Als het aan Volt ligt wordt Europa (heel) snel digitaal autonoom

Voor onze serie Haagse Innovatiecheck doken we in het stemgedrag van de Tweede Kamer. Welke partij stemt het meest innovatief? De winnaar: Volt. Ook in de subcategorie data scoort de partij het hoogst. Een belangrijk speerpunt van Volt is  vaarwel zeggen tegen big data-bedrijven uit de VS. Bjorn Beijnon, de vijfde kandidaat op de kieslijst: “Volt verplaatste haar interne communicatie van Meta’s Workplace naar een Duits bedrijf.”

Op 29 oktober kiest Nederland een nieuw parlement. Dat gebeurt in een tijd vol grote transities uitdagingen. Eén van die uitdagingen is hoe we omgaan met de groeiende macht van big tech in ons dagelijks leven.

E-mails versturen, scrollen op sociale media, online vergaderen. Je staat er waarschijnlijk nauwelijks bij stil; Toch kunnen we er niet omheen. We zijn hier in Europa sterk afhankelijk van Amerikaanse techreuzen. Zo gebruiken vrijwel alle Europese overheden clouddiensten uit de VS, zoals Amazon Web Services, Microsoft Azure en Google Cloud. Samen hebben deze drie bijna de hele Europese cloudmarkt in handen—zo’n 70 tot 80%.

Het is een zorgwekkende constatering dat we in Europa zo afhankelijk zijn van big tech uit de VS, vindt Beijnon. “Gebruikers van dergelijke diensten zijn gebonden aan Amerikaanse standaarden die niet altijd aansluiten bij Europese wetgeving en privacy-eisen.”

Bjorn Beijnon. Foto credits: Maarten Heijkoop

De Haagse Innovatiecheck: Volt aan kop

Dat autonomie over eigen data een belangrijk onderwerp van dit moment is, blijkt ook duidelijk uit de Haagse Innovatiecheck van IO+. Daarin analyseerde onze redactie welke partij het meest innovatief stemt in de Tweede Kamer.

We hebben gekeken naar stemmingen tussen 2 juli 2024 en 3 juni 2025. Daarbij keken we onder meer naar moties, amendementen en wetgevingen. Per fractie werd een pro-innovatiescore berekend door de stemmingen en het sentiment van de moties tegen elkaar op te wegen.

Voor de subcategorie ‘data’ analyseerden we onderwerpen als AI, medische beeldvorming, quantumtechnologie, verkeersdata, cyberveiligheid én dus datasoevereiniteit. Daaruit bleek dat Volt het hoogst scoort, met 88,3%, gevolgd door GroenLinks-PvdA met 84,8%. PVV (45,5%) en FvD (49,7%) eindigden onderaan. 

Recent stemde de Tweede Kamer nog in met een motie van Volt-kamerlid Marieke Koekkoek. In deze motie pleit Koekkoek voor versnelde investeringen in Europese cloudalternatieven, om de afhankelijkheid van Amerikaanse techbedrijven te verminderen.

Ook uit dit voorbeeld blijkt dat PVV geen voorstander is van het uitbannen van Amerikaanse big tech. De partij stemde tegen. Jan Valize (PVV) lichtte dat als volgt toe:

“Sommige producten zijn nu eenmaal beter bij dit soort partijen, mits voldaan aan strenge voorwaarden. Dit lijkt wel op een aanval op Big Tech.”

Toch lijkt de Kamer het in grote lijnen eens: de macht van Amerikaanse techreuzen moet worden ingeperkt. Uit ons onderzoek blijkt dat naast Volt veel andere partijen pleiten voor Europese alternatieven. Zo nam de Kamer ook een motie aan van Jesse Six Dijkstra (NSC), die de overheid oproept Nederlandse of in elk geval Europese clouddiensten te gebruiken. Een motie van Barbara Kathmann (GroenLinks) ging ook over een Nederlandse ‘Rijkscloud’.

‘Men veroordeelt Big Tech, terwijl ze dagelijks op die diensten vertrouwen’

Beijnon staat op de kandidatenlijst van Volt en is daarnaast PhD-onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam. In zijn onderzoek, dat zich in de afrondende fase bevindt, bestudeert hij de invloed en macht van grote techbedrijven.

Voor zijn onderzoek heeft Beijnon een half jaar lang online en offline veldwerk gedaan in diverse Nederlandse complotgroepen. Hij observeerde hoe leden van dergelijke groepen enerzijds extreem kritisch zijn op grote techbedrijven en figuren als Bill Gates, maar tegelijkertijd wel Microsoft-software gebruikten, zoals Outlook. 

Een trend die breder in de samenleving te zien is. “Mensen veroordelen en wantrouwen techbedrijven, terwijl ze dagelijks juist op diezelfde diensten vertrouwen.” Volgens Beijnon mogen we onszelf wel eens wat vaker de vraag stellen of het ethisch is dat we constant tot een product worden gemaakt, terwijl we totaal geen controle hebben over onze eigen gegevens.

Volt zegt vaarwel tegen Meta

Digitaal autonoom worden is best ingewikkeld, weet Beijnon. “Amerikaanse techbedrijven zijn zo sterk geïntegreerd in ons dagelijks leven dat het vinden van alternatieven voor onder meer e-mail en clouddiensten erg lastig kan zijn.” 

Maar met een beetje moeite is er toch veel mogelijk, laat Volt zien. De pan-Europese partij verhuisde recentelijk haar interne communicatie van Meta’s Workplace naar het Duitse Haiilo. Beijnon: “Samen met collega’s uit onder meer Italië, Polen en Duitsland hebben we een Europees alternatief gevonden. Haiilo sluit goed aan bij de visie en doelen van Volt.”

De overheid moet een standaard zetten

Volt wil hiermee een nieuwe standaard zetten. De Nederlandse overheid zou ook het goede voorbeeld moeten geven als het gaat om digitale autonomie, vindt Beijnon. Als het aan Volt ligt, dan is de Nederlandse overheid vanaf 2030 volledig onafhankelijk van Amerikaanse techbedrijven. Overheidsdiensten draaien dan op open source, waarmee ze een duidelijke standaard zetten. “Burgers en bedrijven leren hiervan en gaan zelf ook deze standaarden hanteren.”

Als continent optreden

Onafhankelijk worden van techgiganten buiten Europa is een mooie ambitie, maar alleen waar te maken als verschillende Europese landen daadwerkelijk de handen ineenslaan. “Wanneer ieder land afzonderlijk handelt, blijft de aanpak versnipperd. Het is veel krachtiger als we dit samen aanpakken”, aldus Beijnon. 

Volt wil de komende tijd dan ook flink inzetten op EuroStack: een Europees project van juristen, academici, politici en bedrijven dat een concreet framework biedt voor een open source IT-infrastructuur in Europa. Eerder riep Marieke Koekkoek het kabinet op om Europese digitale innovatie te stimuleren via dit initiatief.

“Alleen zo kunnen we iets creëren dat voldoet aan onze eigen juridische en ethische standaarden.” Een ding is zeker, zegt Beijnon tot slot: “We moeten veel kritischer worden.”