Robotisering is mensenwerk: zelfs in de autonome fabriek staat de mens centraal
Marijke Bergman benadrukt het belang van menselijke betrokkenheid bij robotisering tijdens Technology Update van Brainport Industries.
Published on November 25, 2024
Hoe imposant de robots ook zijn, het blijft mensenwerk.
Is medeoprichter en mede-eigenaar van Media52 en hoogleraar Journalistiek aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij bouwt aan alle takken van ons bedrijf - IO+, events, Laio - en focust op de commerciële kansen. Daartussendoor blijft hij gewoon zijn artikelen voor IO+ schrijven.
Robotisering en digitalisering transformeren de industrie, maar volgens Marijke Bergman, lid van het lectoraat Mens en Technologie bij Fontys Hogeschool, blijft één ding onveranderd: het is en blijft mensenwerk. Tijdens de Technology Update 'De Autonome Fabriek' georganiseerd door Brainport Industries deelde Bergman haar inzichten over de cruciale rol van mensen in de samenwerking met (collaboratieve) robots. De meeting trok donderdag ruim honderd belangstellenden naar de Brainport Industries Campus.
"Hoe ver we ook gaan met robotisering, uiteindelijk draait het altijd om de mens," opende Bergman haar presentatie. Robots zijn inmiddels niet meer weg te denken uit industrieën zoals de metaalbewerking, gezondheidszorg en logistiek. Maar ondanks de opmars van technologie, zijn mensen nog steeds essentieel. “We moeten kijken hoe we technologie kunnen ontwerpen en implementeren op een manier die iedereen ten goede komt.”
Een van de kernvragen is hoe robots en mensen effectief en prettig kunnen samenwerken. "Gaat dat vanzelf? Of is er meer nodig, zoals trainingen of aangepaste ontwerpen?" vroeg Bergman retorisch aan haar publiek. Volgens haar zijn aspecten zoals werkbeleving, veiligheid en taakverdeling cruciaal bij de integratie van robots in de werkplek.
Op naar de fabriek die dankzij geavanceerde technologieën zelfstandig kan opereren in een dynamische productomgeving
Ruim honderd belangstellenden luisterden in het Experience Center van Brainport Industries Campus naar de Technology Update voor de Autonome Fabriek.
Cijfers en trends
Uit cijfers van de World Robotics Organisatie, die Bergman tijdens haar presentatie laat zien, blijkt dat de inzet van industriële robots in sectoren zoals metaalbewerking met 16% toeneemt, terwijl het in andere sectoren, zoals elektronica, juist afneemt. Gemiddeld is de stijging jaar op jaar aanzienlijk. Toch blijft de adoptie van collaboratieve robots, oftewel co-bots, beperkt tot slechts 10% van het totaal. "Daar is nog veel werk aan de winkel," stelde Bergman.
Ze benoemde trends zoals de opkomst van mobiele manipulatoren, AI, en humanoïde robots, maar benadrukte dat deze ontwikkelingen pas waarde krijgen als de interactie met mensen goed ontworpen is. “Een robot die een taak zelfstandig uitvoert, moet intuïtief en begrijpelijk zijn, anders ontstaat er stress en wantrouwen bij de gebruikers.”
Een kwestie van vertrouwen
Voor Bergman ligt de sleutel tot succes in vertrouwen. "Mensen moeten snappen wat een robot doet en waarom die dat doet. Begrip leidt tot vertrouwen, en vertrouwen zorgt voor minder fouten en meer veiligheid."
Een voorbeeld van haar onderzoeksteam illustreert dit punt. Tijdens een project met transportrobots ontdekte een student dat medewerkers zich onprettig voelden door de onvoorspelbare bewegingen van de robots. De oplossing? Een simpele visuele indicator, zoals een richtingaanwijzer, zodat de medewerkers wisten waar de robot heen ging. “Zulk ogenschijnlijk eenvoudig ontwerp kan een groot verschil maken in de samenwerking.”
Marijke Bergman, Fontys, © Amber Nijdam
Leiders, technici en medewerkers
Bij de succesvolle implementatie van robots spelen meerdere partijen een rol. Leidinggevenden moeten bijvoorbeeld begrijpen hoe robotisering de werkbeleving van hun medewerkers beïnvloedt. "Zijn werknemers betrokken bij de besluitvorming? Voelen ze zich gehoord? Dat zijn cruciale vragen," aldus Bergman. Scholing en training zijn volgens haar eveneens essentieel. "Medewerkers moeten de tijd en middelen krijgen om met nieuwe technologie te leren werken."
Technici hebben ook een grote invloed, stelde Bergman. “Zij bepalen hoe een robot eruitziet, beweegt en reageert. Ontwerpen moeten intuïtief en natuurlijk aanvoelen. Als engineers meer oog hebben voor de menselijke beleving, kunnen ze systemen creëren die prettiger en effectiever zijn in gebruik.”
Tegelijkertijd dragen medewerkers zelf verantwoordelijkheid. "Aanpassingsvermogen en nieuwsgierigheid zijn onmisbaar in een wereld waarin technologie constant verandert," benadrukte Bergman. Ze wees erop dat de bereidheid tot leren vaak afhankelijk is van loopbaanfase en sociale context. “Hoe meer mensen in hun omgeving positief staan tegenover technologie, hoe groter de kans op acceptatie.”
De toekomst: mens en robot hand in hand
Bergman sloot haar verhaal af met een hoopvolle blik op de toekomst: “Goed ontworpen robots en mensgerichte implementatie maken niet alleen efficiënter werken mogelijk, maar dragen ook bij aan een betere werkbeleving.” Ze citeerde Johan Cruijff om haar boodschap kracht bij te zetten: “Alleen kun je niks, je moet het samen doen.”