Een crash course langetermijndenken

Op de grens van Italië en Oostenrijk liggen de Karnische Alpen. Naast de majestueuze bergen - die ik zelf nog nooit heb mogen bewonderen helaas - is er nog iets anders, heel bijzonders, aan dit gebied.

Je kunt er fossielen van zeedieren vinden. Wetenschappers vonden er niet alleen koraal en schelpen, maar ook overblijfselen van prehistorische dieren, zoals trilobieten. Er verschenen duizenden wetenschappelijke publicaties over.

Hoe komt dat? Miljoenen jaren geleden bevond het gebied zich onder water, en de sporen van deze vroegere mariene omgeving zijn nog steeds zichtbaar. Met andere woorden: de natuur is meesterlijk in processen op de lange termijn.

Vernieuwing van de oceaanbodem

Nog zo’n natuurlijk proces van de lange adem: de vernieuwing van de oceaanbodem. Het duurt honderdduizenden jaren voordat dit met het blote oog zichtbaar wordt. Het werkt zo: in het midden van de oceanen bevinden zich mid-oceanische ruggen, waar twee platen uit elkaar bewegen. Wanneer deze platen scheiden, komt magma uit de mantel omhoog om de ruimte op te vullen. Dit magma stolt en vormt nieuwe oceanische korst. Het proces van seafloor spreading zorgt ervoor dat de oceaanbodem voortdurend vernieuwt. Dit is bijvoorbeeld van belang voor de redistributie van mineralen.

De menselijke aard

Waar de natuur het wat betreft veel processen ‘rustig aan doet’, zijn wij mensen juist ingesteld op onmiddellijke overleving en het nemen van beslissingen in het hier en nu. Onze hersenen zijn geprogrammeerd om te reageren op directe behoeften en bedreigingen. Dat maakt het voor ons vaak moeilijk om de langetermijngevolgen van onze acties te overzien.

Om een voorbeeld te geven: in het beroemde marshmallow-experiment kregen peuters de keuze. Ze konden meteen een marshmallow nemen of wachten, om er later twee te krijgen. Sommige kinderen lieten zelfbeheersing en langetermijndenken zien en wachtten. De meerderheid lukte dat echter niet. Velen konden dat echter niet.

Een voorbeeld op grote schaal: het Parijs Akkoord (2015) is een internationaal verdrag dat is gesloten door 159 lidstaten van de Verenigde Naties. Het doel: de opwarming van de aarde te beteugelen. Ondanks toezeggingen van landen om hun emissies te verlagen, zijn het huidige beleid en acties wereldwijd echter nog steeds onvoldoende om deze doelstellingen te behalen. De meeste landen zijn ver verwijderd van hun doelstellingen. Zo ook Nederland.

Laat nou juist de grote uitdagingen waar we momenteel mee te maken hebben, zoals de klimaatcrisis, vragen om concrete plannen voor de lange termijn. we het langetermijndenken van de natuur kopiëren? Zouden we dan verder komen in de strijd tegen klimaatverandering? En welke technologie kan ons daarbij helpen?

Technologie schiet te hulp

In ons scenario gaat het er een stuk beter aan toe in ons land. We doen alsof mensen wél van de lange adem zijn. En we beschikken bovendien over technologie die ons helpt duidelijke plannen te maken.

Nederland is goed op weg om de CO₂-uitstoot tegen 2030 met 55% te reduceren ten opzichte van 1990. Om deze doelen te halen, heeft de Tweede Kamer simulaties verplicht gesteld in het klimaatdebat. Deze simulaties plaatsen beleidsvoorstellen in realistische scenario's en analyseren de langetermijnimpact. Geavanceerde modellen brengen variabelen zoals CO₂-emissies, economische groei en energieverbruik in kaart, en presenteren deze visueel aan de Kamerleden. Dit geeft hen direct inzicht in de gevolgen van hun besluiten over decennia heen.

Tijdens debatten en vergaderingen van de overheid kunnen bovendien alarmbellen afgaan wanneer er te veel nadruk wordt gelegd op kortetermijndenken. Stel de minister van Infrastructuur doet een voorstel doet voor de aanleg van een snelweg tussen twee belangrijke steden, met het argument dat dit de economische groei zal stimuleren. Mocht deze beslissing aanzienlijke negatieve gevolgen hebben voor het klimaat, dan slaat het klimaatsysteem alarm. De aanwezigen krijgen dan de mogelijkheid om de gevolgen van hun beslissingen te heroverwegen.

Daarnaast heeft een consortium van Nederlandse AI-bedrijven, met overheidssteun, een baanbrekend AI-systeem ontwikkeld speciaal voor grote vervuilers. Dit systeem is gratis.

Zodra het systeem actief is, begint het met het verzamelen van gegevens over verschillende bedrijfsprocessen, zoals energieverbruik, afvalproductie en grondstofgebruik. Krachtige algoritmes analyseren deze gegevens en bieden real-time inzichten in de ecologische voetafdruk van het bedrijf. Het systeem genereert visuele rapporten die de impact van elke beslissing in kaart brengen. Shell krijgt binnen no-time inzicht of het aanbieden van een nieuw soort biobrandstof een groene keuze is. Tata Steel ziet welke luchtfilters het beste werken, tegen de laagste prijs.

Dergelijke technologieën zorgen ervoor dat we de doelen die we hebben gesteld in het Parijs Akkoord, daadwerkelijk behalen. Bovendien kijken we verder dan alleen CO₂-reductie. De AI-systemen van zowel de overheid als bedrijven richten zich ook op andere belangrijke factoren, zoals het verminderen van stikstofemissies, het bevorderen van circulaire economie, en het optimaliseren van waterverbruik.

Twee marshmallows

De aard van de mens veranderen we niet zomaar. Toch moeten we de juiste keuzes zien te maken voor de toekomst, willen we als soort zien te overleven. Gelukkig zien we steeds vaker dat technologie ons kan ondersteunen in ons denkproces. Net zoals peuters leren om een marshmallow opzij te leggen voor de beloning van twee stuks later, kunnen wij ook de discipline opbrengen om onze klimaatdoelen op de lange termijn te bereiken.