Energie op scherp: stroomuitval Iberië toont kwetsbaarheid
Grensoverschrijdende stroomuitwisseling in Europa blijkt in crisistijd ook een risico.
Published on April 30, 2025
Team IO+ selecteert en brengt de belangrijkste nieuwsverhalen over innovatie en technologie, zorgvuldig samengesteld door onze redactie.
Kritieke stroomuitval op het Iberisch schiereiland laat zien hoe afhankelijk Europa is van hun elektriciteitsnetwerken. De recente uitval in Spanje en Portugal, veroorzaakt door abnormale schommelingen in de hoogspanningslijnen, maakte duidelijk dat de regionale onderlinge afhankelijkheid zowel een kracht als een zwak punt kan zijn. Met een piekvraag van 27.500 MW in Spanje, grotendeels gedekt door zonne-energie, windenergie en aardgas, en een stabiele behoefte van 8.000 MW in Portugal, is de rol van hernieuwbare bronnen significant. Echter, problemen met gecoordineerd beheer en plotselinge ontkoppelingen van netwerken, zoals gebeurde met Frankrijk, illustreren de kwetsbaarheden van deze structuur.
Experts wijzen op de noodzaak van sterkere binnenlandse veerkracht en betere regionale coördinatie om grotere rampen in de toekomst te voorkomen. De roep om verbeterde netinfrastructuren in heel Europa wordt luider.
Ondergeschoven complexiteit van Europese stroomnetten
De complexe aard van Europese stroomnetwerken kan vergeleken worden met een dominospel. Een verstoring in één deel van het netwerk kan zorgen voor een kettingreactie die leidt tot problemen in diverse regio's. Dit bleek recentelijk tijdens de massale stroomuitval in Spanje en Portugal op 28 april 2025, waarbij de ontkoppeling van het Spaanse netwerk van Frankrijk cruciaal bleek. Spanje en Portugal, gelegen aan de rand van het Europese elektriciteitsnet, hebben beperkte verbindingen met het bredere Europese netwerk, wat deze landen bijzonder kwetsbaar maakt voor storingen. Deze geografische en infrastructurale beperkingen, in combinatie met abnormale temperatuurschommelingen in de regio, droegen bij aan de stroomuitval.
De rol van hernieuwbare energie
Met het toenemende gebruik van hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie in Spanje, wordt de balans van elektriciteitsnetwerken steeds complexer. Tijdens de piekvraag van 27.500 MW werd Spanje grotendeels afhankelijk van deze intermitterende energiebronnen. Terwijl hernieuwbare energie een positieve bijdrage levert aan de duurzaamheid, introduceert het ook kwetsbaarheden door de onvoorspelbaarheid van opwekking. Deze voorwaarden vereisen geavanceerde beheerstrategieën om tekorten en overschotten effectief te balanceren, wat in het geval van de recente incidenten niet succesvol bleek.
Interconnectiviteit: kracht en gevaar
De interconnectiviteit van Europese elektriciteitsnetten wordt vaak geprezen als een manier om energieoverschoten efficiënt te delen en tekorten snel te compenseren. TenneT, de Nederlandse netbeheerder, benadrukt dat volledige ontkoppeling het netwerk juist kwetsbaarder kan maken voor storingen. Gedeelde bronnen kunnen als vangnet fungeren, zoals aangetoond in Nederland waar decentrale verbindingen en internationale koppelingen uitval minimaliseren. Echter, de kwetsbaarheid ligt in scenario's waarbij onverwachte ontkoppelingen, zoals de veiligheidsprotocollen die de interconnectoren van Frankrijk uitschakelden, leiden tot grootschalige storingen.
Grenzen van veiligheidsprotocollen
Tijdens de recente stroomuitval activeerden automatische veiligheidsprotocollen van Frankrijk de uitschakeling van interconnectoren, wat leidde tot de isolatie van het Iberisch schiereiland. Deze reactie, ontworpen om verdere storingen te voorkomen, toonde een paradox aan waarin maatregels voor veiligheid tot grotere regionale problemen leidden. Terwijl Frankrijk het reeds bestaande probleem relatief beter onder controle had, bleef Spanje achter met een tekort van meer dan 10.000 MW na de gedwongen netwerkontkopplingen. Dergelijke situaties benadrukken de noodzaak voor verbeterde regio-overschrijdende coördinatie en flexibiliteit binnen het netwerkontwerp.
Lessen voor de toekomst
De recente gebeurtenissen vormen een wake-up call voor de herziening van huidige netwerkstrategieën en infrastructuren in Europa. Het belang van robuustere binnenlandse netwerken en strategische planning om de afhankelijkheid van grensoverschrijdende stromen te verminderen, is duidelijk. Er wordt geroepen om investeringen in slimme nettechnologieën en verbeterde opslagmogelijkheden om pieken op te vangen en stabiliteit te waarborgen in tijden van crisis. De case van Spanje en Portugal dient als een dringend voorbeeld voor Europese landen om veerkracht te integreren in de energie-infrastructuur voor een zekerdere toekomst.
