Bloedtest voorspelt hoe snel Parkinson zich ontwikkelt

Onderzoekers van het Erasmus Universitair Medisch Centrum hebben een bloedgebaseerde biomarker geïdentificeerd die de progressiesnelheid van de ziekte van Parkinson kan voorspellen. De biomarker, een meetbare indicator van de aandoening, wordt in verband gebracht met defecten in DNA-herstelroutes, die correleerden met een snellere progressie van motorische symptomen over een periode van 36 maanden. Patiënten met een ernstigere ziekteprogressie vertoonden significante transcriptoomveranderingen die verband hielden met genoominstabiliteit, wat suggereert dat deze biomarker Parkinsonpatiënten zou kunnen stratificeren en informatie zou kunnen verschaffen voor klinische studies die zich richten op dit verouderingsgerelateerde mechanisme.

De ziekte van Parkinson (PD) is een progressieve bewegingsstoornis van het zenuwstelsel die in de loop van de tijd verergert. Het tast voornamelijk dopaminerge neuronen in de nigrostriatale circuits van de hersenen aan. De symptomen, die doorgaans geleidelijk beginnen, omvatten tremoren, vertraagde bewegingen (bradykinesie), stijve spieren, verminderde houding en evenwicht, verlies van automatische bewegingen, veranderingen in spraak en veranderingen in het schrijven. Er kunnen ook niet-motorische symptomen optreden, zoals depressie, angst, slaapstoornissen en cognitieve problemen. Hoewel er geen genezing voor de ziekte van Parkinson bestaat, zijn er behandelingen beschikbaar om de symptomen te helpen beheersen.

Veroudering is de belangrijkste risicofactor voor de ziekte van Parkinson, en de accumulatie van DNA-schade is een belangrijk kenmerk van veroudering. Parkinsonpatiënten vertonen vaak verminderde DNA-herstelmechanismen in vergelijking met gezonde personen van dezelfde leeftijd. Dit verband tussen DNA-schade en Parkinson is cruciaal, aangezien de progressieve accumulatie van schade in het nucleaire DNA wordt beschouwd als een fundamentele oorzaak van leeftijdsgebonden functionele achteruitgang en ziekten.

Baanbrekende ontdekking van Erasmus MC

Het Erasmus MC-team analyseerde een grote patiëntendatabase van de Michael J. Fox Foundation en ontdekte dat patiënten met bepaalde DNA-hersteldefecten na drie jaar ernstigere Parkinson-symptomen vertoonden. Hoofdonderzoeker Pier Mastroberardino benadrukte dat het voorspellen van het verloop van Parkinson zowel patiënten als artsen zekerheid kan bieden, waardoor gerichtere behandelplannen mogelijk worden.

De studie analyseerde longitudinale expressiegegevens van bloedmonsters die waren afgenomen bij 484 Parkinsonpatiënten en 187 gezonde controlegroepen. De onderzoekers onderzochten deze deelnemers bij een eerste bezoek en opnieuw na 36 maanden. Uit de analyse bleek dat Parkinsonpatiënten in vergelijking met gezonde controlegroepen een ontregeling vertoonden van de routes die betrokken zijn bij RNA-verwerking, transcriptie en translatie. Opvallend was dat bij het eerste bezoek een neerwaartse regulatie van DNA-herstelprocessen werd waargenomen, met name bij patiënten die later tijdens de observatieperiode van 36 maanden een ernstigere verslechtering van de motorische symptomen vertoonden.

Het potentieel voor gerichte behandeling

De ontdekking van deze biomarker zou een revolutie teweeg kunnen brengen in de behandeling van de ziekte van Parkinson. Momenteel bestaat de standaardbehandeling uit het vervangen van dopamine, een neurotransmitter, maar dit kan leiden tot bijwerkingen zoals dyskinesie. Door de progressie van de ziekte te voorspellen, kunnen artsen beter geïnformeerde beslissingen nemen over wanneer en hoe dopamine moet worden toegediend, waardoor mogelijke bijwerkingen tot een minimum worden beperkt. Mastroberardino merkt op dat als men weet hoe ernstig de ziekte over drie jaar zal zijn, een veel gerichtere behandelingsplanning mogelijk is. In theorie zou een bloedtest bij het eerste bezoek van een patiënt het verloop van zijn of haar ziekte van Parkinson kunnen voorspellen.