Zorgen voor elkaar, en voor het vrouwenhart: een terugblik op 2024
Aan het einde van 2024 blikken we terug op een belangrijke ontwikkeling in de zorg dit jaar: er is meer en meer aandacht voor het vrouwenhart.
Published on December 27, 2024
.png&w=3840&q=75){kind=small}
Alles wat nieuw is, is razend interessant! Dat is het motto van onze DATA+ expert Elcke Vels. Ze schrijft verhalen over AI en hoe dat onze maatschappij beïnvloedt, heeft een serie over cyber security en interviewt Nederlandse innovatie maestro’s. Ook onderzoekt ze in haar ‘What if…’ column intrigerende scenario's die afwijken van de status quo.
De feestdagen herinneren ons er nog maar eens aan: samenzijn is essentieel. We vinden dat iedereen een plek aan tafel verdient tijdens het kerstdiner, en dat niemand alleen achter de geraniums hoort te zitten tijdens de jaarwisseling.
Ook in de zorg moeten we ervoor zorgen dat iedereen telt. Iedereen verdient de behandeling of medicatie die hij of zij nodig heeft. Dat is een mooi streven, maar we zijn er nog niet. Laten we eens wat extra aandacht geven aan een patiëntengroep die dat nodig heeft: vrouwen met hart- en vaatziekten.
We zijn aangekomen aan het einde van 2024 en ik wil terugblikken op een belangrijke ontwikkeling in de zorg dit jaar: er is meer en meer aandacht voor het vrouwenhart. Spoiler alert: er zijn belangrijke stappen gezet, zowel binnen Nederland als daarbuiten.
De harde cijfers
Maar voordat we de positieve ontwikkelingen bij langs gaan, eerst toch even een aantal harde cijfers op een rijtje. Hart- en vaatziekten vormen de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen, met meer dan 7,5 miljoen sterfgevallen wereldwijd in 2019. Ondanks deze alarmerende cijfers is slechts een derde van al het cardiovasculair onderzoek uitgevoerd bij vrouwen. Dit leidt tot een zorgwekkende situatie waarin vrouwen systematisch ondervertegenwoordigd zijn in klinische studies, wat resulteert in behandelrichtlijnen die voornamelijk gebaseerd zijn op onderzoek bij mannen.
Unieke symptomen en risicofactoren
Vrouwen hebben ook geheel andere symptomen en risicofactoren dan mannen als het aankomt op hart- en vaatziekten. In plaats van de klassieke drukkende pijn op de borst, rapporteren vrouwen vaker atypische klachten zoals een gevoel van zwakte of pijn in de nek. Deze symptomen worden regelmatig over het hoofd gezien of verkeerd geïnterpreteerd. Daarnaast hebben vrouwen unieke risicofactoren zoals hormonale veranderingen tijdens de menopauze en zwangerschapsgerelateerde complicaties.
Sprongen voorwaarts in Nederland: machine learning
Gender speelt dus een belangrijke rol in de beoordeling en ontwikkeling van hart- en vaatziekten. Reden genoeg om daar meer onderzoek naar te doen. In Nederland gebeurde dat in ieder geval volop in 2024. We schreven er eerder dit jaar al over; de Hartstichting kende dit jaar €3 miljoen toe aan acht vooraanstaande onderzoekers voor innovatief cardiovasculair onderzoek. Dat is al mooi op zich. Maar, een belangrijk project hierbinnen is het onderzoek van Dr. Sophie Bots naar geslachtsspecifieke effecten van hartfalenmedicatie. Dit is cruciaal omdat vrouwen twee keer zoveel kans hebben op ernstige bijwerkingen van deze medicijnen.
Hartstichting kent €3 miljoen toe voor cardiovasculair onderzoek
Hartstichting heeft meer dan € 3 miljoen aan subsidies toegekend aan acht vooraanstaande onderzoekers ter ondersteuning van innovatief onderzoek naar hart- en vaatziekten.
Nederlandse onderzoekers bundelden bovendien krachten met collega’s uit de Verenigde Staten. Samen ontwikkelden zij machine learning modellen die de diagnostiek bij vrouwen verbeteren. Deze modellen, gebaseerd op data van meer dan 20.000 individuen, tonen aan dat vrouwen voor bepaalde hartaandoeningen twee keer zo vaak ondergediagnosticeerd worden als mannen. De resultaten werden eerder dit jaar gepubliceerd in Frontiers in Physiology. Een mooie mijlpaal!
In het buitenland: een AI-chatbot
Ook in het buitenland hebben er interessante ontwikkelingen plaatsgevonden. AI-chatbots, zoals het HeartBot-programma uit de US, bieden een innovatieve manier om de gezondheidskennis van vrouwen te verbeteren, met name over hartziekten. Uit een pilotstudie met de HeartBot-chatbot bleek dat het gebruik ervan de kennis over hartaanvallen aanzienlijk verbeterde. Het programma is een volledig geautomatiseerde, tekstgestuurde gesprekspartner die 24/7 beschikbaar is om vrouwen te informeren over de symptomen en risico's van hartaanvallen. De AI-chatbot biedt een toegankelijke, laagdrempelige manier om gezondheidsinformatie te verkrijgen, zonder dat ze direct naar een arts hoeven te gaan.
Niet langer onzichtbaar
Kortom: innovaties uit 2024, zowel binnen Nederland als daarbuiten, maken een groot verschil voor vrouwen in de medische wereld. De focus moet de komende jaren liggen op, onder meer, het betrekken van meer vrouwen in klinisch onderzoek en het ontwikkelen van specifieke behandelrichtlijnen voor vrouwen. Zo zorgen we ervoor dat het vrouwenhart niet langer over het hoofd wordt gezien in de cardiovasculaire zorg.