VNO-NCW waarschuwt voor gevolgen Onderwijsbegroting: 'Schade voor Nederland bij doorvoering voorgenomen beleid'

In een brief aan de Vaste Commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) van de Tweede Kamer uiten VNO-NCW en MKB-Nederland hun grote zorgen over de voorgenomen beleidsmaatregelen in de OCW-begroting voor 2025. De ondernemingsorganisaties vrezen dat deze plannen aanzienlijke schade zullen toebrengen aan het Nederlandse verdienvermogen en de toekomstige welvaart. De brief komt niet toevallig uit op het moment dat hogescholen en universiteiten in het hele land protestdemonstraties organiseren.

Een van de kernpunten in de brief is de stagnerende groei van de arbeidsproductiviteit in Nederland. Volgens de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) bedroeg de productiviteitsgroei in Nederland tussen 2012 en 2022 slechts 5,3 procent, terwijl het EU-gemiddelde op 9,6 procent lag. VNO-NCW en MKB-Nederland benadrukken dat onderwijs en onderzoek cruciaal zijn voor het stimuleren van productiviteitsgroei. Zij pleiten daarom voor verbeteringen in basisvaardigheden, excellent onderwijs en nauwere samenwerking tussen onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven.

Verengelsing

Tegelijkertijd uiten VNO-NCW en MKB-Nederland zorgen over de plannen om de 'verengelsing' van het hoger onderwijs tegen te gaan. Hoewel de organisaties erkennen dat de Nederlandse taal belangrijk is voor de cohesie en cultuur van de samenleving, wijzen zij op de negatieve economische gevolgen die een strenge beperking van Engelstalige opleidingen kan hebben. "Engelstalige opleidingen spelen een cruciale rol in het aantrekken van internationale studenten en talenten," stellen de organisaties. Deze studenten dragen niet alleen bij aan de kennisontwikkeling, maar blijven vaak in Nederland werken, wat essentieel is gezien de huidige krapte op de arbeidsmarkt.

Daarnaast waarschuwen de ondernemingsorganisaties dat de focus op het terugdringen van Engelstaligheid het internationale imago van Nederland als kennis- en innovatieland kan schaden. Universiteiten en hogescholen spelen een sleutelrol in het onderhouden van banden met internationale bedrijven en onderzoeksnetwerken. VNO-NCW en MKB-Nederland benadrukken dat een vermindering van Engelstalige programma’s de concurrentiepositie van Nederlandse kennisinstellingen kan verzwakken en daarmee ook het aantrekken van buitenlandse investeringen kan bemoeilijken. Dit effect zou niet alleen het hoger onderwijs treffen, maar ook de bredere economie en de werkgelegenheid in innovatieve sectoren.

Praktijkleren

Een specifiek punt van zorg is de voorgenomen bezuiniging op de Subsidieregeling Praktijkleren (SPL). Vanaf 2030 wordt het budget voor deze regeling structureel met €11,9 miljoen gekort, waardoor er €220 miljoen overblijft. De SPL is bedoeld als tegemoetkoming in de kosten die bedrijven maken voor het opleiden van studenten in de beroepsbegeleidende leerweg (BBL) of de duale route in het hbo. VNO-NCW en MKB-Nederland betreuren het dat de regeling niet zodanig wordt aangepast dat elk bedrijf of zorginstelling gedurende alle jaren van de duale leer-werkroute een gelijk bedrag per jaar ontvangt. Zij wijzen erop dat een leer-werkplaats een bedrijf gemiddeld €12.000 per jaar kost, terwijl de subsidie varieert tussen de €2.000 en €2.500. Vooral voor kleinere bedrijven is deze subsidie essentieel om leerplaatsen te kunnen aanbieden.

Digitale vaardigheden

De organisaties ondersteunen het aangekondigde Herstelplan Kwaliteit Onderwijs, dat zich richt op het verbeteren van lezen, schrijven en rekenen in het primair en voortgezet onderwijs. Zij dringen er echter op aan om digitale vaardigheden aan dit plan toe te voegen, gezien de toenemende digitalisering van de samenleving en de arbeidsmarkt. Daarnaast wijzen zij op het belang van voldoende en kwalitatief goede leraren als randvoorwaarde voor het slagen van deze missie.

Met betrekking tot het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) juichen VNO-NCW en MKB-Nederland het streven toe om studenten op te leiden voor sectoren met strategische tekorten en voor toekomstige maatschappelijke opgaven. Zij benadrukken echter dat de huidige bekostigingssystematiek geen prikkels biedt voor kansrijke studiekeuzes, samenwerking tussen instellingen of een doelmatig opleidingsaanbod. De organisaties pleiten voor een herziening van dit systeem om beter aan te sluiten bij de behoeften van de arbeidsmarkt.

Aanpassingen

De ondernemingsorganisaties concluderen dat de voorgenomen beleidsmaatregelen in de OCW-begroting, zonder aanpassingen, het Nederlandse verdienvermogen en de toekomstige welvaart ernstig kunnen schaden. Zij roepen de Tweede Kamer op om bij de behandeling van de begroting rekening te houden met deze zorgen en de nodige aanpassingen door te voeren.