Haven Rotterdam: gevangen tussen fossiele reflex en falend beleid
De luchtbel rond biobrandstoffen is uiteengespat: ook Shell erkent nu dat het geen oplossing is.
Published on September 23, 2025
Merien richtte in 2015 samen met Bart E52 op en bedacht onze AI-tool Laio. Hij schrijft columns over waterstof, mobiliteit en het openbaar vervoer.
De aftocht van Shell en BP uit de Rotterdamse haven is geen verrassing, maar de voorspelbare uitkomst van een rampzalig beleid, schrijft Merien ten Houten in dit opiniestuk. Decennialang heeft de Nederlandse politiek een dubbele, fatale gok genomen: ze heeft de energietransitie uitbesteed aan de fossiele industrie zelf en ingezet op de technologische fata morgana van biobrandstoffen. Het resultaat is een dreigende de-industrialisatie, waarbij de haven niet langer het kloppende hart is, maar een museum van vergane glorie dreigt te worden.
Shell en de mythe van duurzame vliegtuigbrandstof
De politieke obsessie met biobrandstoffen als snelle oplossing voor de verduurzaming is genadeloos doorgeprikt door de industrie zelf. De spijker op de doodskist kwam van Shell CEO Wael Sawan, die in alle openheid toegaf dat Sustainable Aviation Fuel (SAF) geen serieus alternatief is. Volgens Sawan bedraagt het aandeel van SAF momenteel minder dan 0,1% van de totale vraag in de luchtvaart, en kan dit alleen met strenge, afgedwongen mandaten groeien. Dit is geen blijk van vertrouwen; het is een bekentenis dat de businesscase zonder overheidsdwang simpelweg niet bestaat. De politiek heeft miljarden geïnvesteerd in een oplossing waar de beoogde producent zelf niet in gelooft. De terugtrekking van Shell en BP is dan ook een koud, zakelijk besluit gebaseerd op een onweerlegbaar feit: de strategie is een mislukking.
Verkeerde keuzes, verkeerde partners
De kern van het probleem ligt dieper dan een foute technologiekeuze. Het is de fundamentele denkfout dat vernieuwing kan komen van de oude, gevestigde orde. Een opinieartikel van huidig CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal uit 2020 legt deze naïviteit pijnlijk bloot. Hij pleitte voor innige samenwerking met Shell om de transitie vorm te geven. Dit is als Kodak vragen om de digitale camera uit te vinden of een tabaksfabrikant de leiding geven over een antirookcampagne. Het is een strategische blunder van de eerste orde. Grote fossiele bedrijven zijn, ondanks alle groene retoriek, primair gericht op het maximaliseren van de winst uit hun bestaande, fossiele activiteiten. Hen vragen de transitie te leiden, is vragen om hun eigen verdienmodel te ontmantelen. Het is een recept voor vertraging, halfslachtige projecten en een uiteindelijke terugkeer naar de fossiele kernactiviteiten zodra de wind even tegenzit.
De illusie van de Nederlandse energie-grootmacht
De crisis in de haven dwingt ons tot een nog fundamentelere vraag: welke strijd probeert Nederland eigenlijk te voeren? De haven is niet alleen een energiehub, maar bovenal een wereldspeler in logistiek, op- en overslag en stukgoederen. Juist die kernfunctie wordt nu bedreigd door een heilloos energiebeleid. Moet een dichtbevolkt land zonder eigen olie, met beperkte ruimte voor zon en wind, wel willen concurreren met regio's die een overweldigend natuurlijk voordeel hebben?
Landen in het Midden-Oosten hebben de olie en de zon. Spanje heeft de ruimte en de zon. IJsland heeft een overvloed aan geothermie en waterkracht. Concurreren met deze landen op de productie van energie is een strijd die Nederland op voorhand verliest. De politiek moet stoppen met het najagen van deze illusie en zich richten op waar Nederland wél in kan excelleren.
Een radicale koerswijziging is onvermijdelijk. Het beleid moet niet langer gericht zijn op het subsidiëren van mislukte projecten van fossiele reuzen, maar op het versterken van onze echte troeven: logistieke efficiëntie, een geavanceerde circulaire economie en high-tech innovatie. Alleen door deze harde, strategische keuzes te maken, kan de Rotterdamse haven haar relevantie behouden en voorkomen dat ze een stille getuige wordt van een gefaald industrieel verleden.
