Werner Vogels (Amazon): technologie laat de weegschaal doorslaan naar waarheidsvinding

Hoe ziet technologie er in 2025 uit en welke trends gaan we dit jaar zien? Werner Vogels, CTO van Amazon, werpt een blik op de toekomst en signaleert in zijn jaarlijkse opiniebijdrage een aantal urgente trends die onze wereld dit jaar verder zullen vormgeven. De twee meest relevante daarvan:

• De opkomst van tools tegen desinformatie: hoe AI en technologische innovatie de waarheid beschermen in een tijdperk van nepnieuws en deepfakes;
• Democratisering van technologie in crisistijd: innovatieve tools die wereldwijd snel beschikbaar zijn bij rampen en calamiteiten.

In deze bijdrage gaat Vogels in op technologie die de weegschaal laat doorslaan naar waarheidsvinding. Werner Vogels:

We bevinden ons in een nieuw tijdperk dat wordt gekenmerkt door grote maatschappelijke uitdagingen en snelle technologische vooruitgang. De inzet van technologie voor positieve doeleinden is zowel een ethische plicht als een activiteit die de prestaties van organisaties kan verbeteren. Van innovaties op het gebied van schone energie tot de ontwikkeling van AI-tools in de strijd tegen desinformatie. De opkomst van zulke technologieën verandert onze relatie met de digitale wereld. Tegelijkertijd zijn burgers steeds vaker bereid om complexe vraagstukken aan te pakken in plaats van zich uitsluitend te focussen op individuele belangen. In de komende jaren zal de inzet van nieuwe technologie voor het realiseren van positieve maatschappelijke impact de manier waarop we denken over ‘succes’ herdefiniëren.

De waarheid achterhalen

Nu desinformatie zich steeds sneller verspreidt, zullen er nieuwe AI-tools komen die journalisten, onderzoekers en burgers in staat stellen om de waarheid te achterhalen. Deze technologische revolutie zal onderzoekscapaciteiten democratiseren, het controleren van feiten versnellen en een begin maken met het dichten van de kloof tussen het verspreiden van desinformatie en het ontkrachten ervan.

We zijn in een hoog tempo overgeschakeld van decennia met langdurige nieuwscycli naar een constante stroom van nieuwsupdates die via één muisklik worden gedeeld. Social media zijn een primaire bron voor het razendsnel verspreiden en consumeren van nieuws en het was nog nooit zo complex om onderscheid te maken tussen wat waar en onwaar is. Dit heeft het vertrouwen in traditionele media en nieuwsbronnen aangetast. De gevolgen zijn ingrijpend; een groot deel van de bevolking heeft moeite om echte informatie te herkennen (52 procent), wat leidt tot veel scepsis en tot het delen van onjuiste informatie. Technologie heeft deze crisis aangewakkerd, maar kan óók ook de sleutel zijn tot de oplossing.

In de afgelopen tien jaar heeft Open Source Intelligence (OSINT) zich ontwikkeld als een cruciaal hulpmiddel bij het ontrafelen van complexe onderzoeken en het blootleggen van waarheden die verborgen liggen onder lagen van misleiding. Organisaties als Bellingcat en ProPublica hebben openbare gegevens, zoals geolocaties, chronolocatie en IP-adressen, gebruikt voor het aantonen van mensenrechtenschendingen en voor onderzoek tijdens internationale conflicten. Grote nieuwsredacties in alle delen van wereld, zoals de BBC, Der Spiegel en de New York Times, hebben OSINT-methodologieën gebruikt om feiten te controleren, onderzoeken en valideren (en soms hebben ze hun tools open source gemaakt). Dit proces verloopt echter handmatig en is arbeidsintensief. Zo kan het weken of maanden (soms jaren) duren voordat dit tot resultaten leidt. Daarentegen kunnen kwaadwillenden die desinformatie verspreiden dit met één enkele tweet of via gemanipuleerde afbeeldingen of video’s doen. Zo ontstaat een enorme disbalans in het informatie-ecosysteem. Dit onderstreept de behoefte aan betrouwbare tools om desinformatie te bestrijden.

Machtsdynamiek verandert

We staan aan de vooravond van een beweging die tools in de handen van consumenten legt waardoor de machtsdynamiek fundamenteel verandert. Innovaties, zoals de TrustNet browserextensie, bieden de belofte van real-time, crowdsourced fact checking voor webcontent. GeoSpy haalt gegevens uit foto's en vergelijkt kenmerken snel met geografische regio's, landen en steden. Ook zijn generatieve AI-systemen in opkomst die nieuwsberichten aanvullen met relevante wetenschappelijke kennis, zoals Proem. Dit zijn belangrijk hulpmiddelen om beweringen te valideren en de verspreiding van onjuistheden (zowel per ongeluk als opzettelijk) tegen te gaan. De investeringen in deze sector nemen toe, met dit jaar ruim 250 miljoen dollar aan financiering voor startups die oplossingen ontwikkelen voor zulke urgente vraagstukken. Verwachtingen in de markt wijzen erop dat de OSINT-industrie in de komende tien jaar een waarde van miljarden dollars kan vertegenwoordigen.

In de komende jaren wordt een verschuiving verwacht in de richting van waarheidsvinding. Deze ontwikkeling en de democratisering van nieuwe tools kan uiteindelijk leiden een gelijkwaardig speelveld, waardoor accurate informatie net zo snel kan stromen als desinformatie. Deze overgang kan niet alleen het vertrouwen in traditionele nieuwsbronnen herstellen, maar ook de kwaliteit van het discours op digitale platforms te verbeteren. Dat zal ten goede komen aan consumenten, de kans op reputatieschade van bedrijven verkleinen en overheden en organisaties helpen die streven naar een goed geïnformeerde bevolking.

Het informatielandschap opnieuw vormgeven

Als technologen hebben we een cruciale verantwoordelijkheid in deze transformatie. Door te innoveren en tools te ontwikkelen om desinformatie op te sporen en te ontmoedigen, kunnen we het informatielandschap opnieuw vormgeven. Zulke inspanningen zullen bijdragen aan een beter geïnformeerde samenleving die weerbaar is tegen digitale misleiding. De weg voorwaarts is duidelijk: gebruik technologie niet alleen om de wereld te verbinden, maar ook om de integriteit van de informatie te beschermen.

Lees hier de hele opiniebijdrage van Werner Vogels