AI in meteorologie helpt energiesector vooruit
Dankzij AI kunnen we accurater voorspellen wat het weer gaat doen, waardoor de energiemarkt beter kan anticiperen.
Published on April 29, 2025
Onze DATA+ expert Elcke Vels duikt in AI, cyber security en innovatie. In haar ‘What if…’ column verkent ze gedurfde scenario’s buiten de status quo.
Het energiesysteem van de toekomst draait vooral op zon- en windenergie. Een bijkomend nadeel: er zijn nogal wat schommelingen in vraag-en-aanbod op het stroomnet. Dankzij AI kunnen we accurater voorspellen wat het weer gaat doen, waardoor de energiemarkt beter kan anticiperen. De Nederlandse startups Beyond Weather en Whiffle vertelden recentelijk op het Nederlandse AI Congres hoe zij AI gebruiken in hun weersvoorspellingen.
Dat we steeds meer gebruikmaken van hernieuwbare energie is goed nieuws voor de energietransitie. Maar: schommelingen in vraag-en-aanbod maakt het voor netbeheerders en energiebedrijven wel lastiger om de leveringszekerheid van stroom te garanderen. De toenemende variabiliteit op het net verergert bovendien het probleem van netcongestie.
Accurate weersvoorspellingen zijn dan ook essentieel voor het energiesysteem. Momenteel wordt het weer vooral voorspeld met wiskundige vergelijkingen die de atmosfeer beschrijven, zoals de wetten van Newton. Ook observaties, zoals satellietgegevens, weerballonnen en grondstations, verzamelen gegevens om de huidige toestand van de atmosfeer te bepalen. Een nadeel is echter dat deze data vaak schaars is. Daardoor zitten de voorspellingen er vaak naast.
Remco Verzijlbergh, medeoprichter en ceo van Whiffle: “Met AI kunnen we het weer veel beter voorspellen, van de kleinste wolken tot aan lokale turbulentie. We kunnen het weer al ver van tevoren tot op detail in kaart brengen. En dat kunnen we ook steeds sneller.”
Hyperlokale voorspellingen
TU Delft-spin-off Whiffle ontwikkelt een weermodel dat het weer op lokaal niveau tot honderd keer gedetailleerder voorspelt dan traditionele modellen. Essentieel voor de energiemarkt, volgens hem. “Een verkeerde weersvoorspelling kan leiden tot onterecht hoge prijzen omdat energiemarkten reageren op voorspellingen van extreme weersomstandigheden die uiteindelijk niet uitkomen. Hierdoor worden er bijvoorbeeld onnodige voorbereidingen getroffen, wat de kosten opdrijft.”
Verzijlbergh vertelt hoe zijn bedrijf AI onder meer inzet voor superresolutie. Wetenschappers hebben algoritmes ontwikkeld die het mogelijk maken om van een grof beeld met lage resolutie naar een veel gedetailleerder beeld te gaan. Misschien ben je wel bekend met een techniek waarbij een gepixelde foto door AI wordt aangevuld en er uiteindelijk een scherp beeld van wordt gemaakt. “Deze technologie werkt vergelijkbaar”, legt Verzijlbergh uit. “AI gebruikt de beschikbare gegevens om ontbrekende details te genereren en zo een hogere resolutie te bereiken. De techniek gebruiken wij bijvoorbeeld om lokale windsnelheden te voorspellen.”
De voorspellingen van Whiffle zijn op veel gebieden toepasbaar. Zo hoeven fossiel gestookte centrales minder bij te springen, wat een aanzienlijke milieuwinst oplevert. Het model biedt daarnaast een gedetailleerde analyse van de luchtkwaliteit. Dit is relevant voor diverse sectoren, van de lucht- en scheepvaart tot logistiek en landbouw.
Voorspellingen op de lange termijn
Beyond Weather uit Amsterdam is gespecialiseerd in weersvoorspellingen op de lange termijn. De startup kan met behulp van AI meer dan twee weken vooruitkijken. Sem Vijverberg, cto van het bedrijf: “We gebruiken AI bijvoorbeeld om te voorspellen of er een strenge winter aan gaat komen, zodat partijen actief in de energiesector zich hier tijdig op kunnen voorbereiden.” De startup helpt ook bij humanitaire inspanningen, vooral in het zwaar getroffen Global South, door bruikbare gegevens te leveren die kunnen bijdragen aan het verlichten van de gevolgen van klimaatverandering.
Eind vorig jaar haalde Beyond Weather nog €250.000 op in een financieringsronde van LUMO Labs, vertelt Vijverberg. Dit bedrag wordt momenteel gebruikt voor de verdere ontwikkeling van hun AI-technologie.
