBS voorspelt een gestage bevolkingsgroei in de komende jaren, met nog eens een miljoen in 2037. Hoe kunnen we steden leefbaar houden? De afgelopen jaren heeft het concept van de 15-minutenstad aan populariteit gewonnen.

Wat is een 15-minuten stad?

In dit stedenbouwkundige model kunnen bewoners alle diensten die ze nodig hebben binnen 15 minuten lopen of fietsen bereiken. Dit concept, nieuw leven ingeblazen door de wetenschapper Carlos Moreno, bevordert een op de mens gerichte benadering van het ontwerpen van steden, met de nadruk op groen, fietspaden en wandelpaden. De Parijse burgemeester Anne Hidalgo heeft deze visie omarmd en Moreno is ingehuurd om de stad opnieuw te ontwerpen.

Aan de hand van de laatste CBS-cijfers onderzochten we waar mensen het makkelijkst toegang hebben tot voorzieningen. Hoe dicht wonen Nederlanders bij ziekenhuizen, treinstations en werkgelegenheid? De dataset toont de gemiddelde afstand die burgers moeten afleggen om diensten in elke gemeente te bereiken.

Hoe ver woon je van een treinstation?

Hoewel Nederlanders graag klagen over hun treinen, is het Nederlandse spoornetwerk dicht en een van de handigste manieren om je door het land te verplaatsen. Zoals de kaart hieronder laat zien, wonen de meeste Nederlanders binnen 10 kilometer van een treinstation. In een aanzienlijk deel van het land, zoals de Randstad, Gelderland en Noord-Brabant, wonen burgers op 5 kilometer afstand van een treinstation.

Daarentegen moeten de meeste inwoners van Zeeland tientallen kilometers afleggen voordat ze een treinstation bereiken. De inwoners van Sluis moeten de langste afstand afleggen: 48,5 kilometer. Inwoners van de noordelijke provincies wonen verder weg van treinstations, net als inwoners van sommige westelijke Noord-Brabantse steden.

Het CBS berekende ook de gemiddelde afstand die Nederlanders moeten afleggen om een groot overslagstation te bereiken. Inwoners van de grote steden - of mensen die dichtbij wonen - zijn onvermijdelijk dichterbij dan inwoners van Zeeland, de Friese eilanden en het oosten van het land.

Versnel de treinen: Eindhoven aansluiten op hogesnelheidsnet

Naarmate de economie van Brainport groeit, neemt ook de vraag naar betere mobiliteit toe. Toch blijft de regio qua spoorverbindingen geïsoleerd van Duitsland, betoogt Merien.

Lees meer

Nabijheid van zorgcentra

Naast reizen is gezondheidszorg een andere essentiële dienst. Grotere steden bieden gemakkelijker toegang tot zorg, met burgers die op een paar kilometer afstand van ziekenhuizen wonen. Bovendien kan elke Nederlander overal een apotheek vinden op minder dan 5 kilometer afstand.

Tegelijkertijd kan het hebben van meer zorgopties die gemakkelijk toegankelijk zijn van groot belang zijn voor mensen die continu behandeling nodig hebben. Nogmaals, door de hogere bevolkingsdichtheid hebben mensen die in de Randstad wonen toegang tot veel meer zorgmogelijkheden. De meeste ziekenhuizen en poliklinieken bevinden zich in de regio Rotterdam. De provincies Friesland, Groningen en Zeeland zijn het meest onderbediend.

Baanaanbod

Naast studeren is werk een van de belangrijkste redenen waarom steeds meer mensen besluiten om in een grotere stad te gaan wonen. De cijfers van het CBS tonen ook het aantal beschikbare banen binnen een straal van 10 km voor elke gemiddelde inwoner van een Nederlandse gemeente. De kaart hieronder toont het gemiddelde aantal banen voor alle inwoners van elke gemeente.

De regio Amsterdam valt op door het grote aanbod, net als Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Over het algemeen zijn de belangrijkste steden van elke provincie de hotspots waar de kans op het vinden van een baan groter is.

Utrecht, de winnaar van de 15-minutenstad

Van de grote Nederlandse steden omarmt Utrecht de filosofie achter het concept van de 15-minutenstad en gaat nog een stap verder. In haar visie voor 2040 streeft de gemeente ernaar een 10-minutenstad te worden, omdat er tegen die tijd ongeveer 450.000 inwoners zullen wonen. De stad creëert nieuwe groene ruimtes en vervoersknooppunten en versterkt het openbaar vervoer.

Volgens onderzoek op basis van gegevens van 2019 tot 2021 kan bijna de gehele Utrechtse bevolking 9 basisbehoeften - waaronder voedsel, gezondheidszorg, onderwijs en sport - binnen 15 minuten met de fiets bereiken.

Carlos Moreno vertelde eerder aan DW dat het hele idee achter zijn stadsplanning is om “polycentrische steden” te creëren om de gentrificatie en segmentatieverschijnselen tegen te gaan waar veel stedelijke gebieden mee te maken hebben. Gezien het idee om meer groen en water toe te voegen aan het stedelijke landschap, kan het model de klimaatbestendigheid van steden verbeteren, waardoor ze zelfs in de warmste maanden leefbaar blijven. Aangezien steden groeien en last hebben van het hitte-eilandeffect, is dat zeker een voordeel van dit concept.

Utrecht loopt voorop, welke steden volgen?

500 auto's van Renault gaan helpen om het Utrechtse elektriciteitsnet te stabiliseren

Vanaf maart 2025 gaan 500 elektrische deelauto's van Renault bijdragen aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet in Utrecht.

Lees meer