EU verbiedt invoer Russisch gas vanaf 2027

EU-wetgevers hebben een voorlopig akkoord bereikt om alle invoer van Russisch aardgas tegen eind 2027 geleidelijk af te bouwen. Het akkoord werd bereikt door het voorzitterschap van de Raad en de vertegenwoordigers van het Europees Parlement.

De nieuw overeengekomen verordening voorziet in een juridisch bindend kader voor de geleidelijke afschaffing van de invoer van Russisch gas, zowel LNG als pijpleidinggas. Het verbod zal in fasen worden ingevoerd, waarbij de invoer van LNG tegen eind 2026 en de invoer van pijpleidinggas tegen het najaar van 2027 zal worden stopgezet. Voor bestaande contracten zal een overgangsperiode gelden om een soepele aanpassing te garanderen. Kortlopende leveringscontracten die vóór 17 juni 2025 zijn gesloten, worden verboden vanaf 25 april 2026 voor LNG en vanaf 17 juni 2026 voor pijpleidinggas.

Voor langetermijncontracten die vóór dezelfde datum zijn gesloten, wordt de invoer van LNG verboden vanaf 1 januari 2027, terwijl de invoer van pijpleidinggas wordt verboden vanaf 30 september 2027, met een mogelijke verlenging tot 1 november 2027, afhankelijk van de voortgang van de opslagvulling door de lidstaten. Deze gefaseerde aanpak heeft tot doel de verstoring tot een minimum te beperken en tegelijkertijd de invoer van Russisch gas volledig stop te zetten.

Nationale diversificatieplannen en toezicht door de EU

Om de doeltreffendheid van het verbod te waarborgen, verplicht de verordening alle EU-lidstaten om nationale diversificatieplannen op te stellen en in te dienen. In deze plannen moet gedetailleerd worden beschreven welke maatregelen elk land zal nemen om zijn gasvoorziening te diversifiëren en mogelijke uitdagingen bij het beëindigen van de afhankelijkheid van Russisch gas aan te pakken. De Europese Commissie krijgt uitgebreidere toezichthoudende bevoegdheden om toe te zien op de uitvoering van deze plannen.

De lidstaten zullen verplicht zijn om alle bestaande Russische gascontracten binnen een maand na de inwerkingtreding van de regels openbaar te maken. De Commissie zal op basis van deze nationale plannen aanbevelingen doen en heeft de bevoegdheid om sancties op te leggen aan bedrijven en personen die zich niet aan de nieuwe regelgeving houden.

'Poetins oorlogskas leegmaken'

De overeenkomst wordt geprezen als een belangrijke overwinning voor de Europese energiezekerheid en een beslissende stap in het verminderen van de afhankelijkheid van Russische energie. Lars Aagaard, de Deense minister van Klimaat, Energie en Nutsvoorzieningen, verklaarde: “We moeten een einde maken aan de afhankelijkheid van de EU van Russisch gas, en een permanent verbod in de EU is een belangrijke stap in de goede richting.”

De voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, sloot zich hierbij aan en benadrukte dat het verbod “Poetins oorlogskas” zou uitputten en solidariteit met Oekraïne zou tonen. De overeenkomst staat echter voor mogelijke uitdagingen, aangezien Hongarije en Slowakije hebben aangegeven dat zij van plan zijn de wet aan te vechten.

De Hongaarse minister van Buitenlandse Zaken Péter Szijjártó heeft de wet bekritiseerd als “fraude” en beweert dat deze in strijd is met de EU-verdragen. Ondanks deze bezwaren blijft de EU vasthouden aan de deadline van 2027. De ministers van Energie zullen op 15 december 2025 stemmen over de overeengekomen tekst, waarna een plenaire stemming in het Parlement zal volgen.

Noodopschortingsclausule

Omdat onvoorziene omstandigheden kunnen optreden, bevat de overeenkomst een noodopschortingsclausule. Deze clausule kan worden ingeroepen in geval van “plotselinge ontwikkelingen die de energievoorzieningszekerheid in een of meer lidstaten in gevaar brengen”, aldus de Raad van Ministers.

Een EU-land kan een “noodsituatie” afkondigen als het te maken krijgt met een kritiek energietekort, met name als zijn gasreserves op 1 november van een bepaald jaar onder de 90 % dalen. Een eventuele opschorting zou echter voor een beperkte periode gelden en alleen betrekking hebben op kortlopende contracten. Deze bepaling is bedoeld om de lidstaten een vangnet te bieden en tegelijkertijd de algemene doelstelling om de invoer van Russisch gas geleidelijk af te bouwen, te handhaven.

De afhankelijkheid van Russisch gas doorbreken

Het besluit om de invoer van Russisch gas geleidelijk af te bouwen maakt deel uit van een bredere EU-strategie om de afhankelijkheid van Russische energie te verminderen en de energiezekerheid te versterken. Het REPowerEU-voorstel, dat op 20 oktober 2025 is aangenomen, schetst het voornemen van de EU om de invoer van Russisch gas tegen 2027 geleidelijk af te bouwen. Dit initiatief heeft tot doel de energiebronnen te diversifiëren, energie-efficiëntie te bevorderen en de overgang naar hernieuwbare energie te versnellen.

Vóór de Russische invasie van Oekraïne in 2022 was Rusland de grootste gasleverancier van de EU. In oktober 2025 was Rusland echter nog maar goed voor 12 % van de gasimport van de EU, een aanzienlijke daling ten opzichte van 45 % vóór de invasie. De Europese Commissie heeft zich er ook toe verbonden om de resterende olie-import uit Rusland tegen eind 2027 geleidelijk af te bouwen. Een wetsvoorstel hierover wordt begin 2026 verwacht. Deze maatregelen zijn er gezamenlijk op gericht om de geopolitieke positie van de EU te versterken en haar kwetsbaarheid voor verstoringen van de energievoorziening te verminderen.