Einstein Telescope: zes consortia werken aan nieuwste technologie
Drie nieuwe consortia krijgen financiële ondersteuning voor de Einstein Telescope.
Published on March 17, 2025
Team IO+ selecteert en brengt de belangrijkste nieuwsverhalen over innovatie en technologie, zorgvuldig samengesteld door onze redactie.
Zes consortia van in totaal 26 Nederlandse hightech bedrijven en kennisinstellingen gaan technologie ontwikkelen voor de Einstein Telescope, Europa’s meest geavanceerde observatorium voor het meten van zwaartekrachtsgolven uit de ruimte. De consortia gaan zich richten op uitdagingen in optica, vacuümtechnologie, trillingsvrij koelen, trillingsdemping en thermische deformaties. Hiervoor ontvangen zij ruim €12 miljoen aan subsidie.
Einstein Telescope, een nieuw venster op het heelal
Einstein Telescope wordt Europa's meest geavanceerde observatorium voor zwaartekrachtgolven, meer dan tien keer gevoeliger dan bestaande observatoria voor zwaartekrachtsgolven. Inmiddels werkt een grote groep Europese onderzoeksinstituten, bedrijven en overheden samen aan dit ambitieuze project. De Nederlandse consortia springen in op een deel van de benodigde technologie
Recent drie nieuwe consortia toegevoegd
Drie nieuwe consortia krijgen financiële ondersteuning uit de R&D-regeling voor de Einstein Telescope, net als drie eerder in 2024 gestarte consortia. De R&D-regeling is onderdeel van het Einstein Telescope valorisatieprogramma voor hightech bedrijven, een programma van het Nationaal Groeifonds. De regeling wordt uitgevoerd door de regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM’s) onder leiding van LIOF. We sommen de drie nieuwe consortia op:
Gevoelige spiegels
Het hart van de Einstein Telescope is een serie gevoelige spiegels van silicium, 45 cm in doorsnede en zo'n 200 kg zwaar. Deze spiegels moeten extreem glad zijn, 99,999% van het laserlicht weerkaatsen en werken bij cryogene temperaturen tussen 10 en 20 °C boven het absolute nulpunt. Consortiumpartners gaan verschillende technieken testen om het silicium te superpolijsten en bemonsteren, en testen ook een techniek om kleinere spiegelsegmenten tot één geheel te smeden.
Loepzuivere laserbundels
Om de laserbundels van de Einstein Telescope loepzuiver te krijgen, zijn optische hulpsystemen met honderden spiegels nodig. Die kunnen door kleine temperatuurverschillen iets vervormen. Zulke thermische deformatie vervormt ook de laserbundel en maakt de Einstein Telescope minder nauwkeurig. Het consortium Thermische deformaties ontwikkelt een systeem dat deze effecten meet en corrigeert.
Buiselementen produceren
De vacuümbuizen van de Einstein Telescope zijn in totaal 120 kilometer lang en zorgen dat lucht en stof de gevoelige metingen niet verstoren. Ook het metaal van de vacuümbuizen zelf kan verontreinigingen in het vacuüm brengen, zoals stofdeeltjes of waterdamp. Het consortium Vacuümtechnologie ontwikkelt en kwalificeert procedures om buiselementen schoon en op grote schaal te produceren. Het werk bouwt voort op R&D door het Europese deeltjeslab CERN.
Einstein Telescope in Limburgs grensgebied stap dichterbij
Nadat minister Bruins in Nederland op Prinsjesdag extra geld voor de Einstein Telescope bekend maakte, doet nu ook Vlaanderen dat.