Apparaten die veilig communiceren: sleutel tot flexibele energie
Veilige gegevens en interoperabiliteit tussen apparaten zijn van cruciaal belang om flexibiliteit in energievraag te creëren.
Published on June 17, 2025
Polya is a Brussels-based journalist, storyteller, and writing enthusiast specializing in street art, design, traveling, and innovation.
De energietransitie in Europa belooft schonere en groenere stroom, maar alleen als duurzame energie adequaat wordt beheerd zonder het elektriciteitsnet te overbelasten. Door hun elektriciteitsverbruik aan te passen via vraagflexibiliteit (DSF) kunnen consumenten hun elektriciteitsrekening verlagen. Flexibiliteit aan de vraagzijde (DSF) - consumenten kunnen hun elektriciteitsrekening verlagen, black-outs helpen voorkomen en emissies verminderen door het elektriciteitsnet in balans te houden in reactie op veranderingen in prijs of vraag.
Waarom interoperabiliteit belangrijk is
Flexibele energiesystemen steunen op technologieën zoals warmtepompen en elektrische voertuigen (EV's), maar hun gebrek aan interoperabiliteit - hun onvermogen om te communiceren door verschillende protocollen - is een belangrijke hindernis. Cristina Corchero, oprichter en Chief Technology Officer (CTO) bij Bamboo Energy, een platform voor flexibiliteitsbeheer, merkt op: “Apparaten hebben een vertaler nodig die signalen van het netwerk verbindt met de signalen van de warmtepomp of een elektrische auto.” Dit is ook een van de grootste uitdagingen voor Europa.
Op dit moment geven fabrikanten van EV's vaak voorrang aan de gebruikerservaring boven de vraag of het voertuig kan communiceren met netbeheerders of energiemanagementsystemen thuis. Corchero benadrukt de behoefte aan DSF-ecosystemen die dezelfde taal “spreken”.
Om deze communicatie tot stand te brengen zijn gestandaardiseerde protocollen nodig. Een voorbeeld hiervan is het Open Charge Point Protocol (OCPP), dat opladers van elektrische voertuigen (EV) in staat stelt om te communiceren met netbeheerders, die signalen sturen naar opladers om de belasting te verdelen, zoals het verminderen van opladen tijdens piekvraagperioden. Open Automated Demand Response slimme thermostaten. Zonder deze protocollen kunnen apparaten geen gegevens uitwisselen, wat de schaalbaarheid van DSF belemmert.
De energietransitie in Europa belooft schonere en groenere stroom, maar alleen als duurzame energie adequaat wordt beheerd zonder het elektriciteitsnet te overbelasten. Door hun elektriciteitsverbruik aan te passen met behulp van vraagflexibiliteit (DSF) kunnen consumenten hun elektriciteitsrekeningen verlagen, black-outs helpen voorkomen en emissies verminderen door het elektriciteitsnet in balans te houden in reactie op veranderingen in prijs of vraag.
Uitdagingen en de status van slimme meters in Europa
De behoefte aan apparaten die kunnen communiceren wordt ook weerspiegeld door Patrick Luickx, plaatsvervangend hoofd van de afdeling Elektriciteit bij het EU-agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators (ACER). Hij is van mening dat slimme meters essentieel zijn voor het leveren van real-time gegevens, maar dat ze nog steeds niet overal in Europa op dezelfde manier worden gebruikt. “Als we geen slimme meters hebben, zullen we niet veel vraagrespons hebben, tenminste niet van huishoudens,” deelt hij.
Toch varieert de toepassing in Europa. Volgens het monitoringrapport 2026 van ACER, dat zich richt op acties om belemmeringen voor DSF weg te nemen, beschikken veel consumenten niet over slimme meters met functies die door de elektriciteitsrichtlijn zijn voorgeschreven. Dit beperkt de nauwkeurige meting van verbruikstijden. Daarom zijn slimme meters een van de topprioriteiten in het verslag. ACER moedigt de EU-lidstaten en regelgevende instanties ook aan om het gebruik van slimme meters te versnellen, interoperabiliteit te garanderen, realtime gegevenstoegang mogelijk te maken en ondersteunende apparatuur te ontwikkelen.
