Dementie eerder opsporen met Cogniclear VR

Misschien heb je het zelf meegemaakt: een van je dierbaren heeft moeite om zich dingen te herinneren en zelfs de namen van naasten. Dit kunnen de eerste tekenen zijn van dementie, een van de meest voorkomende neurodegeneratieve ziekten ter wereld.

In 2020 werden ongeveer 280.000 Nederlanders getroffen door dementie. Volgens de schattingen in de Nationale Dementiestrategie zal dit aantal toenemen tot 420.000 in 2030 en de grens van een half miljoen overschrijden in 2040. De zorgkosten stijgen mee, van €6,6 miljard in 2015 tot €15,6 miljard in 2040. Het onlangs gelanceerde Cogniclear van Virtuleap biedt een nauwkeurigere manier om deze vroege tekenen te herkennen met behulp van virtual reality (VR).

Sinds 2019 is de startup uit Lissabon actief op het snijvlak van VR en neurowetenschap en ontwikkelt software om cognitieve diagnostiek en therapie te verbeteren. In dit opzicht biedt Cogniclear een immersive en betrouwbaarder alternatief voor conventionele cognitieve stoornis testen, die een aantal relevante aanwijzingen kunnen missen om cognitieve achteruitgang te spotten. “Het werkt als een periodieke controle die artsen kunnen voorschrijven om de cognitieve vaardigheden van een patiënt te beoordelen,” legt ceo Amir Bozorgzadeh uit.

Neurogeneratieve ziekten kunnen leiden tot problemen met het onthouden van dingen, het vinden van de juiste woorden en het uitvoeren van dagelijkse taken. Hoe eerder een dergelijke cognitieve achteruitgang wordt opgemerkt, hoe meer er kan worden gedaan om patiënten te helpen.

Dementie opsporen met speciale oefeningen

Net als bij een IQ test, wordt de gebruiker door een reeks oefeningen geleid. De Montreal Cognitive Assessment test (MoCA) is de referentietest voor milde cognitieve stoornissen en de basis voor de cognitieve analyse van Virtuleap. De 14 oefeningen omvatten alle cognitieve categorieën die door de MoCA worden beoordeeld, zoals probleemoplossing, aandacht en cognitieve flexibiliteit.

“De ene gaat bijvoorbeeld over het erkennen van het verschil in vormen en maten, iets waar een gezond individu gemakkelijk voor zou slagen. Dat is het doel van de hele test: als iemand een afwijking heeft in een van de oefeningen, wordt dat onmiddellijk herkend,” verduidelijkt Bozorgzadeh.

Terwijl iemand de oefening uitvoert, houdt de software bij hoe elke oefening wordt uitgevoerd en verzamelt bewegingsgegevens. Houding en handbewegingen worden nauwlettend gevolgd, naast algemene fysiologische gegevens zoals pupilverwijding en hartslagvariabiliteit. “Elke 3 minuten verzamelt Cogniclear meer dan 200.000 datapunten,” voegt Bozorgzadeh toe.

A screenshot from one of the cognitive exercises - © Virtuleap

Cognitieve functie beoordelen

Aan het einde van de test werkt de software alle verzamelde informatie uit. De algoritmes kunnen tekortkomingen herkennen. De arts krijgt een gedetailleerd rapport over de toestand van de persoon. Voor elke vaardigheid wordt een algemene score en een specifieke beoordeling gegeven.

“Een van de voordelen van Cogniclear is dat het de patiënt in staat stelt om de test alleen uit te voeren, zonder de aanwezigheid van een examinator,” aldus de medeoprichter van Virtuleap. De invloed van examinatoren is een lang besproken onderwerp in het veld. Er wordt al tientallen jaren onderzoek gedaan naar hoe afnemers de testpersoon kunnen beïnvloeden, opzettelijk en onopzettelijk.

Beperkingen van VR voor het detecteren van dementie

Cogniclear werd geïntegreerd in het dementieprogramma 'Building Together Tomorrow' van farmaceutisch bedrijf Roche in 2022 en gedurende meer dan 2 jaar getest in het Lusíadas ziekenhuis in Lissabon. Ongeveer 60 mensen konden het ervaren. Hoewel de feedback overwegend positief was, zijn er beperkingen bij het gebruik van VR voor dergelijke gevoelige toepassingen.

Met de huidige versie hebben gebruikers nog steeds controllers nodig om de cognitieve controle uit te voeren. “We zoeken naar manieren om de test zonder controllers uit te voeren. Het zou nog valide zijn en dichter bij de echte ervaring staan,” zegt Bozorgzadeh. Hoewel headsets steeds lichter worden en door de meeste mensen 20 minuten gebruikt kunnen worden, ervaren veel mensen al na een paar minuten hoofdpijn. De ceo van Virtuleap gelooft dat het ideaal zou zijn om headsets te gebruiken die net zo compact zijn als een bril.

Gezien het gemak waarmee cyberziekte kan worden veroorzaakt, heeft de ontwikkeling van software ook beperkingen. Bozorgzadeh: “Door bijvoorbeeld door een kamer te bewegen, zou je meer oefeningen kunnen doen, maar dat kan gemakkelijk ongemak veroorzaken en dat kunnen we niet implementeren.”

Doorbraak in vroege detectie dementie door analyse van miljoenen hersenscans

Onderzoekers gaan kunstmatige intelligentie gebruiken om beeldgegevens van patiënten uit Schotland te matchen met gekoppelde gezondheidsdossiers.

Read More

De nieuwe standaard voor het detecteren van cognitieve achteruitgang

Bozorgzadeh heeft een verleden in de videogame-ontwikkelingsindustrie en begon ongeveer tien jaar geleden VR en de mogelijkheden ervan te onderzoeken. Volgens hem zijn gezondheidszorg en onderwijs de twee cases waar VR de meeste waarde kan toevoegen. Het eerste product van Virtuleap, Enhance, biedt hersentrainingsoefeningen.

In de komende maanden worden er vijf nieuwe klinische studies toegevoegd aan de twee die de validiteit van Cogniclear al hebben bewezen. De VR cognitieve scan zal binnenkort ook in Nederland beschikbaar zijn. Naast het sneller herkennen van dementie kan de VR-software ook helpen bij het opsporen van digitale biomarkers, andere waardevolle indicatoren van cognitieve achteruitgang.