Luickx merkt op dat ACER gegevens verzamelt van nationale regelgevers om de voortgang van DSF te volgen: "Zij weten hoe hun markt is gestructureerd, over welke middelen ze beschikken. Wij verzamelen de informatie in één rapport en vergelijken."
Belang van automatisering voor adoptie door consument
Om ervoor te zorgen dat consumenten overstappen op flexibel energieverbruik, speelt automatisering een sleutelrol. Zoals werd benadrukt op de smartEn Summit in Brussel, zullen veel consumenten zonder automatisering aarzelen omdat ze het gevoel hebben dat ze de controle verliezen, omdat het ingewikkeld is of omdat de kosten hoog zijn. Geautomatiseerde systemen stellen apparaten in staat om hun verbruik aan te passen op basis van prijssignalen of behoeften van het elektriciteitsnet, zonder tussenkomst van de gebruiker.
Slimme thuissystemen die gebruik maken van het Internet of Things (IoT) coördineren bijvoorbeeld apparaten zoals verwarmers en batterijen om het energieverbruik te optimaliseren. Technologieën zoals 5G-netwerken verbeteren de automatisering nog verder door real-time communicatie tussen apparaten en lokale gegevensverwerking mogelijk te maken.
Risico's en beveiligingen op het gebied van cyberbeveiliging
Flexibele systemen zijn afhankelijk van gegevens en het internet der dingen (IoT), waardoor cyberbeveiliging een cruciaal aspect is. “We moeten gedistribueerde activa beheren - accu's, elektrische voertuigen, huishoudens - die meestal verbonden zijn door IoT-apparaten”, zegt Corchero.
Corchero legt uit dat risico's op het gebied van gegevensbeheer “nooit nul” zijn, waardoor voortdurende waakzaamheid geboden is. Ze identificeert twee primaire bedreigingen: gegevensdiefstal en ongeautoriseerde apparaatcontrole, die beide tot doel hebben het energieverbruik te manipuleren. Zo zouden hackers bijvoorbeeld de temperatuur van gebouwen kunnen manipuleren in sectoren zoals de farmaceutische industrie, wat zou kunnen leiden tot de vernietiging van producten. Andere aanvalsmethoden zijn ransomware, die gegevens versleutelt en betaling eist voor het teruggeven ervan, en Man-in-the-Middle (MitM) inbreuken, waarbij aanvallers heimelijk toegang krijgen tot de communicatie tussen twee partijen en deze mogelijk wijzigen.
Naast deze directe cyberbedreigingen is er nog een ander belangrijk punt van zorg bij de omgang met persoonlijke of gevoelige gegevens. Corchero merkt echter op dat dergelijke gegevens "niet altijd nodig zijn" omdat Bamboo Energy zich vooral richt op consumptiegedrag en energieverbruik. Hun werk kan volgens Corchero worden gedaan “met geanonimiseerde gegevens”, wat de proactieve benadering van privacy door het bedrijf benadrukt.
Om informatie te beveiligen, “moeten deze IoT-systemen worden voorbereid en voortdurend worden bijgewerkt met cyberbeveiligingsmaatregelen en de cloud”, legt Corchero uit. Andere veiligheidsmaatregelen zijn standaarden zoals IEC 62443, die encryptie en een zero-trust architectuur verplicht stellen om DSF-systemen te beveiligen.
Toepassingen in de praktijk
Oliver Sartor, hoofdeconoom bij Voltalis, legt hun aanpak uit om flexibiliteitscapaciteit te gelde te maken in plaats van te vertrouwen op consumentenbetalingen. Ze installeren apparaten in de huizen van mensen en geven de energieprijzen door aan huishoudelijke apparaten zoals kachels. "Als de netprijs hoog is, sturen we een signaal naar de verwarming en zetten we ze misschien 15 minuten lager en daarna weer aan. De consument merkt de temperatuursverandering niet, omdat het maar 15 minuten is," zegt Sartor.
